نقد و بررسى سنت‏هاى شعرى از بهترین راه‏ها و زمینه‏هایى است که در جهت شناخت و معرفى سبک عمومى یا شخصى شاعران، مفید و راهگشا تواند بود. سنت‏هایى که عموما از دوره‏اى به دوره دیگر منتقل مى‏شود و همواره یکى از ارکان عمده در شاعرى و هنرورزى بزرگان ادب بوده است. این سنت‏ها به‏ویژه در حوزه بلاغت، سبک‏شناسى و نقد ادبى بسیار چشم‏گیرتر هستند. تخلص یکى از همین سنت‏هاى شعرى است که بسیار مورد توجه شاعران در...

 نقد و بررسى نظرات مستشرقین درباره منابع قرآن است. نویسنده، نخست شبهات قرآنى را به چند دسته: 1- ماهیّت و حقیقت وحى، 2- تأثیر قرآن از محیط و فرهنگ جاهلى، 3- تناقضات قرآنى، 4- اشتباهات تاریخى، ادبى و علمى قرآن 5- تحریف قرآن تقسیم کرده است و سپس به پاسخ این شبهه که »آیا قرآن از منابعى بهره جسته است؟« پرداخته و پس از نقل نظرات دانشمندان مسیحى و یهودى و مستشرقان، منشأ آیینهاى ابراهیمى را از یک سرچشمه...

بررسى و تحلیل آفرینش‏هاى ادبى و هنرى از دیدگاه روان‏شناسى، بسیارى از ویژگى‏هاى روحى و ذهنى آفرینندگان آن‏ها را آشکار مى‏کند و ناگفته‏هاى دنیاى ذهنى آن‏ها را روشن مى‏سازد. در واقع روان‏شناسى به دنبال آن است که از گفته‏ها به ناگفته‏ها برسد. در این گفتار بر آنیم تا مرثیه‏هاى خنساء، شاعره دوران پیش از اسلام، را از دیدگاه روان‏شناسى مورد بررسى و تحلیل قرار دهیم. سوگ سروده یکى از درون‏مایه‏هاى شعرى ...

مثنوى از چند جهت در میان همه آثار ادبى جهان جنبه‏هاى استثنایى دارد؛ یکى از این وجوه، خلق بداهه و به وجود آمدن آن در حضور مخاطب است. اساسا دلیل وجودى مثنوى، تقاضا و اصرار مخاطب آن است. در این مقاله مى‏کوشیم نشان دهیم که مخاطب چگونه در پدید آمدن مثنوى با صورت فعلى مؤثر بوده است. ساختار مثنوى شیوه داستان در داستان است. آوردن بعضى حکایات و ابیات و کم و زیاد شدن آن‏ها، تطویل یا اختصار بعضى داستان‏ها...

ادبیات تطبیقى از مهم ترین گونه هاى ادبى است که ما را در یافتن وجوه مشترک اندیشه هاى بزرگان جهان که ازنظر زمانى ومکانى از یکدیگر فاصله دارند، یارى مى رساند. میگل د. اونامونو، فیلسوف، شاعر و متکلم اسپانیایى با برجاى گذاشتن اثر مهم و عمیق خود، درد  جاودانگى، تأثیر بسیارى بر اندیشمندان پس از خود و به ویژه فلاسفة اگزیستانسیالیست گذاشت. از سویى گزاره هاى اونامونو در باب ایمان به خدا، شباهت بسیارى به ...

تاریخ و سیر فراز و فرود تفسیر قرآن کریم گزارش شده است. نوشتار حاضر، ترجمه مقاله »تفسیرِ« -  Tafsir- ویرایش دوم دائرة المعارف اسلام - EI2 - به قلم اندرو ریپین، (Andrew Rippin) - از مشهورترین قرآن پژوهان غربى معاصر و استاد تاریخ در دانشگاه ویکتوریا در کانادا - است. وى، پس از بررسى اصطلاح تفسیر، تلاشهاى گوناگون براى دسته‌بندى تفاسیر بر حسب عناصر تأثیرگذار بر فرایند تفسیر مانند علوم ادبى، فقه، کلام ...

 گزارش بخشى از دقتها و کنکاشهاى "المیزان" درمیدان مباحث لغوى و بلاغى است.  نویسنده بر این باور است که پرداختهاى ادبى در المیزان چشم‌گیر است، در کنار مراجعه به منابع لغوى از قبیل صحاح‌اللغه، مفردات راغب و... . علامه براى تصویر معنى لغوى واژه‌ها از آیات، عرف و سیاق کلام خداوند سود مى‌برد، در مواردى اظهارات اهل لغت را در پرتو قرآن به نقد مى‌گیرد و براى اشعار عرب نیز اعتبار چندانى قایل نیست. آنجا ...

 گزارشى از بهره‌بردارى‌هاى مولوى از قرآن در دیوان مثنوى معنوى است. مثنوى معنوى، سروده عارف نامى و شاعر متفکر، مولانا جلال الدین رومى است. از نمودهاى آشکار و جلوه‌هاى برجسته این اثر ادبى شگرف، حضور گسترده و کم نظیر قرآن در جاى جاى آن است.  دامنه تأثیر قرآن بر مثنوى، تنها محدود به الفاظ و تعبیرات آنکه بسیار بر گرفته از قرآن کریم است، خلاصه نمى‌شود، بلکه اوج بهره ورى مولوى از قرآن در پیام و محتوا...

علماى فقه و اصول، مبانى یا مبادى براى اجتهاد برشمرده‏اند. از نظر ایشان، توقف اجتهاد بر این علوم، از باب توقف مقدمه بر ذى‏المقدمه است، و بدون این علوم، اجتهاد ممکن نیست. از آنجا که بحث در این مقاله، بحث از اثبات یا نفى این مقدمات نیست، و هدفْ ارائه نکاتى نو است، از زاویه جدیدى به مباحث پرداخته شده و بحث از فلسفه آن علوم و مباحث روشى به میان آمده چگونگى به کارگیرى این علوم در استنباط، کار گرفت، و ...

عبدالقادر بیدل دهلوى هرچند در بین پژوهش‏گران و ادب‏دوستان به شاعرى معروف است، ولى نگاهى اجمالى به آثار منثور وى این مهم را ثابت مى‏کند که بیدل در نویسندگى نیز ید طولایى داشته است و کتاب "چهار عنصر" - مفصل‏ترین اثر منثور وى - بهترین گواه این مدعاست. این اثر عرفانى- ادبى که در اصل اتوبیوگرافى بیدل است همانند اشعار وى داراى ویژگى‏هاى سبکى خاص و منحصربه‏فردى است و نظر به این که این اثر ارزش‏مند تا ...