برای کسی که اندک اطّلاعِ سبک‏شناختی از ادوار شعر فارسی دارد، مسلّم است که قصاید ناصرخسرو هم از نظر فنّی و هم از لحاظ محتوایی به‏کلی با قصاید سایر شاعران قرن پنجم هجری متفاوت است. این تفاوت حتی در حوزه‏هایی از شعر او به چشم می‏خورد که شاعر برای ایجاد تنوّع و نوآوری با محدودیّت روبه‏روست. در این مقاله، سعی شده است از طریق مقایسة قصاید ناصرخسرو با سه تن از معروف‏ترین معاصرانش (عنصری، فرخی و منوچهری) در ...

حسان بن ثابت انصاری از جمله شاعران مخضرمی است که اشعار زیادی در دوره جاهلی و اسلامی از وی به یادگار مانده است. اشعار هر دو دوره از زندگانی شاعر دارای شاخص ها و مشخصه هایی است که هر دو دوره از اطوار شعری شاعر را از یکدیگر متمایز می کند. نگارندگان در این مقاله دو قصیده جاهلی و اسلامی از شاعر را بر پایه مکتب ساختارگرایی مورد بررسی قرار داده اند، و ثابت کرده اند که قصیده جاهلی شاعر از نظر اسالیب هن...

چکیده: این پژوهش با عنوان «بررسی مضامین اجتماعی در شعر انوری ابیوردی» به انجام رسیده است. رابطه ی بین ادبیات و جامعه بسیار تنگاتنگ و ناگسستنی می باشد. اثر ادبی که بسیاری از آداب، رسوم، فرهنگ و اندیشه جامعه را با خود همراه دارد، خود پدیده ای اجتماعی است که ساختاری مشابه با ساختار جامعه ی زمان خود دارد. آفریننده ی اثر ادبی نیز شخصیت اجتماعی خویش را مدیون جامعه است، او با پیوستن به گروه یا طبقه...

خاقانی یکی از بزرگترین شاعران سبک آذربایجانی است. استفادۀ او ­از علوم رایج زمان، اصطلاحات علمی خاص و­ استعارات و تشبیهات غریب در تصویرسازی، شعر او را دیر­یاب کرده­است. او با امتزاج ترکیب­آفرینی و تصویرسازی، تصاویرتازه­ای با بن­مایه­های تلمیحی می­سازد که در شعر او بازتاب گسترده­ای دارد. از­آنجا­که خاقانی از پشتوانۀ­ فرهنگی وسیعی برخورداراست و احاطۀ­ کامل بر آیات و احادیث دارد بسیاری از ترکیبات ت...

ظهیر‏فاریابی یکی از نام‏آوران عرصه شعر فارسی به‏ خصوص غزل است. او نقش عمده‏ای در شکل‏ گیری، تحول و اعتلای غزل فارسی داشت ‏است. این مقاله، بر اساس نرم افزار آماری spss و با استفاده از آزمون‏ های آماری همچون anova به دنبال این پرسش است که مهم ترین جلوه‏ های موسیقی (بیرونی و کناری) در غزل‏ های ظهیر چگونه به‏ کار‏ رفته‏ اند و مهم‏ ترین عوامل تحول و اعتلای غزل او کدام اند و از مقایسه این موضوع با قص...

آموزه­های تعلیمی از مضامین رایج در قصاید نظامی است که در کنار خمسة او،  تا کنون از نظر مغفول مانده­است. در فرایند خوانش این قصاید، مشخص می­شود که نظامی در بیان مسایل تعلیمی، سبکی اقناعی به کار می­گیرد؛ به این معنی که با روش­هایی چون انذار، تبشیر، اسلوب استفهام و اسلوب شرط سعی در قبولاندن مفهوم مورد نظر خود و یا تغییر نگرش مخاطب دارد. البته؛ گاهی از شگردهای بلاغی چون: تکرار، تلمیح، تمثیل و اسلوب...

قصاید ناصر خسرو از جمله متون سنتی است که قدرت و گفتمان، نقشی اساسی در شکل­بندی آنها ایفا می‌کند. از آنجا که وجه غالب این قصاید، در واکنش علیه قدرت و گفتمانهای عصر شکل گرفته­اند، این قصاید، تبدیل به متونی شده­اند که در لایه­های زیرین خود، از طرفی سلطه مستقیم قدرت را آشکار می­کنند و از طرفی به خاطر بُعد تأویلی و بطنی نشانه‌ها و آگاهی  ناصر خسرو به  قدرت نشانه ها و زبان  و به ویژه دانش، قدرت و مقاو...

از میان تمامی زبان شناسانی که نظریه هایی دربارﮤ نقش های زبان ارائه کرده اند، به نظر می رسد که طرح ارتباطی یاکوبسن (1896- 1982) از دقت و شمول بیش تری برخوردار باشد. طبق نظرﯾﮥ ارتباطی یاکوبسن، هر ارتباط زبانی متشکل از شش عنصر است و یک پیام در اثر جهت گیری به سمت هرکدام از آن عناصر، دارای یک نقش غالب می شود. یکی از این نقش های شش گاﻧﮥ زبان، «نقش ترغیبی» است که در اثر تمرکز پیام بر مخاطب ایجاد می ش...

ژانر ادبی غنایی، در حقیقت مبیّن مجموعه­ای گسترده و بی­پایان از حالات تمرکز یافته روانی گوینده است که پرده از احساسات و عواطف پنهان شاعر برمی­دارد. این­ گونه ادبی، بازتاب تخیلی عواطف و زاییده حالات متغیر ضمیر شاعر است که با «بیانی موزیکال و آهنگین»، تصویرگر حوادث ذهنی او می­شود و می­توان آن را تفسیر و واکاوی اندیشه­های نهفته ولایه­های معنایی نهاد گوینده دانست. در این­گونه ادبی «درون­مایه شعری» بر...

یکی از عرصه های شعری که شیخ سعدی در آن همچون بوستان، اثری ادبی ـ تعلیمی خلق کرده، قصیده است. اگرچه قصاید سعدی چونان غزلیات او گسترده نیست و با ستایش شاهان زمانه آمیخته است، می توان روح تعالیم و آموزه های اخلاقی را در آن دید و با تأمل در بیت‏ها، حتی به مفاهیمی عرفانی‏ دست یافت که اتفاقاً مورد ستایش و تأکید خود شاعر هم است. سعدی در ضمن مدح، گاه مستقیم و گاه غیرمستقیم، به مضامین و لوازم عرفان اشاره...