مشروعیت توجیهی از حکومت و حاکمیت است درباره مشروعیت به طور کلی دو دیدگاه کلان وجود دارد : الف) نظریه مشروعیت غایی که معطوف به غایت و هدف دولت است و ب) نظریه مشروعیت فاعلی یا قرار دادی که بر خاستگاه و شکل دولت نظردارد. اندیشه نخست سلطه بلامنازعی بر ذهن مسلمانان از بر آمدن تمدن اسلامی دوره میانه تا شکل گیری تجدد گرایی اسلامی داشته است اما دیدگاه دوم (نظریه مشروعیت فاعلی) غالبا چنین تصور می شد ک...

فلسفه اخلاق یا فرا اخلاق یا اخلاق تحلیلی رشته ای علمی- فلسفی و نوپاست که به صورت مدون در قرن بیستم در دنیای فلسفه مطرح گردید. آنچه در این علم بررسی می شود مسائل منطقی، معرفت شناسی و معناشناختی ای است که در مجموع، مبادی تصوری و تصدیقی علم اخلاق را فراهم می آورند و معیارهای لازم را برای نقد اخلاق دستوری در اختیار می نهند. در یک کلام، فلسفه اخلاق، منطق اخلاق است. در فرا اخلاق نظریات متفاوتی در ب...

هانری دو مونترلان یکی از نویسندگان قرن بیستم فرانسه است که منابع الهام خود را در متون کهن شرقی می جوید. وی بارها شیفتگی خود به سعدی را ابراز می کند و تحوّلات فکری و روحی خود را منطبق بر اندیشه این شاعر ایرانی جلوه می دهد. در آثار این دو نویسنده مضامین مشترک در خور توجهی به چشم می خورد که مهم ترین آن ها پرهیز از مطلق گرایی است. این اندیشه، ایشان را به تسامح در برابر عقاید گهگاه متضاد سوق می دهد. ...

«آیندة تاریخ» یا «غایت مندی تاریخ» از مباحث ریشه دار در اندیشه بشری است و از دیرباز تأملات و مطالعات زیادی را متوجه خود ساخته است، به طوری که در دوره های اخیر، دانشی را با عنوان «آینده پژوهی یا تاریخ آینده» وارد عرصه آموزش های دانشگاهی کرده است. گرچه بسیاری از متفکران از منظر دینی به این پدیده می نگرند؛ اما برخی از اندیشه گران نیز از نظر گاه فلسفی بدان روی آورده و به زعم خویش کوشیده اند تا با ش...

برهان غایت شناسی در فلسفه دین معاصر دارای جایگاه ویژه ای است و یکی از براهینی است که برای اثبات وجود خدا اقامه شده است. این برهان را برای اولین باربه صورت مدون توماس آکویناس مطرح کرد. درقرن جدید این جریان فکری به جای تمسک به اموری مثل خالق موجودات و زیبایی ها، خداوند را به سازنده یا مخترع ماشینهای دقیق و پیچیده تشبیه می کرد. متفکرین این دوره تسلط خداوند بر طبیعت را با این اعتقاد که پدیده های د...

مسئلۀ بسیار مهم تأثیرات معرفتی گناه که امروزه در حوزۀ معرفت شناسی معاصر مجال طرح یافته است می­تواند از جنبه های گوناگون بررسی شود. یکی از این جنبه ها مربوط به تأثیرات واقعی گناه در عامل کسب معرفت، و دیگری مربوط به ارتباطی است که انسان با خداوند به منزلۀ افاضه کنندۀ معرفت دارد. در این مقاله جنبۀ نخست را به روش تحلیلی، آن هم از دید غزالی، دنبال می­کنیم. این تأثیر هم تأثیری بنیادین در غایت و کارکر...

یکی از پرسشهای عمومی مربوط به افعال الهی آن است که آیا اعمال خداوند دارای غرض و غایت است یا آن که افعال او بدون هیچ غایت خاصی انجام می پذیرد. بحث غایت و علل غایی ارتباط وثیقی با مساله حکمت الهی دارد و از افضل مباحث حکمت به شمار می رود؛ زیرا با ابطال غایات و انکار علیت غایی در دایره وجود، تعطیل عالم از یک فاعل الهی و بلکه اصلاً تعطیل از هرگونه فاعلی در عالم لازم می آید. از اینروست که برخی از حکما...

تحلیل مبتنی بر استدلال فرجام شناختی و ارزشی (teleological/evaluative arguments) تحلیلی غایت گرا و معطوف به هدف است. غایت قُصوای اصل چهارم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تحقق نظم حقوقی و تضمین سلسله مراتب هنجارهای برتر است. از این منظر، قانون اساسی نه تنها در برابر تجاوزهای احتمالی قوة مقننه، بلکه باید از تعرضات سایر قوا و ارکان های حکومتی مصون نگه داشته شود. مقابله با تجاوزهای احتمالی قوة مقننه...

شاهنامه‌ فردوسی و مهابهاراتای هندی اگر چه در نگاه نخست منظومه‎هایی حماسی به شمار می‎روند، برخلاف انتظار، گنجینه‎‎هایی بی‎همتا و آکنده از آموزه‎های اخلاقی و شایست و ناشایستها هستند و همچون آینه‎ای صاف و درخشان، واقعیات، اوضاع و احوال و فرهنگ زمانه‌ی خویش را بازتاب می‎دهند. امور اخلاقی و گزاره‎های مطرح شده در این دو اثر، طیف گسترده‌ای را در بر می‎گیرد که هم شامل اخلاقیات کلی و عمومی که در مورد تک...

نظریه خدامحور معنای زندگی بر آن است که ربط و نسبت خاصّ با خداوند یکی از شرایط ضروری جهت معناداری زندگی می باشد. تفسیرهای مختلفی از این نظریه ارائه شده ، امّا مهم ترین تفسیر خدامحور نظریه هدف الاهی است. براساس این نظریه، تحقّق بخشیدن به هدف خداوند تنها سرچشمه معناداری زندگی است. بر نظریه هدف الاهی نقدهای بسیاری همچون تقابل هدف خداوند با اخلاقی بودن و قدرت مطلق خداوند وارد شده، امّا به اعتقاد تدئوس م...