از جمله موضوعات مهم زبان‌شناسی نقش‌گرای هالیدی و رقیه حسن، انسجام و به هم پیوستگی متن است. هراندازه انسجام آوایی، واژگانی، دستوری و معنایی میان یک متن و عناصر آن بیشتر باشد؛ آن متن ماندگارتر خواهد بود. از این رو می‌توان گفت یکی از دلایل ماندگاری قرآن مجید همین انسجامی است که میان عناصر آن برقرار است و مایه برخی از پژوهش‌های ادبی ـ قرآنی گشته است. در این جستار با روش توصیفی– تحلیلی، «انسجام واژگ...

متناقض نما به عنوان یک ترفند ادبی ناشناخته، کمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ اما به جهت هنجارگریزی، دو بعدی بودن، برجستگیِ معنا و ایجاز در کلام، مایة شگفتی، و در نتیجه لذت هنری می­شود. یکی از جنبه­های ظریفی که در ادب عربی و به ویژه در کتاب نهج البلاغه مغفول مانده و کمتر مورد توجه قرار گرفته، بررسی عناصر و ارکان متناقض نما - به عنوان عناصر موسیقایی- در این شاهکار ادبی است. تجربه­های عرفانی و فرا عق...

این تحقیق به بررسی روابط مفهومی میان واژگان زبان می پردازد. روابط مفهومی انواع روابطی را تشکیل می دهند که در نظام معنایی زبان میان واژگانی یافت می شوند که چه بسا در ابتدا مستقل از هم به نظر برسند اما در عمل و در حقیقت ارتباط تنگاتنگی میان آن هاوجود دارد. در مورد تعداد این روابط و گستردگی آن ها تحقیقات قابل توجهی انجام شده است. در این تحقیق، سعی شده است تا با کمک آزمون روانشناختی تداعی معنایی به...

از آنجایی که نظریه شبکه های معنایی، یکی از معروفترین نظریه ها پیرامون روابط معنایی بین واژگان است و تلاش های زیادی برای ارائه الگوهای این نظریه به رایانه انجام شده و نتایج مطلوبی حاصل نشده است، و از طرفی به دلیل ایرادهای بنیادی که بر این نظریه و الگوهای ارائه شده توسط آن وارد است، در این تحقیق سعی خواهد شد تا مدلی که بتواند تا حدی این ایرادها را بر طرف کند تبیین شود. در این مقاله، ابتدا تصویری...

رساله ی حاضر، پژوهشی است پیرامون 30 شعر عاشورایی معاصر منتخب که از دیدگاه معنی شناسی و بر پایه ی نظریه ی حوزه های معنایی انجام گرفته است. مبنای کار بر گزینش پر بسامد ترین واژگان، به عنوان متغیرهای این تحقیق، گذاشته شده است. بر این اساس، 7 متغیر به ترتیب بیشترین کاربرد: (دست، سر، آب، خون، نیزه، لب، تیر)، به طور جداگانه، بررسی شده اند. متغیرهای برگزیده با توجه به باهم آیی های آن ها، با ذکر عوامل ...

با تحلیل و بررسی دلالت معنایی واژگان مترادف و قریب المعنی در قرآن کریم، روشن می شود که میان کاربرد این واژگان و بافت معنایی آن ها هماهنگی و پیوند عمیقی نهفته است؛ بطوریکه در ساختار زبانی قرآن کریم، هر واژه ای بار معنایی خاص خود را داشته و معنا و مفهوم آن در مقایسه با سایر واژگان قریب المعنی متفاوت است، لذا با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا برای پی بردن به تفاوت های دلالی این الفاظ، معنای لغو...

واژگان به کار رفته در قرآن کریم اغلب همان واژگان متعارف در میان عرب جاهلی بوده و در قبایل و محافل شعری خاص استعمال می‌شده است. کلمه‌ی «حکمت» مانند بسیاری دیگر از واژگان پس از ورود به قرآن تحت تأثیر نظامجهان‌شناختی آن واقع شده است و در میدان‌های معنایی جدید به کار گرفته شده و همراهی آنها با کلمات خاص، تلازم‌ها و تنافرهای موجود در آیات قرآن با حفظ هسته‌ی معنایی خود تعیّن خاص پیدا کرد و به اصطلاح د...

قطب‌الدین راوندی از شارحانمتقدّم نهج‌البلاغه است که در تبیین کلمات امیرالمومنین(ع) توجه ویژه‌ای به واژگان غریب نهج‌البلاغه داشتهو شرح خود را با رویکردی ادبی تالیف کرده است.مقاله حاضر کوشیده است تا به روش توصیفی- تحلیلی، روش لغوی قطب‌الدین راوندی در کتاب منهاج‌البراعه فی شرح نهج‌البلاغه را بررسی و نقش واژگان در فهم حدیث را تبیین نماید و چگونگی بهره‌گیری وی از ویژگی‌های این‌دست از متون نهج‌البلاغه...

پژوهش حاضر تلاشی در جهت بررسی روابط معنایی در واژگان یزدی به شمار می آید. نگارنده با درنظرگیری اهمیت مسئله روابط معنایی در نظام معنایی زبان (میان واژگان) و کمبود مطالعات صورت گرفته بر روی واژگان اقدام به بررسی روابط معنایی در واژگان یزدی و تعیین شبکه ی این گونه نموده است. بدین منظور از واژه های موجود در واژه-نامه یزدی (افشار، 1382) ، واژه ها و گویش های یزدی (حاتمی زاده، 1383) و ده کتاب و فرهنگ ...

رویکرد فرازبان معنایی طبیعی، رویکردی تجزیه­پذیر در معنی­شناسی واژگانی برای تحلیل معنا است که از سوی آنا ویرزبیکا مطرح شد و تاکنون در مورد بیش از 30 زبان در سراسر جهان به کار رفته است. کلیف گودارد در کنار وی بیشترین سهم را در معرفی آن داشته است. ادعا این است که هستۀ کوچکی از معانی جهانی و اساسی به نام نخستی­های معنایی وجود دارد که از راه واژه­ها یا دیگر عبارات زبانی در همۀ زبان­ها قابل بیان است ...