این که شاعران برخی سروده­های خود را تکرار کنند، امری رایج است. در اشعار حافظ نیز، هفده مصراع و یک بیت تکراری در هم ریخته، وجود دارد. به نظر می­رسد تکرار این اشعار اتفاقی نبوده و حافظ اهدافی مشخص را پی می­گرفته­است. حال مسأله این است که حافظ از تکرار این اشعار چه اهداف فکری و اغراض بلاغی را در نظر داشته­ است؟ در این مقاله با روش تحلیلی توصیفی به این موضوع پرداخته شده­است. تاریخ دقیق سروده­های حا...

مبنای علم معانی تناسب سخن با مقتضای اوضاع و احوال است، مواد علم معانی ساختار‌های نحوی است و منابع این علم در هر زبانی شاهکار‌های ادبی آن زبان می‌باشد. شاهنامه‌ی فردوسی یکی از مهم‌ترین شاهکار‌های ادبیات فارسی است که بررسی آن بر مبنای علم معانی برای کشف بخشی از اسرار بلاغی مختص زبان فارسی موضوع پژوهش حاضر است. در این بررسی، مسأله این است که برای کشف و توصیف اصول و معیارهای زیبایی شاهکارهای زبان و...

با توجّه به اینکه در قرآن کریم آیات بسیاری در قالب قصر بیان شده است، بنابراین انتقال مفهوم قصر در ترجمه‌های قرآن، دارای اهمیّتبسیاری است. این پژوهش با بررسی دو ترجمه‌یکهن (سورآبادی ومیبدی) و شش ترجمه‌ی معاصر (آیتی، الهی قمشه‌ای، انصاری، صفّارزاده، فولادوند و مکارم شیرازی) به ارزیابیعملکرد مترجمان مذکور در انتقال مفهوم قصر پرداخته و با ذکر شواهدو تطبیق ترجمه‌ی آیات با شیوه‌های قصر در زبان فارسی، نح...

مطالعه و بررسی در سیر مباحث بلاغت نشان می دهد در منابعی نظیر صناعتین و البیان و التبیین، توجه به موضوع اقتضای حال از نخستین تعاریف نقل شده برای بلاغت و از اساسی ترین معیارهای بلاغت کلام و متکلم به شمار رفته است. در دوره های بعد نیز در تألیفات مربوط به حوزه بلاغت چه در آثاری که بر مبنای نقد و تحلیل شعر شاعران گوناگون تألیف شده نظیر الموازنه و الوساطه و چه آثاری که در پی اثبات دلایل اعجاز قرآن بو...

این گفتار به بررسی و تحلیل اقتباس‌های قرآنی از دیدگاه بلاغت سنتی و نظریه‌های ادبی جدید می‌پردازد. در این پژوهش این پرسش‌ها مطرح خواهد شد: 1ـ اقتباس در بلاغت سنتی چه جایگاهی دارد؟ 2ـ اقتباس به عنوان یک آرایة ادبی و یکی از جلوه‌های تأثیرپذیری از قرآن چگونه سرقت قلمداد شده است؟ 3ـ چگونه می‌توان آرایة اقتباس در بلاغت سنتی را در پیوند با برخی مباحث نظریه‌های ادبی معاصر مطرح و به روز نمود؟ 4ـ نقش زیب...

کتاب اعجاز القرآن باقلانی در میان مسلمانان از جایگاه والایی برخوردار شد، چنانکه در موضوع خود مدتها مرجع بلامنازع بوده است. طرح و بررسی موضوعات متنوع علوم قرآنی در این کتاب حاکی از جامعیّت علمی مؤلف آن است. او ضمن نقد اشعار شعرای بزرگ عرب به منظور اثبات اعجاز قرآن، جنبه های بلاغی و کلامی اعجاز را بیان داشته است؛ که در همین راستا به برخی از سرقات او نیز اشاره می شود.

نقد فنی یکی از شاخه های نقد ادبی و مهم ترین گونهء آن به شمار می آید که در آن مسائل بلاغی، اعم از بدیع، بیان و معانی در اثر ادبی مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرد و ارزش و اهمیّت آن تعیین می گردد و در نهایت میزان خلاقیّت شاعر یا نویسنده مشخص می شود. سلمان ساوجی یکی از شاعران بزرگ قرن هشتم هجری است که در سرودن قصیده و غزل مقامی ارجمند دارد. قصاید او بیشتر در مدح و رثای خاندان جلایری است و غزلیات او...

مقالة حاضر در راستای شناسایی کتاب «حدائق السحر فی دقائق الشعر» تألیف علامه «رشیدالدین وطواط» و آشنایی با روش ها و شیوه های ابداعی و تقلیدی وی در تبیین و تفسیر آرایه های بلاغی است. این اثر ارزشمند در سدة ششم هجری پس از «ترجمان البلاغه» تألیف «رادویانی» دومین کتاب بلاغی به زبان فارسی است. و از آنجا که وطواط بر این باور بوده که کارش برتر و بی نقص تر از رادویانی است و در آن دشواری و نادرستی وجود ند...

در آغاز قرن بیستم و پس از طرح نظریّات فروید و یونگ، دانش روان شناسی به نقد ادبی معاصر وارد شد. این نظریّات، بیشتر از زاویۀ فرستندۀ متن (نویسنده یا شاعر) بررسی روان شناختی می شد، ولی بعدها مکتب روان شناسی دیگری مثل گشتالت، متن را از زاویۀ تأثیرگذاری بر مخاطب نقد کرد و برخی از ناقدان معاصر عرب نیز از آن­ها الگو گرفتند. نویسندۀ مقاله بر آن است تا بداند آیا این نوع نقد در کتاب های دانشمند بلاغی و ناق...