چکیده جوع و قوت از مباحثی است که در دو حوز? ادبیّات تعلیمی و ادبیات عرفانی به آن توجّه جدّی شده است. مولانا از شاعران عارفی است که به این موضوع اندیشیده و از زوایای گوناگون به آن نگریسته و به بیان ارتباط آن با پاره ای از مسائل عرفانی و اخلاقی پرداخته است. پژوهش حاضر جوع و قوت را در آثار نظم و نثر مولانا کاویده و سعی کرده است سابق? آن را در تصوف پیش از مولانا تا حد امکان و به اجمال و اختصار نشان ...

اساساً انسان ها بیشتر با عواطف خود به زنـدگی جـان و زیـبایی می بخـشند و با خردورزی، عاطـفه ی شـدید یا احساساتشان را تعدیل می کنند. این پژوهش در پی آن است تا با ارائه ی تعریف عواطف و احساسات، جلوه های آن را در پـنج زمینه ی عشـق، شادی، غـم، اعجاب و نفرت در غزلیّات جامی نشان داده، ضمن دسـته بـندی آنها به تجـزیه و تـحلیل عـواطف و احساسـات شـاعـر بـپردازد. نگارنده پی برده است که از نگاه جامی عشق، مه...

خواجوی کرمانی از شاعران مهم قرن هفتم و هشتم هجریست. گرچه در شاعری استاد او سعدی بود و حافظ خود را شاگرد مکتب او می دانست ، به شهرتی که سزاوار آن بود ، نرسید. دلیل این امر، معاصر بودن او با دو قله ی شعر فارسی ، سعدی و حافظ است. از آن جایی که نگارنده پژوهشی درباره ی تحلیل محتوایی غزلیات خواجوی مشاهده نکرد بر آن شد تا با تحلیل غزلیات خواجو ، مهم ترین مضامین غزلیات او را یافته و دسته بندی و تحلیل ن...

یکی از عواملی که موجبات زیبایی و شهرت غزلیات کلیم کاشانی را فراهم ساخته، موسیقی کلام و آهنگ زبان اوست. موسیقی شعر، از مولفههای اصلی زبان شاعرانه است و بر توالی، نظم و ترتیب واژگان شعری جهت بیان هرچه بهتر احساسات، عواطف و مضامین شاعرانه دلالت دارد. در این پژوهش که با هدف بررسی جنبههای زیباشناختی شعر کلیم کاشانی صورت میگیرد، تلاش می-گردد تا به شیوه توصیفی – تحلیلی عنصر موسیقی در غزلیات کلیم کاشان...

میرزا قاسم فرزند میرزا محسن تبریزی معروف به زاهد از سخنوران و شاعران نیمه ی دوم سده ی یازدهم هجری است که در عهد شاه سلیمان صفوی در اصفهان زندگی می­کرده است. تاریخ دقیق ولادت او روشن نیست. نسخه ی خطی کلیات دیوان او شامل: غزلیات، قصاید، رباعیات، مثنوی سفینه النجات و منشآت می باشد. میرزا طاهر نصرآبادی که از معاصران وی بوده شرح حال و آثار او را در تذکره­ی خویش آورده است. از اشعاری که در مدح و منقبت...

زبان رمزآمیز، زبان را از صورت یک وسیله ارتباط عمومی خارج می کند و به کلمات استعداد و ظرفیت و بار معنوی تازه ای می بخشد که از محدوده معنایی آنها در فرهنگ ها بسیار فراتر می رود. به طور کلی در اشعار مولانا رمز و نماد به دو شکل دیده می شود: در قالب الفاظ و در ساختار کلی شعر که در این راستا گاه تنها واژگان در معنای فرا واقعی خود به کار رفته؛ به عنوان مثال زلف، خط، خال، قطره، دریا، ذره و گاه یک غزل ب...

یکی از مضامین عرفان سازی که از دیر باز در پهنۀ ادب عرفانی فارسی مطرح بوده و باعث شکل­گیری آثار بدیعی در این زمینه گردیده است، موضوع عقل وتقابل وتعارض آن با عشق وجنون عارفانه یا مکتب مشائی ارسطوئی (فلسفه واستدلال) با مکتب اشراقی افلاطونی (عرفان و شهود) است.عقل وخردی که عارف شاعری، همچون مولانا با آن در افتاده است ،و در دو اثر ماندگار خود؛یعنی: مثنوی وغزلیات شمس به تحقیر ونکوهش آن می پردازد، عقل ...

جملات سوالی، از انواع جملات انشایی هستند که درستی و نادرستی آن ها را نمی توان دریافت. سوال در زبان ادبیات به دلایلی چند در غرض اصلی خود به کار نمی رود؛ بلکه در بردارنده ی غرض ثانوی و فرعی است. غرض اصلی سوال در زبان، خبر و ارجاع، طلب آگاهی و اطلاع است. موضوع سوال و کاربرد آن با اغراض ثانوی، از مباحث علم معانی است. گاهی خبر، امر، نهی و عواطف به اقتضای حال و افزونی تاثیر بر مخاطب در قالب سوال مطرح...

رمز در ادبیات اسلامی، سابقه اش به متون اسلامی از جمله قرآن کریم و در آثار پیش از اسلام به قصه ها، روایت ها و داستان های اساطیری باز می گردد. یکی از دلایل اصلی استفاده از رمز ، عدم امکان انعکاس معانی و مضامین مختلف در زبان عادی است ، رمز به عنوان یکی از صور خیال و استعاره گونه ای است بدون قرینه که در آن دلالت «مشبه به» بر مشبه خاصی محصور نمی شود ، و مشبه می تواند متعدد باشد وجه عبارتی رمز می توا...

بررسی تقابل های دوگانه در آثار هنری و ادبی توجه برخی زبان شناسان، اسطوره شناسان، روایت شناسان و نشانه شناسان معاصر را به خود جلب کرده است. آن ها بر این عقیده اند که از این منظر به درک و دریافت بهتری از آثار ادبی می توان دست یافت. در این پژوهش با نگاهی دیگر به اشعار خواجه شمس الدین محمد حافظ، به بررسی تقابل های دوگانه یا زوج های متقابل ـ به عنوان یکی از عناصر محوری اشعار اوـ خواهیم پرداخت و چنان...