پژوهش حاضر به بررسی آماری اوزان شعر فارسی در دیوان های کلیات شمس تبریزی (فروزانفر، 1378)، رودکی (نفیسی، 1388)، خاقانی (سجادی، 1338) و بیدل دهلوی (سرورمولایی، 2007)می پردازد. اینکه چه اوزانی در چه زمانی و توسط کدام شاعر وارد فهرست اوزان شعر فارسی شده است اطلاعات ما را دربار? تحولات تاریخی زبان و ادبیات فارسی زیاد می کند. فاید? دیگر چنین تحقیقی این است که تحول اختیارات شاعری را در طول تاریخ آشکار...

در این پژوهش به بررسی و مطابقت علم ایقاع و عروض پرداخته می شود و در این مطابقت، کلیه ی نقاط مشترک وشباهت های میان آن دو مشخص خواهد شد. سپس ارتباط و هماهنگی میان آن دو در یک قطعه ی موسیقاییِ موزون که دارای کلام منظوم نیز است، مورد بررسی قرار خواهد گرفت. علم ایقاع، میزان موسیقیِ موزون یا دارای ریتم است. چنان که عروض میزان کلام منظوم می باشد. ایقاع نیز مانند عروض، به طور کلی دارای اوزانی است که ای...

مفهوم « شکل اثر ادبی » که در آثار فرمالیستها اهمیت زیادی پیدا کرده است، به دو پیشنهاد مهم آنها وابسته است: 1) هر نکتة ادبی از واژه تا سخن، باید در پیوندی که با سایر نکته ها می یابد، بررسی گردد و شناخته شود و به این اعتبار شناخت ساختار یا شالودة اصلی اثر، مهمترین جنبةپژوهش ادبی است. 2) پژوهش «همزمانی » ــ که سوسور مطرح کرده است ــ روش اصلی پژوهش ادبی است. این مقاله، برآن است تا با مبنا قرار دادن...

در یکی از حکایات گلستان سعدی، دو بیت وجود دارد که از نظر عروضی مبهم بوده و نظرات متعددی دربارۀ آن مطرح شده است.: نه به اشتر بر سوارم نه چو اشتر زیر بارم نه خداوند رعیت نه غلام شهریارم غم موجود و پریشانی معدوم ندارم نفسی می‌زنم آسوده و عمری می‌گذارم (سعدی، 1392: 92) مصاریع این دوبیت از نظر وزنی شبیه نیست. این امر سبب شده است تا دو بیت فوق از حیث وزن، وضعیت ...

ابن رشد برهان سینوی بر اثبات واجب الوجود را نمی پذیرد و آن را جدلی می داند. در چرایی این عدم پذیرش، نویسندگان بر دلایلی تکیه کرده اند، بعضی بر این باورند که ابن رشد نتوانست به نحوه عروض وجود بر ماهیت، آن گونه که ابن سینا معتقد بود، برسد. هم چنین وی نتوانست امکان ماهوی را دریابد و امکان ذاتی را از امکان استعدادی تمییز دهد؛ از این جهت، در فهم برهان ابن سینا عاجز ماند و این عجز باعث شد که برهان سی...

این مقاله به بررسی شیوه‌های قدیم بیان زحافات در کتاب‌های عروضی و ارائۀ روشی نو و علمی برای آن می‌پردازد. زحافات یا تغییراتِ احیاناً جزئی و جایزی که در افاعیل عروضی رخ می­دهند، در عروض سنتی و جدید کاربرد ویژه­ای دارند. این زحافات در کتب متقدّمان و معاصران به شیوه­های تقریباً مختلفی دسته­بندی شده­است، امّا شیوه رایج و مرسوم بیشتر کتاب‌های عروضی آن بوده است که زحاف­های هر بحری در زیر آن ذکر شود. این رو...