بخش دیالکتیک استعلایی کتاب «نقد عقل محض» بر آن است تا با الحاق به بخش تحلیل استعلایی، تصویر دقیق و روشنی از نظام معرفت‌شناسانة کانت ارایه کند. از این رو، نقد کانت از آرای معرفت‌شناختی فیلسوفان تجربی‌ مسلک و دفاع از نظریات عقل‌گرایان در بخش تحلیل استعلایی کتاب سنجش خرد ناب را باید در کنار دفاع او از تجربه‌‌گرایان و نقد فیلسوفان عقل‌گرا در بخش دیالکتیک استعلایی مطالعه نمود؛ زیرا بخش اخیر ...

مولانا در اشعار غنایی مثنوی که حاصل تعامل سازنده و دوجانبه بنده با معبود است پارامترهایی در معرفت و وصال حق دخیل می داند. نغمه های عارفانه­ی این اثر سترگ، حاصل قلبی سرشار از عشق و معرفت به خالق است. برای متحلی شدن به این درجه از محبت، ساز و کارهایی در مثنوی منعکس شده است. اولین ابزار لازم، عقل و برهان است؛ البته نه هر عقلی با هر کیفیتی. مولوی یکی از مهمترین کارکردهای عقل را فهم باورهای دینی و ر...

با وجود پژوهش‌های گوناگون صورت‌گرفته در حیطة فرهنگ ایران باستان، تا کنون ارتباط میان عقل و عشق و نسبت میان معرفت‌های ناشی از این دو،یعنی معرفت حصولییا عقلی و معرفت حضورییا شهودی در ایران پیش از اسلام کمتر مورد توجه قرار گرفته است. درحالی‌که این موضوع در فلسفه،عرفان و ادبیات و به‌طورکلی، فرهنگ ایران دوران اسلامیبسیار مهم و مورد توجه بوده و میان آنها در متون گوناگون جلوه‌های مختلفییافتهاست. این م...

      در تفکر صدرایی و با توجه به اصول و مبانی فلسفی وی، کرامت انسان امری حقیقی و وجودی است، نه اعتباری و قراردادی و چون وجود ذومراتب محسوب می‌شود، پس کرامت نیز امری تشکیکی و دارای مراتب است. بر این اساس انسان ذاتاً دارای کرامت است، یعنی کرامت در نظام تکوین و با فطرت انسانی عجین و امری ثابت و لایتغیر بوده که به‌دلیل ویژگی‌هایی چون، عقل و خرد، نفخة روح و ... به انسان ارزانی شده است، اما انسان در ...

  شکرالله جهان مهین*   چکیده دین مقدس اسلام بر خلاف همه مذهب‌ها و مسلک‌های اجتماعی موجود و گذشته مصرّاً پیروان خود را به تعقّل و خردورزی دعوت می‌کند و در بسیاری از آیات قرآن کریم به این حقیقت توجه شده است. از نظر قرآن کریم، نیروی عقل و خرد آدمی یکی از سرچشمه‌های علم و آگاهی بشر و نیز یکی از ممیزات واقعی انسان از سایر حیوانات می‌باشد. به همین ...

خرد مفهوم پیچیده ای است که تاکنون از آن تعریف واحدی  ارایه نشده است. با این وجود میان صاحب نظران در این زمینه که خردمندی مشتمل بر دانش، بینش، تأمل، تلفیق منافع فرد با منافع و رفاه دیگران است، توافقی کلی وجود دارد. خردمندی یکی از عوامل وابسته به شناخت و تفکر است از اینرو، خرد و خردمندی با دوره­ی سالمندی (پیری) مرتبط است. زیرا که افراد سالمند رویدادهای گوناگون زندگی را به صورت­های مختلفی تجربه می...

کرجی در إنباط المیاه الخفیة (استخراج آبهای پنهانی) به معرفی و تشریح ترازهای متداول عصر خود پرداخته است. علاوه بر چهار ترازی که به عنوان ابزارهای موجود بررسی شده اند، کرجی دو تراز دیگر، «تراز شاقولی مدرج» و «تراز دوربینی مدرج» را نیز به عنوان ابداعات خود بر آنها افزوده است. در این مقاله پس از معرفی چهار ابزار نخست، این دو تراز با تکیه بر روش کرجی برای مدرج کردن، با شرح بیشتری بررسی خواهند شد و م...

سلامتی انسان یکی از مهمترین مسائل و موارد مورد نظر بشر بوده است و به عوامل زیادی بستگی دارد. دانش و خرد یکی از عوامل تاثیر گذار بر سلامت جسمی، روانی و خصوصا اجتماعی فرد است. شخص خردمند در رفتارهای اجتماعی و فردی خود بهترین شیوه و کم ضررترین رفتار و کنش را انتخاب و به کار می گیرد. زندگی موفق و سلامت اجتماعی افراد ریشه در خرد فردی و اجتماعی افراد و احاد یک جامعه دارد. هرچه وضعیت سلامت افراد بهتر ...

زمینه: مفروضه‌های انسان‌گرایی، روشن‌گری و بهبودگرایی به دیدگاه‌های بنیادین دربارۀ طرح‌واره‌های فرهنگی، ماهیت انسان، زمینه و دورنمای فهم، شناخت، آموزش و پرورش، فردیت، و آزادی خواهی، باز می‌گردد. نقد توسعی درباره این مکتب‌ها و اندیشه‌های اصلی در عرصۀ زندگی اجتماعی کمک می‌کند که ادراک محیطی و تحولات آن از طریق تغییرات طرح‌واره‌های فرهنگی، ایده‌های فلسفی، عقل (یا تصور انتولوژیک نسبت به آن) و گونه‌ه...