تاریخ بلعمی (از تاریخ‏‏های عمومی عالم) و تاریخ بیهقی (از تاریخ‏‏های خصوصی دورة غزنویان) از شاه‌کارهای تاریخی و ادبی ایران‏‏زمین به ‏شمار می‌روند. به‏ ‏‏رغم پژوهش‏‏های فراوانی که دربارۀ آن‏‏ها انجام شده، از دید تطبیقی و از ابعاد مختلف تاریخی و ادبی، نظیر سبک و اسلوب تاریخ‏‏پردازی، اصول روایت، و زبان، تا کنون کم‏تر بدان‏ها توجه شده است. این دو اثر، که از برجسته‏ترین نمایندگان دورة نخستین تاریخ‏‏ن...

موضوع این تحقیق عبارت است از: بررسی شعر شیعی از قرن چهارم تا اوایل قرن هفتم؛ یعنی، دورانی که تسنّن، مذهب رایج و مورد حمایت حاکمان وقت در ایران بوده است. برای فراهم نمودن مجموعه ای منسجم از سیر شعر شیعی در این سرزمین، نگاهی به جامعه ایران در قرن های چهارم تا اوایل هفتم شده و ابعاد گوناگون آن بررسی شده است. در بُعد سیاسی، مشخص گشته که بعضی از حاکمان مانند سامانیان، بر عکس غزنویان و سلجوقیان نسبت به...

در این مقاله کوشش کرده­ایم، با ذکر مستنداتی از متن کتاب تاریخ بیهقی و نیز مستند به برخی از ویژگی­های داستانی در آثار معاصران، اثبات نماییم که تاریخ بیهقی فراتر از کتاب تاریخ در معنای مصطلح و در حقیقت یک اثر پرمحتوای سیاسی، اجتماعی، اخلاقی و ادبی با زمینه­های داستانی همچون داستان تاریخی است؛ ضمن آن که ویژگی­های گزارش، روزنامه و فیلم­نامه نویسی را هم یکجا داراست. و لذا تاریخی است از لونی دیگر. ا...

هدف تحقیق:هدف پژوهش حاضر بازبینی ماهیت تشکیلاتی است که ازسوی پژوهشگران با نام «خزانه حجت» در سازمان حکومتی غزنویان پذیرفته شده‌است. مطابق این دیدگاه خزانه‌ای ایجاد شده بود که تنها به گونه‌ای از اسناد به نام «حجت» اختصاص داشته‌است. این پژوهش با هدف بررسی وجود ماهوی این تشکیلات انجام شده‌است. روش و رویکرد: گردآوری مطالب در این پژوهش به شیوه کتابخانه‌ای و اسنادی است. همچنین تلاش می‌شود تا با استفا...

همان گونه که ظهور دولت آل سامان، سبب ساز خیرات و برکات عدیده ای در تاریخ فرهنگ و تمدن ایران و اسلام شد، زوال این خاندان نیز موجب تأثیرات جدی منفی بر پهنه تاریخ سرزمین ایران گشت. از میان عوامل اضمحلال این دولت، نقش عوامل سیاسی جدی تر و مهم تر بود. ضعف نظام دیوان سالاری، خردسالی امیران پایانی، ظهور مدعیان داخلی، برخورد با دول خارجی، ناامنی در ولایات، تشدید روحیه تملق در دربار، تفوق سپاهیان ترک، ف...

لقب اسمی خاص است که به اعتبار معنی اصلی خود بیان کننده ستایش یا نکوهشی است و مانند نام، شناسه‏ای مهم در معرفی افراد، مشاغل و غیر آنها به شمار می‏آید. گونه‏ها‏یی از آن منشأ الهی دارد. از این رو، قدمت لقب کمتر از قدمت نام نیست. به نوشته نخجوانی لقب‏بخشی از آیین شاهان عجم، مانند: آل‏ بویه، غزنویان و سلجوقیان بوده و در میان اعراب لقب دادن رسم نبوده است. از جهات تاریخی گونه‏ای از لقبها که بیشتر جنبه...

در این مقاله کوشش کرده­ایم، با ذکر مستنداتی از متن کتاب تاریخ بیهقی و نیز مستند به برخی از ویژگی­های داستانی در آثار معاصران، اثبات نماییم که تاریخ بیهقی فراتر از کتاب تاریخ در معنای مصطلح و در حقیقت یک اثر پرمحتوای سیاسی، اجتماعی، اخلاقی و ادبی با زمینه­های داستانی همچون داستان تاریخی است؛ ضمن آن که ویژگی­های گزارش، روزنامه و فیلم­نامه نویسی را هم یکجا داراست. و لذا تاریخی است از لونی دیگر. ا...