شهر مشهد در فاصله‌ی سال‌های 1300 هـ. ق تا 1324 هـ. ق /1324 خورشیدی (سال پیروزی انقلاب مشروطیت) یکی از بحرانی‌ترین ایام خود را در تاریخ ایران سپری کرد. بروز شورش‌های ضد حکومتی و نیز بروز بحران‌های اجتماعی و اقتصادی و دخالت‌های بیگانگان از شاخص‌ترین مسائل شهر مشهد در مقطع زمانی مورد نظر بود. مجموعه‌ی این شورش‌ها و بحران‌ها که برخی، از آن‌ها تحت عنوان «انقلاب مشهد» یاد کرده‌اند زمینه‌ی تضعیف حکوم...

بلوچستان در آغاز قرن سیزدهم قمری، کانون بحران های سیاسی و اجتماعی شد. دولت قاجار اقدامات گوناگونی، برای برقراری امنیت و تثبیت حاکمیّت دولت مرکزی در این منطقه انجام داد. این نوشتار با هدف بازشناسی عوامل بحران زا در بلوچستان، می کوشد به روش توصیف تاریخی و اسنادی و با مراجعه به منابع دست اول، به این پرسش ها پاسخ دهد: ناآرامی های بلوچستان از آغاز دولت قاجار تا دوران ناصرالدین شاه چگونه پدید آمد؟ دول...

یکی از پدیده های اجتماعی و فرهنگی که در قرن دوم هجری قمری به وجود آمد تصوف بود که به مرور زمان به شاخه های مختلف تقسیم و فرقه های زیادی از آن منشعب شد، از جمله این فرقه ها طریقت های قادریه و نقشبندیه بودند. رشد و تکوین قادریه به عنوان یکی از نخستین طریقت های صوفیانه، از قرن ششم تا اوایل قرن دهم هجری قمری به طول انجامید و نفوذ و گسترش آن در کردستان به قرن دوازدهم هجری قمری بر می گردد. خاستگاه نق...

خانیگری بخارا در عصر هفدهم و نیمۀ اول عصر هجدهم میلادی یکی از دوره های مشکل تقدیرساز را پشت سر می گذاشت. استثمار سنگین فئودالی، ظلم طاقت فرسا و جنگ های داخلی نارضایتی خلق را تقویت می کرد. بنابراین، در مناطق مختلف خانیگری بخارا آشوب و شورش های مردمی آغاز شد. شورش بسیار برجسته در این زمان قیام مردمی در سال ۱۷۰۳م در حصار بود که به سبب مخالفت های داخلی فئودال ها و تشدید ظلم آن ها نسبت به خلق به وقو...

در پی شورش انقلابیون در سال 35 هجری در شهر مدینه، که به قتل عثمان، خلیفه سوم انجامید، امام علی† با اصرار مردم برای پذیرش خلافت مواجه شد. آن حضرت، با اینکه پیش از این همواره به غصب خلافت خویش معترض بود، ابتدا از پذیرش این امر استنکاف می کرد و حاضر نبود امر خلافت را عهده دار شود؛ اما سرانجام و در پی اصرار مردم، با اکراه این مسئولیت را پذیرفت. در پژوهش حاضر، تلاش بر این است با تکیه بر سخنان امیرال...

انقلاب اسلامی ایران را می توان به مثابه پیروزی هویت مقاومت در برابر هویت سلطه تحلیل کرد. در این رویکرد انقلاب اسلامی ایران با تکیه بر مؤلفه های مذهبی ای که در سخنان رهبرانش وجود داشت و نیز با پشتوانه ی باورداشت های مذهبی کنشگران اجتماعی توانست ورود و فعالیت در عرصه ی سیاست را تسهیل کند. اعتراض به نظام سلطه و هویت مورد حمایت آن را مشروع دانسته و انقلابیون را در شورش علیه نظم اجتماعی ای که با هوی...

رساله حاضر به بررسی تاریخ تحولات سیاسی لارستان از سقوط صفویه تا استقرار قاجاریه می پردازد. خلاء قدرت و به هم ریختگی سیاسی ایران در زمان سقوط صفویه، زمین? مساعد و مناسبی برای رشد و گسترش قدرت های محلی را در لارستان فراهم آورد. منطقه لارستان از 1135 تا 1190ه.ق. شاهد شورش های گسترده خان های محلی بود. ناامنی های شدیدی که بدنبال این درگیری ها بوجود آمد، حیات اقتصادی واجتماعی منطقه را به خطر انداخت و...

اجرای قانون اصلاحات ارضی در سال 1341، علی‌رغم نقائص فراوان، در نخستین گام، لغو نظام زمین‌داری سنتی و روابط ارباب ـ رعیتی را به دنبال داشت. تقسیم اجباری زمین و، به تبع آن، از دست رفتنِ منابع قدرت سیاسی، اجتماعی و اقتصادیِ مالک و رئیس ایل باعث شد تا در برخی از مناطق جنوب، از جمله منطقة بویراحمد، که همچنان مناسبات کهن ایلی حکمفرما بود، مالکان سنتی اقدام به شورش کنند. مقالة حاضر بر آن است، که با روش ...

دولت هخامنشیان سرآغاز شکل‌گیری عقلانیت حکمرانی است به نحوی که منشور کوروش و سنگ نوشته های به جای مانده از آن دوران به خوبی اصول و مبانی حکومت‌مندی ایرانیان را متبلور ساخته است. برخلاف رویکردهای یونانی محور این مقاله هخامنشیان را سرآغاز ایده انسانی و عقلانی حکومت‌مندی می‌داند زیرا در این منطقه است که مفاهیم، رواداری، مصلحت عمومی، اقتدارعالی، عدالت، تکنیک‌های حکومت به شیوه کاربردی ایجاد می‌شود. پ...

یکی از شورش های مهم در تاریخ ایران، شورش اسماعیل آغا سمکو بین سال های 1919 تا 1930 میلادی در اواخر حکومت قاجار و اوایل حکومت پهلوی در منطقه ی آذربایجان غربی است. این شورش به مدت یازده سال دو حکومت قاجار و پهلوی را با مشکل مواجه ساخت. نوشتار پیش رو به بررسی چگونگی و دلایل شکل گیری این شورش و همچنین مقایسه ی آن با سایر شورش های صورت گرفته در کردستان می پردازد. تاکنون در مورد این شورش تنها دو دیدگ...