مجموع? آداب و رسومی که جوانمردان، مطابق آن رفتار می¬کرده¬اند، با نام «آئین جوانمردی» شناخته می¬شود.این¬آئین¬در ابتدا، جنب? فکری و فردی داشته و سپس با گذشت زمان، دارای تشکیلات اجتماعی شده¬است که هدف اصلی¬این تشکیلات، مبارزه با ستمگران و یاری محرومان بوده¬است. بسیاری از آداب و رسوم و ویژگی¬های فرهنگی جوانمردان، در ادبیّات فارسی، نمود پیدا کرده-است و به غیر از فتوّت¬نامه¬ها، در بسیاری از کتب اهل ت...

قشربندی اجتماعی یا نظام نابرابری های اجتماعی، به عنوان واقعیتی عینی و ملموس، در طول تاریخ در جامعه بشری وجود داشته و اندیشمندان اجتماعی به طرق مختلف به انعکاس آن پرداخته اند. شاعران و نویسندگان ادبی نیز در آثار خویش به این پدیده اجتماعی توجّه داشته اند. سعدی، شاعر بلندآوازه قرن هفتم نیز بویژه در کتاب گلستان که توصیفی دقیق از جامعه قرن هفتم است، به قشربندی و نابرابری های اجتماعی توجّه کرده است که ...

با ظهور اسلام و آغاز وحی، گروهی در جامعه اسلامی شکل گرفت که به قُرّاء مشهور شدند. آنان از بزرگان و خواص جامعه اسلامی به شمار می‏آمدند. شناخت قرّاء و بررسی نقش آنان در تحولات فرهنگی، سیاسی قرن اول هجری محور اصلی بحث حاضر است.در بعد فرهنگی، قاریان، رهبران اندیشه و کارگزاران تولید و نشر علوم مختلف، از جمله: قرآن، تفسیر، فقه، حدیث، تاریخ و ادبیات عرب، در تمدن اسلامی بودند. آنان با حضور خود درمناطق تاز...

اسلام یک دین تمدنی و شهری است. بارزترین تأکید تاریخی بر شهری بودن اسلام، اقدام رسول خدا(ص) در نخستین سال هجرت برای پیاده کردن طرح جامع شهر یثرب بود. در حقیقت اسلام برای تحقیق اهداف اجتماعی و دینی خویش به شهر نیاز داشت. تاریخ اسلام سرشار است از مأموریت سکونت شهروندان و اقطاع اراضی و مرابطه (مرزبانی) در سرحدات کشور اسلامی که به تدریج به شهر تبدیل شدند. دو عاصمه عظیم اسلام بغداد و قرطبه اولی در ...

در طول تاریخ و حیات فرهنگی انسان، کاروان شعرو ادب، پویا و همپا با دانش و معرفت بشری در حرکت بوده و بسیاری از رویدادهای سیاسی، اجتماعی، اعتقادات مذهبی و شخصیت های برجسته را در خود پرورانده و به زمان ما آورده است. نگارنده در این اثر، با عنوان «بازتاب سیره و شخصیت اهل بیت در متون ادبی و عرفانی از آغاز تا پایان قرن هفتم » می کوشد تا با کاوش و پژوهش در لابه لای کتب و دیوان ها، عبارات و اشعاری که هما...

چکیده این تحقیق دررابطه با تاثیرعلم کلام برادبیات قرن هشتم است وبدین جهت سه شاعر این قرن یعنی مولوی،سعدی وعراقی به عنوان مولفان کتابهای مهم وپر مغز انتخاب کردیم ودر اشعار وکتب منثور این سه تن تاثیر علم کلام مورد تحقیق وبررسی قرار گرفت.ما با چند سوال عمده مواجه بودیم ابتدا آیا علم کلام که یکی از علوم مهم آن عصر بوده است تاثیری بر نوشته های ادبی گذاشته است یا نه ؟ثانیا تا ثیر پذیری کدام شاعر ونو...

اخلاق وتربیت دوعنصرکلیدی درتعیین رفتارانسانها است.ازاینرودرمقوله ادبیات نیز به آن توجه شده ودستاویزخوبی برای شاعران ونویسندگان بزرگی چون مولانا وسعدی برای نشرفضایل وجلوگیری ازرذایل بوده است.این پژوهش درصددبررسی وتبیین اشعار شعرای قرن هفتم ازنظرمفاهیم تربیتی واخلاقی وانسانی باهدف بررسی وشناسایی تعالیم تربیتی ، اخلاقی و انسانی دراشعارمولانا وسعدی وارائه راهکارهای علمی وعملی به متصدیان ومربیان تعل...

حد فاصل قرن هفتم تا دهم هجری یکی از دوره های تعیین کننده و سرنوشت­ساز در حیات سیاسی و اجتماعی «تصوف» و «تشیع» به شمار می رود. دگرگونی های سیاسی، اجتماعی و اعتقادی که در پی سقوط خلافت عباسی جهان اسلام را فرا گرفت در حیات سیاسی و اجتماعی تصوف و تشیع نیز- به عنوان دو جریان پایا و دیر پا- موثر بود. در حد فاصل نابودی خلافت عباسی در بغداد تا روی کار آمدن پادشاهی مرشد- شاهان صفوی، تصوف و تشیع زمینه ها...

سرزمین اندلس که به فاصله کمی پس از فتوحات اسلامی از پیکره سیاسی دستگاه خلافت عباسی جدا شد، به دلیل شرایط ویژه اقلیمی، تاریخی و انسانی همواره مورد توجه مورخان، جغرافی­دانان، ادیبان و دیگر نویسندگان مسلمان قرار داشته است. در میان اخبار و روایت­های مربوط به این خطه از جهان اسلام، گزارش­های مربوط به تاریخ اجتماعی آن از جایگاهی ویژه برخوردار است. این مقاله پس از مروری بر سیمای کلی جغرافیای اسپانیای ...

حکمت ایرانیان باستان که از آن با نام «حکمت خسروانی» یاد می شود، مجموعه ای از مفاهیم و عناصر اصلی فرهنگی ایرانیان را در بر دارد. «نور» و «جوانمردی» از مولّفه های اصلی حکمت خسروانی است که پس از ورود اسلام به ایران نیز در فرهنگ ایرانیان به حیات خود ادامه داد. بایزید بسطامی، ابوالحسن خرقانی و ابوسعید ابوالخیر، سه چهره ی درخشان عرفان اسلامی از عنصر نور و جوانمردی حکمت خسروانی در اقوال خویش بهره برده ...