مجمع البیان لعلوم القرآن، تألیف فضل بن حسن طبرسی (د 548ق)، یکی از برجسته ترین تفاسیر شیعی است که از اوایل سال 530 تا اواخر سال 536ق و طی مدت هفت سال، نوشته شده است. اغلب روایات این تفسیر، بدون سند کامل و بدون اشاره­ به مرجع اصلی آنها نقل شده است. این حالت، در ظاهر ممکن است در احادیث کتاب، خدشه وارد کند و بخش مهمی از اعتبار احادیث را که به سند وابسته است، از بین ببرد. در این مقاله، تمام روایات ت...

نقل است که خلیفه اول، در پایان عمر، از انجام دادن و... برخی امور اظهار پشیمانی کرده است. این مقاله به بررسی محتوا، اسناد، منابع، نقل‌ها، طرق نقل، نتایج و پیامدهای صحت حدیث، تعیین صحت و سقم و تطور نقل آن مشتمل بر حذف و تغییر و ابهام و کاستی و افزونی‌های این حدیث بر اساس منابع فریقین پرداخته است. هم‌چنین نظر رجالیان و محدثان و مورخان در باره سند و محتوای آن، نقل، بررسی، در آن نقد و مطرح شده است. ...

مباهته عنوانی فقهی است که از عبارت «باهتوهم» در روایتی از کتاب کافی گرفته ‌شده است. حدیث مباهته به لحاظ سند، صحیح و در کتب فقهی نیز بدان استناد شده است. تردید در معنای مباهته دو دیدگاه کلی میان فقها مطرح کرده است. گروهی از فقیهان آن را از باب بهتان دانسته و مباهته را به «تهمت زدن» ترجمه کرده­اند و با استناد به این حدیث، حکم به جواز دروغ بافتن به اهل ریب و بدعت داده­اند؛ اما برخی دیگر آن را به م...

گرچه بیشتر روایات فضائل قرائت قرآن با ذکر سند همراه است، اما به دلایلی نمی‌توان در مورد آن‌ها حکم کلی صادر کرد. زیرا ذکر سند به تنهایی کافی نیست و باید میزان ارزش و اعتبار آن‌ها نقد و بررسی شود. لذا مقاله پیش رو با تکیه بر منابع شیعی صرف، دامنه‌ی مطالعاتی خود را بر روی مهم‌ترین جوامع حدیثی و زبده‌ترین مصادر تفسیری متمرکز نموده و در ابتدا با نگاهی گذرا به پیشینه‌ی این علم، تطوراتی که بر آن گذشته...

سخنان نورانی پیشوایان دینی راهگشای زندگی و آشنایی با آن مایه رشد و تکامل حقیقی آدمی است. حدیث «محاسن کلام» یا احیای امر، از سخنان گهربار عالم آل محمد، امام‏ رضا(علیه السلام) و دو منبع اصلی آن عیون و معانی ‏الأخبار شیخ صدوق است. این پرسش که «در این حدیث مراد از احیای امر و محاسن کلام چیست؟» محل بحث این جُستار است. این نوشتار به روش توصیفی ـ تحلیلی ضمن بررسی سندی و دلالی روایت یادشده، نشان می‌دهد ...

یکی از نتایج عدم کتابت حدیث- پس از رحلت پیامبراکرم(ص)-این بود که حدیثهای ساختگی و جعلی شیوع یافت‘زیرا هنگامیکه احادیث نوشته نشد کمتر توانستند برای آن حد و مرزی قائل شوند‘و چنانکه مشهوراست درابتدا((سند))نیز مورد نظر نبود‘لذا خبرگان فن ناگزیر احادیث رادسته بندی کردند و عناوین: (( مسندومرسل‘معروف ومنکر‘مردودومتروک‘متفق ومفترق‘مؤتلف ومختلف)) و غیره را بر آنها نهادند. و نیز طریق بهتری که برای تمیز ا...

احادیث معصومان در گذر تاریخ در معرض برخی از آسیب­ها بوده است. بررسی روش­مند حدیث با هدف کشف این آفات و ارائۀ راهکارهای علاج آن، یکی از مهم‌ترین دانش­های مطرح در علوم­ حدیث است. این مهم در ارزیابی شرح‌های منسوب به اخباریان و به ویژه شرح­های نوشته شده بر کتاب کافی اهمیت مضاعفی می‌یابد. ملاّخلیل قزوینی یکی از شارحان اصول­کافی در عهد صفوی، در کتاب صافی، تعداد اندکی از احادیث را مبتلا به آسیب دانسته ...

چکیده حدیث به عنوان دومین منبع معارف اسلامی بعد از قرآن از اهمیت والایی برخوردار است، به طوری که در تبیین آیات قرآن و احکام الهی و فهم بهتر دین نقش اساسی دارد. استناد به حدیث به عنوان یک منبع دینی، آن‏گاه سزاوار است که از صدور آن اطمینان حاصل گردد وگرنه، هرگاه در صدورش شک و تردید رود، نمی‏توان بدان استناد جست. حدیث از زمان پیامبر? مورد هجوم آسیب هایی همچون جعل، وضع و تحریف، نقل به معنای نادرس...

احادیث پیامبراکرم(ص) و ائمه اهل بیت(ع) در کنار قرآن، منبع شناخت اسلام و دستورات آن است. روایات برخلاف قرآن از آفت وضع و تحریف مصون نمانده اند، لذا از همان روزگار حیات پیامبراکرم(ص) معیارهایی برای تشخیص صحیح از سقیم ارائه گشت. علماء با الگوگیری از آیات و روایات به ارائه ی معیارهایی برای فهم و نقد حدیث پرداختند. آیت الله معرفت(ره) به عنوان مجدد علوم قرآنی، در آثار خود ازجمله در اثر تفسیری خود به ...

One of the most commonly cited traditions among Sufis is the tradition of "Kanz-e Makhfi". It has been valued as a repeated and many stated prophetic tradition before the relgious jurists. However, many doubts have been cast on the authenticity and documentation of this tradition. Though inadequate, the present discussion attempts to study and judge both the content and the authenticity of this...