در قرون اخیر در پرتو یافته ‏های علمی و فلسفی‏، تحلیل پدیده معرفت، از اهمیت ویژه ‏ای برخوردار است و از آنجایی که متعلّق گزاره‏‏ های دینی از دسترس حواس بشر خارج هستند‏، تو جیهه باورهای دینی و احراز صدق آن‏ها از مباحث مهم و چالش برانگیز معرفت شناسی غرب محسوب می‏شود. در این نوشتار، سعی بر آن است که در راستای بررسی فرآیند تکون معرفت دینی از نگاه ابن‏ سینا و جستجوی الگوی معرفت‏‏ شناسی وی، به باز خوانی...

امروزه با تفوق مباحث هستی شناسی بر معرفت شناسی و طرح ناگذرایی وجودی، فرافعلیت و فرونکاستن واقعیت به فعلیت و حادثه قابل مشاهده و طرح لایه لایه بودن واقعیت، ناگزیر اعتراف به موجودی مطلق می شود که برخلاف مشروط و ممکن بودن هر شیئی، شرطِ بلاشرط و مطلقِ هر شرط و امکانی به شمار می رود. لزوم توجیه پذیری مابعدالطبیعی آرمان های بشری، زمینه مستعد تاریخی دین در پذیرش این آرمان ها، توجه به رابطه مفهومی خدا و ...

نظریه‌ی پلورالیسم دینی رویکرد جدیدی در عرصه‌ی دین‌پژوهی است و با این عنوان، در زمان ابن‌عربی و مولوی مطرح نبوده است. باوجودِاین، طرفداران پلورالیسم دینی، به‌ویژه جان هیک، مدعی‌اند که عارفان مسلمانی چون ابن‌عربی و مولوی نظراتی شبیه به آرای آنان ارائه داده‌اند و در این خصوص، به برخی از سخنان این دو عارف تمسک می‌جویند.  جان هیک مدعی است که ادیان گوناگون، حتی اگر پاسخ‌ها و واکنش­های گوناگون به واقعی...

مفاهیمی که در خارج ما بازائی ندارد و ذهن به منظور رفع احتیاجات حیاتی، آنها را ساخته است ادراکات اعتباری نامیده می شوند؛ در برابر ادراکات حقیقی که انکشافات و انعکاسات ذهنی واقع و نفس الامر هستند. از سوی دیگر فناوری نرم، فناوری ذهنی است که در اندیشه، اعتقادات، ارزش ها و رفتارهای فردی و اجتماعی انسان ریشه دارد و مولفه های تشکیل دهنده آن، عوامل انسانی غیر قابل مشاهده هستند. این مفهوم در برابر فناور...

چگونگی دستیابی بشر به حقایق ثابت و مشترک، مسئله ای اساسی است که آگوستین در مباحث معرفت شناختی با آن مواجه بوده است. وی در تبیین این مسئله از تئوری اشراق کمک می گیرد. عبارات دو پهلوی آگوستین در توضیح معنا و محتوای اشراق، عمدتاً مخاطب را با این مسئله مواجه می سازد که آیا اشراق نزد آگوستین همان قابلیت طبیعی عقل در ادراک است یا به دخالت امری الهی خارج از عقل در ادراکات بشری اشاره دارد. در این مقاله ...

حجاب و عفاف یکی از آموزه‌های ارزندۀ ادیان الهی است. افزون بر قرآن کریم، در سنّت رسول خدا و سیرۀ اهل بیت نیز به روشنی اهمّیت و نقش این ارزشِ دینی تبیین شده است. هر چند در باره نوع و میزان پوشش شرعیِ برآمده از متون دینی، میان عالمان اختلافاتی وجود دارد، اما نه ‌تنها هیچ‌ گاه در سیرۀ خاندان وحی، نمودی از تساهل و سطحی‌نگری در مقولۀ حجاب و عفاف به‌چشم نمی‌خورد، بلکه گفتار و رفتار آنان همواره مشوّق پاسد...

 این نوشتار به بررسی ماهیت وحی می پردازد. نویسنده در آغاز به تفاوت دیدگاه اسلام و مسیحیت راجع به وحی اشاره می کند و بر این باور است که وحی در اسلام به معنای القای حقایق از سوی خدا به انسان است اما در مسیحیت علاوه بر این به مفهوم تجلی خدا در عیسی نیز آمده است که از نگاه مسیحیان شکل کامل تر وحی همین قسم دوم است. آنگاه به پیشینه دیدگاه تجربه دینی راجع به وحی اشاره و با بیان ویژگی های این دیدگاه، ب...

مراد از مثل در این پژوهش، خلاصه‌شدۀ داستان در قالب تشبیه است. درحقیقت مثل، نوعی استدلال در خدمت اثبات موضوعی است که عموماً ذهنی و عقلی است. مثل، ترسیم خیال است که در وهم حالت تجسد پیدا می‌کند؛ به‌گونه‌ای‌که شنونده شخصاً در معرکه حضور دارد. حوادث را از نزدیک مشاهده می‌کند. بدون تردید خداوند از پنهانی‌های روان بشری آگاه و مطلع است؛ به همین دلیل مثل‌های دینی به مراتب بهتر از دیگر امثال بیان‌کنندۀ حق...

رسالۀ اَضحویّۀ ابن سینا در بر دارندۀ دیدگاه هرمنوتیکیِ خاصّی در باب گزاره های اعتقادی قرآن و روایات است. وی در این رسالهآورده است که این گزاره ها را عموماً باید به معنای حقیقی گرفت نه به معنای مَجازی، امّا ظاهر این گزاره ها برای رسیدن به اعتقادات واقعی برای خواصّ حجّت نیست، زیرا دست شرع از آشکار ساختن حقایق اعتقادی برای عموم بسته است. این مقاله به گزارش، تحلیل و نقد این دیدگاه که به یک معنا چالشی بزرگ د...

در این مقاله تلاش گردیده به طور اجمالی در خصوص سیر تحول هنر تصویرسازی ((illustration در صدر اسلام و علل افت و خیز آن در آن دوره بیان شود؛ انبوه آثار تصویرسازی شده به دست آمده درطول تاریخ دین مبین اسلام، و بیان مطالب مختلف ضد و نقیض در باب حرمت یا عدم حرمت آن لزوم بررسی مکرر موضوع را می طلبد. در حال حاضر علیرغم وجود مباحث استدلالی و نیز فتاوای دینی مثبت در خصوص لزوم بهره گیری از شیوه های مختلف ه...