چکیده از سال 2010 تا کنون سازمان موسوم به دولت اسلامی تبدیل به قویترین گروه تروریستی در خاورمیانه گشته و تهدیدات جدی متوجه امنیت منطقه نموده است. این مقاله به بررسی چگونگی تشکیل و تطور این سازمان از زمان تشکیل آن در سال 2003 و نیز عوامل درون سازمانی موثر بر پیشرفت و گسترش آن در سطح منطقه می پردازد. این مقاله تلاش می کند تا نشان دهد که شکل گیری و تکامل سازمان مدیون تعامل عوامل گوناگونی نظیر رشد ...

ناآرامی های خاورمیانه که در چند سال گذشته، فضای سیاسی و امنیتی منطقه را ملتهب ساخته است، به سربرآوردن و یا احیاء جریاناتی افراطی و تروریستی، دامن زده است که با ایدئولوژی ستیزه جو و مطلق گرای خود، ثبات و آرامش کشورهای درگیر چالش های سیاسی را به مخاطره افکنده است. افزون بر این، از آنجا که دگرگونی های سیاسی خاورمیانه منافع و امنیت بازیگران دولتی منطقه ای و فرامنطقه ای را درگیر می کند، فعالیت و سرن...

بحران در سوریه که از مارس 2011 با درخواست های صنفی آغاز گردید، به سرعت در این کشور گسترش یافت؛ به طوری که تنها 5 ماه پس از اولین تظاهرات بزرگ، رسماً گروهی از مخالفین رژیم، تشکیلاتی را به نام ارتش آزاد سوریه با هدف سرنگونی حکومت دمشق سازمان دادند. با گسترش بحران و تغییر سیاست دولت های منطقه ای در موافقت با متعارضان داخلی و خارجی و به سمت تقابل با رژیم بشار اسد، تحولات سوریه ابعاد منطقه ای و سپس ا...

منظور از «جریان‏شناسی تاریخی فقه سلفی»، شناسایی مجموعه‏ی مبانی، مناهج و دیدگاه‏های فقهی سلفیان از هنگام پیدایش تاکنون و نیز، عوامل پیدایش و احیاناً تطوّر و تحوّل آن‏ها است.این شناسایی که از طریق واکاوی جداگانه‏ی زندگی، شخصیت، عقاید و دیدگاه‏های فقهی پیشوایان برجسته و تأثیرگذار سلفی در وهله‏ی نخست و سپس تطبیق، مقایسه و مقارنه‏ی آن‏ها با یکدیگر انجام می‏شود، به روشنی نشان می‏دهد که سلفیه یک «جریان»،...

مقاله حاضر به تبیین تأثیر تحولات موسوم به بیداری اسلامی در منطقه عربی بر نظم نوین منطقه‌ای و در حال ظهور در خاورمیانه می‌پردازد. مطابق فرضیه مقاله، سه سناریو یا چشم‌انداز محتمل و ممکن برای نظم نوین منطقه‌ای در روند بیداری اسلامی وجود دارد که در حال رقابت و یادگیری منطقه‌ای هستند. این سناریوها یا روایت‌های سه‌گانه را می‌توان با عناوین نظم اسلام‌گرایی انقلابی، نظم اسلام‌گرایی سلفی و نظم اسلام‏گرا...

سازمان القاعده به عنوان یک گروه تروریستی، تفسیر خاصی از اسلام دارد که این تفسیر برگرفته از اعتقاداتی است که به عنوان اسلام سلفی شناخته می­شوند. طبق تفسیر آنها، جهان فقط دارای دو قلمرو است؛ قلمرو اسلام و قلمرو کفر. وظیفه قلمرو اسلام، که القاعده خود را مصداق آن می‌داند، جهاد با قلمرو کفر و از بین بردن آن است. هدف غائی القاعده این است که با داشتن یک سرزمین مستقل، خلافت اسلامی را با قرائت خاص خود ب...

سلفیت به‌صورت یک جریان فکری و مذهبی و با رویکردی انتقادی در پهنه جهان اسلام شکل گرفت، اما پس از مدتی از نظر فکری و ایدئولوژیک دچار چنددستگی شد.گروهی از سلفی‌ها تحت تأثیر افکار و عقاید اشخاصی چون سید قطب، به سلفیت جهادی روی‌آورند. جریان سلفی جهادی گونه‌ای از سلفی‌ها هستند که ضمن اعتقاد به لزوم پیروی از اصول اسلام، تأکید ویژه‌ای بر جهاد به‌عنوان یکی از ارکان دین اسلام دارند. سلفی‌های جهادی فقط پی...

ایران و عربستان به عنوان دو بازیگر سنتی در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس، همواره نقش مهمی در تحولات این منطقه ایفا کرده و مناسبات دو کشور بیش از همکاری، بر پایه رقابت بوده است. در سطح منطقه ای، عربستان نسبت به افزایش نقش ایران در عراق، سوریه، بحرین، لبنان و فلسطین، یمن و غیره نگران است. عربستان همواره خود را در نقش یک مدافع تمام عیار اهل سنت تعریف کرده است و نسبت به کاهش نقش سنی ها، در این کشورها...

پرسش از رویکرد فلسفی و معرفتی جریان های ایدئولوژیک و تبیین موضع آنها دربارة عقل و ارزش معرفت شناختی آن، از دغدغه های موجود و در خور تأمل پژوهشگران در قلمرو فلسفه دین است. اهمیت معرفت شناختی این مسئله درباره جنبش های دینی عمدتاَ به دلیل مفروضاتی، مانند نسبت و جایگاه عناصرِ فاخرِ «نقل» و «عقل»، مسئله «کاشفیت» و «صدق و کذب» در هندسة معرفتی و کار ویژه های آنها در قلمرو معرفتی است. این موضوع اخیراً از آ...

مقاله حاضر به بررسی حضور گروه­های سلفی در نوار غزه و موضع آنها نسبت به جنبش مقاومت اسلامی حماس می پردازد. با توجه پیروزی حماس در انتخابات سال ۲۰۰۶ و در ادامه، درگیری های مسلحانه بین گروه فتح وجنبش حماس و در نهایت تشکیل حکومت حماس در غزه، بازه زمانی پژوهش از سال 2006 به بعد لحاظ شده است. در ابتدای مقاله به صورت مختصر به تفکر سلفی، انواع سلفی گری، بسط وگسترش آن در جهان اسلام و به حضور آن­ها در فل...