یکی از ویژگی های قرآن کریم، وجود تناسب میان آیات قرآن کریم است. این تناسب علاوه بر آیات متحد النزول و آیات همجوار، مابین کل آیات یک سوره نیز وجود دارد. اتحاد و پیوستگی از نوع اخیر، از طریق یک جامع مشترک، یعنی موضوع محوری سوره، صورت می گیرد. توجه به این ویژگی قرآن کریم، نقش مهمی در فهم مخاطب ایجاد می کند. چه اینکه یکپارچه دیدن پیکره سوره و مرتبط دانستن آیات، منجر به کشف معانی جدیدی می شود که بد...

علم مناسبت ازسدۀ 8ق همچون یک دانش مطرح شد و آن‌چه در کتب علوم قرآن همچون تاریخ این علم بیان می‌گردد معطوف به آثار این سده و بعد از آن است؛ آثاری که در آن‌ها به‌صراحت از انواع ارتباط و اتصال بین آیات و سُوَر سخن گفته شده است. این سؤال مطرح است که بستر پیدایی و نضج اندیشۀ تناسب چه بوده است و اندیشمندان مسلمان چه مسیری را طی کرده‌اند تا موضوع تناسبِ میان آیات و سور قرآن برای آنها به دغدغه‌ای علمی تبد...

چکیده یکی از اجزاء قرآن کریم «سوره» است که در قول و فعلِ خدای حکیم به عنوان واحدی منسجم، تشخّص یافته است. به همین سبب ضرورت دارد در دانش «تناسب آیات» به کشف و تبیین انسجام و تناسب درونی آن پرداخته شود. بررسی دقیق و تدبر عمیق در مجموع سوره­ واحد، وجوه متعددی از تناسب در آیات و سیاق­ها را نمایان می­سازد. اهم وجوه تناسب در گستره سوره­ واحد طی دسته­بندی جامع عبارت است از «تناسب ادبی»، «تناسب موضوعی»،...

رفتار مسئولانه از شاخص‏های انسان سالم است که تقویت و رشد آن جز با شناسایی عوامل مؤثر بر رفتار مسئولانه امکان‏پذیر نخواهد بود. حوزه­ مسئولیت انسان شامل مسئولیت فردی، خانوادگی، اجتماعی و مسئولیت در برابر عهد و پیمان الهی است. تناسب تکلیف با توان فرد و عمل به تکالیف از جمله نکات مهم در جهت افزایش مسئولیت است. این موضوع از زمینه‏های مهم مورد مطالعه جامعه‏شناسی است و طرح آن در قرآن، به منزله­ آن است...

تناسب معجزه‌ی هر پیامبر با حرفه و هنر رایج در عصرش، مبحثی شناخته شده میان دانشمندان است. این مضمون به طور مسند، اولین بار از امام هادی(ع) نقل شده است. اما به دلایلی که در متن خواهد آمد، به امام رضا(ع) نسبت داده شده است. سند این خبر ضعیف است؛ در نتیجه، بررسی مضمون آن ضروری است. در این خبر، راوی ابتدا از دلیل تفاوت‌ معجزات پیامبران می‌پرسد و امام(ع) تناسب معجزه‌ی هر پیامبر با فن رایج در عصر وی ...

برشماری روابط مادی و معنوی متقابل انسان و طبیعت از نگاه قرآن مورد بررسی قرار گرفته است. انسان از یک نظر جزئی از طبیعت است و با آن رابطه های چند جانبه، بیولوژیک، معرفتی و حقوقی دارد.  انسان در طبیعت زاده می شود، می بالد و می میرد و این بخشی از رابطه دوسویه انسان و طبیعت است. انتساب آفرینش انسان و طبیعت به پروردگار یگانه هستی، خود پیامدار نتایج و نکته های چندی از رابطه متقابل وهماهنگی آن دو می با...