در این پژوهش تلاش می‌شود تا نظریه اخلاقی مورد نظر حکیم عمر خیام نیشابوری با توجه به رباعیات منسوب به وی مورد بررسی قرار گیرد و نسبت آن با فلسفه اخلاق اسلامی مورد مدّاقه قرار گیرد. اهمیت مساله با توجه به تاثیر عمیق خیام در ادبیات(شعر، رباعیات) و تفسیرهای متفاوت و بعضا متعارض از فلسفه و نظریه اخلاقی وی مشخص می‌گردد. بنابراین هدف اصلی ما از این پژوهش تحلیل ابیات وی و استخراج نظریه اخلاقی است که خیا...

هجوم مغول و ترس مردان از غارت نوامیس، رواج عرفان، تفکر بی-ارزش بودن زنان و پیدا شدن معشوق ترک در جامعۀ ایران عواملی هستند که جایگاه اجتماعی زن را در عصر سعدی مهم و پیچیده کرده است. در چنین شرایطی سعدی به عنوان شاعری مردمی به انعکاس جامعۀ زمان خود در آثارش می‌پردازد و زن در مقام معشوق، غزلیات او را تازگی و طراوتی بی‌نظیر می‌بخشد. در غزلیات و رباعیات عاشقانۀ او معشوق چه از نوع روحانی یا زمینی، شا...

سبک رباعیات مهستی گنجوی چکیده: مهستیِ گَنجَوی(490 -577ق.) بانوی شاعر ایرانی در سده ششم هجری، پس از خیام برجسته‏ترین رباعی‏سرای ایران به شمار می‏آید.وی را همچنین پایه‏گذار مکتب«شهر آشوب»در قالب رباعی شناخته‏اند که بعدها در عصر صفوی رواج بیشتر یافته. در شعر مهستی وجود فعلها و واژگان فارسی کهن؛ مثل: بخسبم، آهیخت، پار، تنک خام؛ تلفظهای کهن، مثل قافیه خوش با آتش و کَش نیز کاربرد بایستن و شایستن در معن...

نوستالژی یا غم غربت، همان حس دل تنگیو اندوه انسان‌ها نسبت به گذشته و آن چیزهایی است که در زمان حاضر آنها را در دسترس خود نمی‌بینند. تغییر و تحوّل اوضاع و احوال سیاسی، اجتماعی و عاطفی این حس غریب غربت را در انسان‌ها بر می‌انگیزد. نگرش بدبینانه و پوچ انگارانه به جهان هستی و به طور کلّی اندوه مرگ و فناپذیری انسان یکی از انواع نوستالژی است که از آن به نوستالژی فلسفی تعبیر می‌...

دست نویس های بازمانده از سده های گذشته مشتمل بر فواید گوناگون ادبی و تاریخی فراوان و برطرف کنندۀ ابهامات بسیاری از متون نظم و نثر فارسی است. از آن رو که تعداد زیادی از نسخه­های خطی هنوز در معرض تصحیح و تحقیق قرار نگرفته، برای دستیابی به آگاهی­های دقیق از احوال و آثار گویندگان و نویسندگان دوره­های مختلف ادبی فارسی، نخستین گام، شناسایی و تصحیح آن نسخ خطی است. از جملۀ نسخه­های خطی تقریباً ناشناخته،...

در میان اروپاییان فرانسوی ها هم در شناساندن، و هم در پیروی از اندیشه و فرهنگ ایرانیان پیشگام بودند. از جمله فرانسویانی که از این سرچشمه نوشید، آندره ژید نویسنده ی مشهور است. او که از کودکی با مطالعه ی کتاب هزارویکشب با شرق آشنا شد، در جوانی با مطالعه ی ترجمه-های غزلیات حافظ و رباعیات خیام اثر مائده های زمینی را آفرید. مفاهیم مشترک کتاب مائده های زمینی با اندیشه های ایرانی، پژوهش گران را بر آن...

مصطفی وهبی التل ملقب به عرار (899 ا- 1949 م) بزرگترین شاعر و پرآوزه ترین ادیب، روشنفکر و فرهیختة اردن است. او از دیر باز به ادبیات فارسی و به ویژه رباعیات خیام روی آورد و از این رهگذر بودکه با زبان شیرین فارسی آشنا شد و حتی توانست گزیده ای از رباعیات خیام را به گونه ای مطلوب به زبان عربی برگرداند. این ترجمه، نخستین برگردان از زبان فارسی به عربی است. تلاش های شاعر بزرگ اردن در گسترش ادبیات فارسی...

رباعیات خیام نیشابوری، یکی از مجموعه­های شعری است که در مجامع بین‌المللی به دلیل روح انتقادی و سنّت ستیزی آن، به شهرت فراوانی دست یافته ‌است؛ به گونه‌ای که کمتر اثر دیگری با این نوع شعری و موضوع آن برابری می‌کند. صلاح جاهین، شاعر، کاریکاتوریست، هنرمند و روزنامه­‌نگار معاصر مصری، دارای رباعیات در خور توجّهی است. در این مقاله برآنیم با بررسی دیوان دو شاعر به اندیشه‌های مشترک آنها اشاره نماییم. روش ...

چکیده جلوه های هنری و تصویری در رباعیات مولوی تصاویر شعری از عوامل مهمّ ایجاد زیبایی، گیرایی و تأثیرگذاری، کلام به‌ویژه در شعرند که سخن را بلاغت و تازگی می‌بخشند. این نوع زیبایی‌ها نظیر تشبیه، استعاره، کنایه و نماد در رباعیات مولانا به شیوه‌ای طبیعی و متناسب با نیاز سخن و نیز به دور از نگرش‌های صرفاً شاعرانه و صنعت‌گرایانه به کار رفته‌اند. با توجه به بعد معنی‌گرایی شعر مولانا و گرایش او به ساده‌...

مثنوی قالب اصلی داستان‌گویی در ادبیات منظوم فارسی شمرده شده‌است و معمولاً از توانش قالب‌های دیگر شعری مانند غزل و رباعی غفلت شده‌است. با بررسی رباعیات شعرایی مانند سنایی، عطار، مولانا... در می‌یابیم که در حدود 10% رباعیات خود (عطار 302 و مولانا 203 رباعی- قصه) به داستان‌پردازی پرداخته‌اند. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی گونه‌های مختلف قصه در رباعی‌های روایی این شعرای عرفانی پرداختیم...