در این مقاله دو دیدگاه عمده که فلاسفة علم از قرن بیستم تاکنون در مورد نظریه های علمی داشته اند معرفی خواهد شد. این دو دیدگاه یکی «دیدگاه متداول» یا رویکرد نحوی به علم است، و دیگری دیدگاه معناشناختی به نظریه های علمی است. با این حال عمدة تمرکز این مقاله در معرفی دیدگاه معناشناختی به علم خواهد بود. رویکرد اول اکنون چندان طرف داری در میان فلاسفة علم ندارد و عمدتاً متعلق به پوزیتیویست های منطقی بوده...

شاکله و بافت وجودی انسان بر اساس شاخص شخصیتی و مزاجی پدر و مادر تکوین می یابد و بسیاری از خصوصیات خَلقی و خُلقی وی از ماده وراثتی ایشان شکل می گیرد. این مساله به عنوان یکی از مهمترین مسائل علم النفس ، در آموزه های دینی و علمی اصلی مبرهن و مقبول است و انسان بر اساس ماده ژنتیک و مزاج طبیعی والدین خود مجبول است و تکوین می یابد. اما آیا انسان در مقابل این اصل دینی – علمی مجبور است و هیچ اختیاری از خو...

پژوهش و تحقیق در خصوص مسئلة ابلیس همواره برای متفکران، اهمیت فوق‌العاده‌ای داشته است و در این میان، عارفان مسلمان با رویکرد تأویلی و برداشت‌هایی بر پایة معرفت ذوقی و شهودی و با بیانی رمزی و شطحی جایگاه منحصر به فردی را به خود اختصاص داده‌اند. رویکرد مبتنی بر قبول جبر و ارادة ازلی در شقاوت ابلیس و نافرمانی او در سجده بر آدم(ع)، رویکردی است که برخی عارفان اسلامی، به ویژه پیروان مکتب سُکر، به جهت ت...

«نقش جنسیتی» یکی از مفاهیم اساسی مباحث جنسیت است که در سال‏های اخیر مورد توجه صاحب‏نظران علوم اجتماعی به ویژه فمینیست‏ها قرار گرفته برای تبیین چرایی و چگونگی شکل‏گیری نقش‏های جنسیتی، نظریه‏های گوناگونی مطرح شده است. این مقاله ضمن بازنگری مهم‏ترین نظریه‏های خرد و کلان نقش جنسیتی می‏کوشد تبیینی چند علتی و منطبق با [فهم مولف از] آموزه‏های دینی ارائه دهد. در این تبیین، ابعاد متنوع زیستی، روانی و اج...

«نقش جنسیتی» یکی از مفاهیم اساسی مباحث جنسیت است که در سال‏های اخیر مورد توجه صاحب‏نظران علوم اجتماعی به ویژه فمینیست‏ها قرار گرفته برای تبیین چرایی و چگونگی شکل‏گیری نقش‏های جنسیتی، نظریه‏های گوناگونی مطرح شده است. این مقاله ضمن بازنگری مهم‏ترین نظریه‏های خرد و کلان نقش جنسیتی می‏کوشد تبیینی چند علتی و منطبق با [فهم مولف از] آموزه‏های دینی ارائه دهد. در این تبیین، ابعاد متنوع زیستی، روانی و اج...

بخشی از اسواران به عنوان جنگجویان سواره نظام ویژۀ ارتش ساسانی در آستانۀ فتوح به مسلمانان پیوستند و ضمن ادامۀ فعالیت نظامی و نقش در گسترش فتوحات اسلامی، پس از استقرار در شهرهای تازه تأسیس بصره و کوفه در فعالیت های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی این شهرها سهمی عمده داشتند. آنها پس از روی کار آمدن امویان، ضمن شرکت در جنبش های ضد اموی به فعالیت فکری علیه جریان جبرگرایی که از سوی امویان تبلیغ می شد روی آور...

قرن بیستم درآمیخته با پیدایش نگرش‌های گونه‌گون نسبی‌گرایانه در حوزه‌های مختلف است. مطالعات مردم‌شناسانه و زبان‌شناسانه پاره‌ای عالمان نظیر ساپیر و وُرف موجب شکل‌گیری نسبی‌گرایی زبانی گردید. بر اساس این نسبی‌گرایی، زبان نه تنها نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری تفکر و اندیشه و جهان­بینی ما دارد، بلکه اساساً زبان‌ها سنجش‌ناپذیر و غیر قابل ترجمه به یک‌دیگراند. در مقالۀ حاضر کوشش شده تا ضمن واکاوی نسبی‌...

مشارکت اجتماعی فرایندی مبتنی برحضورآگاهانه وفعال فرد،به عنوان عضو جامعه درصحنه های اجتماعی بوده و یکی از مهمترین ابعاد توسعه اجتماعی ،فرهنگی وسیاسی در جوامع وازجمله جامعه ایران است. از آنجایی که این امر برحضورفراگیر تمامی افرادجامعه اشاره دارد،بنابراین توجه به مشارکت زنان دراموراجتماعی به عنوان نیمی از افرادجامعه ازاهمیت بالایی برخوردار میباشد.با توجه به اهمیت این موضوع ومسئله پژوهش یعنی مهمتری...

یکی از آموزه های شیعی که در تفاسیر قرآن دربارۀ آن بحث شده، آموزۀ طینت است. این آموزه تفاوت آدمیان را در آفرینش مطرح می کند و از پیوند ایمان و کفر با طینت آدمیان سخن می گوید. در نگاه اول، این آموزه دال بر سعادت و شقاوت ذاتی انسان و نفی اختیار آدمی در رقم زدن عاقبت خویش و در نتیجه گرایش به جبر است. بسیاری از محدثان و مفسران امامیه به تبیین مفاد این روایات و حل اشکال های آنها پرداخته اند. علامه طب...

بر اساس اصل علّیت ، هر پدیده ای ناگزیر نیاز به علّتی و موجبی دارد ، این اصل از دیرباز ذهن انسانها را به خود مشغول داشته است. بر اساس همین اصل بوده که انسانها در پی هر حادثه ای سراغ علّت آن را می گرفتند و در صورت عدم شناخت علل آشکار و طبیعی پدیده ای ، به وجود قدرت و دستهای نامرئی همچون موجودات خیالی و الهه های مختلف اعتقاد پیدا می کردند که در کار ایجاد و تدبیر آنها نقش دارند . اصل علیت مبین نیاز با...