آنچه این مقاله عهده‌دار آن است، تبیین کیفیت نفس امام معصوم (ع) و چگونگی ارتباط آن با نفوس دیگر با رویکرد فلسفی-نقلی است. اتخاذ این رویکرد بدان جهت است که در فلسفه، از عناوین نبوّتِ خاص و رسالتِ مخصوص و امامت و ولایت و خلافت افراد معیّن و عناوین کلی آنان گفت‌وگو نشده است اما این بدان معنا نیست که فلاسفه مسلمان به این مهم توجهی نداشته‌اند بلکه آنان هنگام تبیین قواعد فلسفی همچون «چگونگی صدور کثرات از ...

تأثیر رساله اخلاق ارسطو در میراث اخلاقی و مدنی حکمای اسلامی دکتر سیدمحمدرضا احمدی طباطبائی چکیده: حکمت فلسفی، اخلاقی و سیاسی در ایران پس از اسلام و همچنین در جهان اسلام با حکمت یونانی خصوصاً آرای افلاطون و ارسطو، پیوند و تعامل نزدیک داشته است. بزرگ ترین و مهم ترین شارحان حکمای برجستة یونان خصوصاً ارسطو، فلاسفه اسلامی مانند فارابی و ابن رشد بوده اند تا جایی که به ارسطو معلم اول و به ابونصر...

قاعده «الواحد»، یکی از مهم­ترین قواعد فلسفی به شمار می­آید، که البته می­توان بنیاد آن را نظریه­ای نوافلاطونی دانست. ابن­رشد، در کتاب­های مختلف خود به قاعده «الواحد» و در پی آن، به تبیین نحوه فاعلیّت خداوند و «صدور» پرداخته است. در آثار او، به صراحت می­توان دو رویکرد کاملاً متفاوت به قاعده الواحد را مشاهده کرد؛ چنان­که می­توان گفت دیدگاه او نسبت به این قاعده، در آثار اولیّه­اش مدافعانه بوده اما در ...

موضوع شهروندی از مسائلی است که از گذشته های دور مورد توجه اندیشمندانی از حوزه های مختلف علمی بوده است. از آثار فلاسفه یونان و روم تا نوشته ها و آثار حکمای اسلام. جنبه هایی از این مفهوم قابل تشخیص و شناسایی است. در بحث شهروندی آنچه به نظر می آید که واجد اهمیت بیش تری باشد، ابعاد رفتاری آن است. اینکه شهروندان مطابق مبانی فکری گذشته و موجود از جهت رفتاری به چه ویژگی ها و خصلت هایی باید متصف باشند،...

بررسی رابطه عقل و دین یکی از بحثهای دین یکی از بحثهای دیرینه در میان دین پژوهان و فلاسفه بوده است که هر کدام نسبت به سازگاری و ناسازگاری آنها پرداخته و به کارکردهای عقل در رابطه با دین اظهار نظر فرموده اند. در این رساله دیدگاه اختصاصی غزالی و ملاصدرا که هر دو نقش مهمی در این میان داشته اند مطرح شده است. آنچه مطالب این رساله را در برخواهد داشت چهار فصل است. در فصل اول به تاریخچه این بحث در میان ...

از جمله مباحث مهمی که در طول سالیان سال بین عرفا و فلاسفه مسلمان و حتی قبل از اسلام، موردتوجه و نظر بوده، بحث در مورد نسبت عقل و عاقل یا عاقل و معقول است. در بین فلاسفه مسلمان، اقوال متفاوتی در مورد چیستی این نسبت بیان شده؛ اما دو قول و دو نظر که از همه مهمتر بوده و بقیه اقوال را تحت الشعاع قرار داده، نظرات دو فیلسوف بزرگ؛ یعنی صدرالمتألهین و بوعلی سینا است. که اولی، قائل به اتحاد عقل و عاقل اس...

دیدگاه­ فلاسفه مسلمان درباره اتّحاد مصداقی صفات باری تعالی و بازگشت اراده به علم ازلی، در نظر متکلّمان مقبول نیفتاده است. همچنین طرح فاعلیّت بالعنایه از سوی ابن­سینا به عنوان فاعلیّت وجودی الهی و استفاده از آن در فائق آمدن بر برخی دشواری­های الاهیاتی، نظیر مسئله شرور، زمینه­ای مناسب را برای نقض و ابرام آنان فراهم آورده است. در این میان، فخر رازی با تأکید بر مبانی کلامی اشعری و به این دلیل که اراده ...

ظهور مفهوم جهان های ممکن در فلسفه ی تحلیلی معاصر و تأثیر فراوان آن در غلبه بر تشکیک تجربه گرایی جدید مبنی بر نفی منطق وجهی، به مباحث فراوانی پیرامون ماهیت این مفهوم منجر شده است. عده ای از فلاسفه جهان های ممکن را اموری انتزاعی و چونان وضعیت ممکن امورِ همین جهان واقعی قلمداد کرده اند. در مقابل، برخی دیگر از فلاسفه که چهره ی برجسته ی آن ها دیوید لویس است با اتخاذ روی کردی که از آن تعبیر به نام گرا...

چکیده بحث ازادراکات فطری به عنوان اساس معرفت بشرهمواره مورد توجه فلاسفه ی شرق وغرب بوده است. لذا دراثر حاضرسعی برآن است که دریک فصل، نگاهی اجمالی به تاریخچه ی بحث در میان فلاسفه ی شرق وغرب داشته سپس این بحث رابه طور مفصّل ازدیدگاه ملاصدرا و استاد جوادی آ ملی مورد بررسی قرارداده تا اینکه تفاوت دیدگاه ها دراین رابطه مشخص شود. دراین بررسی سه معنا از ادراکات فطری مورد نظراست: ادراکات فطری به معنای ...

امروزه، نقش صنعت و فناوری در بهبود رفاه مردم بیشتر نمایان شده است و به تبع آن، تعداد زیادی از نظریه پردازان و محققان توسعه اقتصادی و صنعتی، اقدام به طرح نظریات خود برای توسعه صنعت و فناوری در کشورها می کنند. این در حالی است که آثار برخی از فلاسفه مسلمان در قرون گذشته نیز حاوی نظرات توسعه اقتصادی و صنعتی است و مقایسه نظرات ایشان با نظریه های جدید می تواند باعث روشن تر شدن نظر اندیشمندان مسلمان ن...