یادکرد از مرگ یکی از موضوعات رایج در گستره شعر و ادب فارسی است که شاعران هر کدام بر اساس باور و اعتقاد خود به این موضوع توجه کرده اند. یکی از بهترین شکل های توجه به پدیده مرگ، برداشت های عرفانی از آن است که از نگرش های اندوهبار (رودکی) فلسفی (خیام) و ... آن را جدا می سازد و کسانی مانند باباطاهر، سنایی، عطار و مولوی به آن پرداخته اند. باباطاهر به نام شاعری عارف و تارک دنیا، سرودن از مرگ را دست م...

سهروردی در مورد عالم مثال دو گونه سخن گفته است: اول؛ گزارش تجربه شخصی و عرفانی خود و دیگر حکیمان اهل سلوک و دوم؛ ارائه تبیینی فلسفی از عالم مثال با استفاده از روش برهانی. تبیین فلسفی سهروردی در توجیه وجود عالم مثال از رهگذر توجیه وجود شناختی پاره ای از پدیده ها صورت گرفته است که از آن به رویکرد غیر مبنانگرانه تعبیر کرده ایم.  در این مقاله ابتدا ویژگی های عالم مثال و نقش و جایگاه آن در اندیشه سه...

چکیده: اطلاق نور بر خدا در آیۀ 35 سورۀ نور مسائل فلسفی و عرفانی فراوانی را به میان آورده است. نحوۀ حمل نور بر خدا از چهار جهت معناشناسی، منطقی، فلسفی و عرفانی اهمیت دارد. مسئلۀ تحقیق حاضر تحلیل انتقادی دیدگاه ابن‌عربی در نحوۀ حمل نور به خدا است. بیشتر مفسران سدۀ نخست تا اوایل سدۀ پنجم این اطلاق و اسناد را استعاره می‌انگاشتند، اما محیی‌الدین ابن‌عربی بر حقیقی‌انگاری اطلاق نور بر خدا تأکید دارد. ...

انسان جستجوگر همواره به‌دنبال ناشناخته‌ها وکشف رموز وامور پنهانی است. در این میان، آنچه از همه مرموزتر به‌نظر می‌رسد،گستره وجودی و قابلیت‌های انسان است. ازنظر عرفا، جهان دائماً نوشونده و دارای حقیقت واحد و متحد با انسان است؛ زیرا او تنها مخلوقی ‌است که به‌دلیل آفرینش خاصخودمی‌تواند احاطه دانشی و کنشی بر عالم هستی داشته باشد.در این علم، محاط و محیط دارای وحدت وجودی و ارتباط تنگاتنگی هستند. با وجو...

اقتباس از شعر جاهلی، محدود به پارسی سرایان قرن­های چهارم و پنجم نمی شود، بلکه شاعران قرن­های ششم و هفتم و بعد از آن نیز، با تغییر رویکرد، به بهره­گیری از آن پرداخته­اند. خواجوی کرمانی، شاعر مشهور قرن هشتم، با دو رویکرد متفاوت به تأثیرپذیری از شعر جاهلی پرداخته­است؛ اول اینکه وی در زمینه ی ایستادن وگریستن براطلال و دمن، خطاب به ساربان، وصف سفر، و به ویژه، بیان فراق و غم هجران در کوچ یاران، با رو...

در متون صوفیه، به بسیاری از پدید ه ها و حالات در راه رسیدن سالک به مقصد نهایی طریقت، یعنی حقیقت، به چشم حجاب نگریسته شده است. در این مقاله، نوع تلقی از خوارق عادات صوفیه در این متون بررسی و تحلیل شده است. این پژوهش نشان می دهد که سه نگرش یا رویکرد به خوارق عادات وجود دارد: رویکرد شریعت مدارانه، رویکرد عرفانی و رویکردی که اغلب از دید ناظر بیرونی در پی استنباط، کشف و توضیح هر چه بیشتر کرامت و کار...

یکی از داستان های تاریخی و در عین حال سمبلیک قرآن که به دلایل مختلف در متون عرفانی بارها تکرار شده، داستان ملاقات موسی و خضر (علیهما السلام) است که به دلایل ظرایف و پیام های گوناگون آن بستر مناسبی برای عرفای مسلمان و تأویلات باطن گرایانه ایشان ایجاد کرده است. داستان خضر و موسی (ع) به دلیل نوع حوادث و، وقایع و اعمال به ظاهر عرف، این امکان را برای عارفان فراهم کرده است که با قرائت ها و زوایای مخت...

چگونگی رابطۀ بین حدیث و عرفان، همواره یکی از محورهای قابل بررسی حدیث پژوهان بوده است. با اینکه عارفان در مقام فهم آموزه های دینی، به ویژه در حوزۀ تفسیر قرآن، بر کشف و شهود تکیه می کنند، کسانی از آنان به حدیث به عنوان یک منبع شناخت در تبیین آموزه های عرفانی توجه خاصی داشته وآن را در آثار خود به کار برده اند. نجم الدین رازی به خصوص با عنایت به مبانی عرفانی ویژۀ خود در مقایسه با برخی عارفان دیگر، ...