مغیره بن شعبه، که او را در زمرة دهاه اربعة عرب شمرده اند، هم از حیث اندیشه و روش با سه داهی دیگر متفاوت است، و هم بر خلاف شهرت تاریخی اش چندان شناخته نیست. در این نوشتار، آن بخش از رویدادهای نیمة نخست سدة اول هجری که به نحوی مغیره بن شعبه در آنها نقش داشته است، به ترتیب زمان وقوع حوادث بررسی، و زندگی وی از بدو مسلمان شدن تا هنگام مرگ پی گیری می شود. سپس با نگاهی به برش طولی تاریخ نیم قرن اول هج...

از نیمۀ دوم قرن اول هجری به بعد، فرق و مذاهب مختلف کلامی شروع به رشد کردند. یکی از این جریان های فکری معتزله بود که تا اواسط قرن سوم هجری روابط چندان مطلوبی با شیعه نداشت؛ بنابراین تا این برهه از زمان بسیاری از رهبران دو گروه ردیه های فراوانی بر آثار هم دیگر می نوشتند که هدف آن ها از این عمل، دفاع از اصول اعتقادی مکتب خود بود که در بسیاری از موارد با تعصب و چشم پوشی از حقیقت نیز همراه می شد. ام...

ابوریحان محمد بن احمد بیرونی از علمای بزرگ و ریاضیدانان ‘ منجمان ‘ مورخان و کاملان قرن چهارم و پنجم هجری است و محققان او را از بزرگترین حکمای شرق میدانند . ولادت او در سال 362 ه ق در خوارزم اتفاق افتاده و مرگش در غزنه در اوان انقلاب سلاجقه و سلطنت مسعود بن محمود غزنوی بوده است . تألیفات این مرد بزرگ به زبان عربی یعنی زبان علمی و همه کس فهم عالم اسلام و ایران بوده است ‘ مگر ترجمه ( التفهیم ) که ...

منوچهری دامغانی، از شعرای طراز اول ایران در نیمه اول قرن پنجم هجری، شاعر طبیعت و عشق و نشاط و زندگی است. شاعری است لطیف طبع و شیرین سخن و دارای اشعاری طربناک و دل انگیز...

در تحقیق حاضر کتب تاریخی قرن دهم هجری (996-907) از لحاظ تاریخ ادبی مورد بررسی قرار گرفته تا به اهمیت و نقش آنها در تکمیل و تصحیح اطلاعات منابع تاریخ ادبیات فارسی پی برده شود. تاریخ نویسان در آثار خود علاوه بر شرح حوادث تاریخی و سیاسی، به ذکر مطالب تاریخ ادبی نیز پرداخته و دورنمایی از جامع? ادبی عصر خود و گاه عصر پیش از خود را در آثارشان به تصویر کشیده اند. در مرحل? نخست این تحقیق پس از شناسایی ...

پژوهش حاضر به بررسی تعامل فرهنگی مسلمانان و مسیحیان در یک سده اوّل هجری می پردازد. مراد از مناسبات فرهنگی در این پایان نامه اعم از هر گونه گفت وگو، مناظره، مجادله و مکاتبه است. در سال ششم هجرت، اسلام بیش تر بخش جزیر? العرب را زیر لوای توحید و تعالیم اجتماعی و اخلاقی خود قرار داد و موقعیت لازم فراهم آمد؛ تا این فرهنگ ناب، به سایر ملل جهان نیز عرضه شود. به محض ارسال رساله پیامبر اسلام(ص) به امپر...

گویش لری بویر احمدی ،گویشی ساده ، شیرین و ریشه دار است که با زبان فارسی نسبتی نزدیک دارد . این نسبت را در عناصرمشترک آن گویش با متون نثر فارسی قرون چهار و پنج هجری – قمری می بینیم و از جمله عناصر مشترک می توان به واژگان ،ویژگیهای صرفی ،دستوری و زبانی اشاره کرد .

یهودیان در نیم قرن اول هجری منشأ اقدامات فرهنگی گوناگونی بودند و بر کل جامعة اسلامی تأثیر گذاشتند. مناسبات سیاسی و اجتماعی یهودیان با مسلمانان و روابط یهودیان با اعراب ساکن جزیرة‌‌العرب، ازیک‌طرف، و سطحی‌نگری عمومی و ناتوانی سه خلیفة اول از ارائة الگوی مورد نظر اسلام، ازسوی دیگر، فرهنگ اسلامی را با چالشی جدی مواجه ساخت و باعث جلب اعتماد عمومی به بزرگان این قوم شد. با بهره‌برداری یهودیان از این ...

شناخت چگونگی بنیان شهر کوفه و روند تحول ساختار جمعیتی آن, از تإسیس در سال هفده هجری قمری تا ایام حکومت امام علی(ع), نقش بنیادی در تبیین و معرفی جناح های سیاسی در نیمه سده هفتم میلادی/قرن اول هجری دارد. این جناح ها در حوادث منجر به قتل خلیفه سوم, و موضع گیریهای ایام حکومت امام علی(ع) نقش اساسی ایفا کردند. به گمان نویسنده, خاستگاه اجتماعی ـ اعتقادی هسته مرکزی نیروهایی که قیام سال 35 هجری را رهبری...

برپایی شورش­ها و حرکت­های مسلحانه بر ضد حکمرانان عرب در شمال آفریقا از هنگام فتح، معلول عوامل مختلف بوده، از جمله می­توان به زمینه­ها و ریشه­های اقتصادی این جنبش­ها اشاره کرد. بخشی از آنچه تحت عنوان ریشه­های اقتصادی مورد بحث قرار می­گیرد به انگیزه­ها و عوامل روانی و بخشی دیگر به عوامل اجتماعی مربوط می­شود. عامل روانی آن عبارت بود از خشم بومیان این سرزمین از مهاجرت اعراب افزون طلب و نوع رفتار مه...