مفهوم فقر تحت تلقی‌ها و برداشت‌ها، معانی متعدد یافته است، اما در سال‌های اخیر با برساخت شکل خاصی از آن به عنوان مقوله‌‌ای اقتصادی و مادی و به عبارتی نقصان و کمبود، از بازنمایی سایر چهره‌های فقر و فقرا در تاریخ ایران غفلت شده است. مطالعۀ حاضر با بازنمایی فقر در آثار مکتوب متفکران ایرانی بعد از اسلام، در پی خروج از فضای غالب مطالعات فقر در جامعه ایرانی است. الگوی نظری غالب در پژوهش، فهم فرهنگی و...

خاتمیت یکی از مؤلفه های اساسی دین اسلام است که به موجب آن، پیامبر اسلام(ص) آخرین پیامبر آسمانی و دین اسلام آخرین دین آسمانی است. اصل خاتمیت در بین مسلمانان از بدیهیات اسلام به شمار می رود. یکی از عوامل مؤثر در ختم نبوت، بلوغ فکری و اجتماعی بشر است که در این میان دیدگاه های متفکرانی همچون علامه اقبال و استاد مطهری و تبیین دکتر شریعتی و دکتر سروش قابل توجه است. در نوشتۀ حاضر علاوه بر آن که به تبی...

ناسیونالیسم، ایده‌‌ای جدید است که از انقلاب آمریکا و فرانسه در قرن هجدهم الهام گرفته‌‌است. وقتی که از ناسیونالیسم در عصر مدرن بحث به میان می‌‌آید، منظور نهضتی است که به‌‌دنبال ایجاد یا تقویت احساس ملی در بین مردم است. احساسات ناسیونالیستی در کشورهای مسلمان اغلب ریشه در مواجهه با قدرت‌‌های اروپایی در قرن نوزدهم و پس از آن دارد و در این رابطه هواداران اسلام سیاسی اغلب اعلام کرده‌‌اند که «ملیت یک ...

یکی از مباحث کلیدی در فلسفهٔ دکارت که امروزه نیز در میان پژوهشگران فلسفهٔ مدرن و قرون‌وسطیٰ‌‌‌‌، از اهمیت بالایی برخوردار است‌‌‌‌، رویکرد دکارت در خصوص ارتباط علت و معلولی پدیده‌ها و رویدادهای مختلف است. دکارت برای ارتباط علّی میان نفس و بدن‌‌‌‌، رویکردی اُکازیونالیستی یا همان رویکرد مبتنی بر اصالت علل موقعی، اتخاذ کرده است که بر مبنای این رویکرد، علتِ نهایی‌‌‌‌، خداوند است‌‌‌‌، اما پرسش اصلی جستار ح...

وجود دیدگاه های مختلف میان متفکران و نویسندگان کشورهای اسلامی و تفاوت رویکرد و عملکرد آنان در برابر مسائل گوناگون سیاسی داخلی و خارجی، سبب می شود که فرضیه یک دستی جریان اسلام گرا به سرعت به کنار رود. در نتیجه، ارائه ملاک هایی معتبر برای تقسیم بندی این جریان و مفهوم سازی های جدید ضرورت پیدا می کند، به گونه ای که بتواند بیانگر تنوع و تفاوت های موجود را باشد و به ویژه نسبت آنها را با سکولاریزم توض...

مقالة حاضر در صدد تبیین نظریة شهاب‌الدین سهروردی (شیخ اشراق) دربارة نفس ناطقة انسانی و بررسی و نقد این نظریه از منظر دیگر متفکران، به‏ویژه صدرالمتألهین و برخی از محققان معاصر است. سهروردی ابتدا به تعریف نفس با دو رویکرد مشائی و اشراقی و سپس اثبات وجود نفس و تجرد آن می‌پردازد. او نهایتاً با بهره‌گیری از کارکردهای وجودشناختی و معرفت‌شناختیِ عامل «اشراق»، هویت نفس...