ابوریحان محمد بن احمد بیرونی از علمای بزرگ و ریاضیدانان ‘ منجمان ‘ مورخان و کاملان قرن چهارم و پنجم هجری است و محققان او را از بزرگترین حکمای شرق میدانند . ولادت او در سال 362 ه ق در خوارزم اتفاق افتاده و مرگش در غزنه در اوان انقلاب سلاجقه و سلطنت مسعود بن محمود غزنوی بوده است . تألیفات این مرد بزرگ به زبان عربی یعنی زبان علمی و همه کس فهم عالم اسلام و ایران بوده است ‘ مگر ترجمه ( التفهیم ) که ...

در دوره های مختلف ادبی آثار متعّدد با موضوعات گوناگون تألیف شده که به مقتضای سبکی هر دوره تغییراتی در نوع  نویسندگی ایجاد شده است. نیمه اوّل قرن ششم نیز از این تغییرات که همانا تأثیر شدید زبان و ادبیّات عرب بر زبان و ادبیّات فارسی می باشد بی بهره نبوده است. از آنجا که شیخ احمد جام (441-536 ه.ق) آثارش را زمانی تألیف کرده-نیمه اول قرن ششم- که با هجوم لغات عربی مواجه بوده، این انتظار می رفت که آثار شی...

چکیده ندارد.

نثر فنّی از انواع نثر آراسته و تزیینی در زبان فارسی است که اغلب نویسندگان این نثر بی آن که از رابط? معنوی کلام بکاهند، جلوه های شاعران? خاصی را در آن ایجاد کرده اند. وجود این جلوه های شاعرانه موجب ایجاد سبک های نوشتاری خاصی گردیده، اسباب شهرت و ماندگاری بیشتر آن ها را فراهم ساخته است. در این پژوهش به بررسی جلوه های شاعرانه و عناصر بیانی نثرهای فنی تاریخی از قرن شش هجری تا پایان قرن هشت پرداخته م...

ادبیات پایداری که در جنگهای ایران و روس (قرن سیزدهم) در زبان فارسی شکل گرفت، مهمترین عامل خروج شعر و نثر از دربار شاهان به میان مردم به شمار می رود. از اینزمان ادب درباری که با مدح و ستایشگری شاهان و شاهزادگان گره خورده، با حوادث و وقایع ملموس زمانه، آشنا می گردد. حضور علما و مراجع دینی با صدور فتاوی برای تشویق مردم به دفاع از سرزمین و وطن خویش، یکنواختی و سکون ادبیات دوره قاجار را به خیزش و حر...

سید محمد باقر طباطبایی یزدی از علمای بزرگ قرن سیزدهم هجری است. هوش واستعداد خدادادی، کثرت مسافرت، طبع شعری، کثرت و تنوع در تألیفات منظوم و منثورفیروزجات طوسیه در شرح خطبه » فارسی و عربی، از ویژگی های اوست. نسخه خطییکی از آثار مهم اوست. این اثر دارای ارزش های ادبی، فلسفی، کلامی ، اخلاقی، « رضویهسیاسی، و عرفانی است؛ در مقدمه آن شرح عهدنامه مالک اشتر و قسمتی از نامه امامصادق( ع) به نجاشی آمده است....

مرثیه در ادب فارسی سابقه ای دیرینه دارد. سرودن مراثی و مناقب برای ائمهٔ اطهار، به ویژه امام حسین (ع)، در دورهٔ صفویه و قاجار رونق بسیار داشت. حمایت دربار از سوگ سروده های مذهبی سبب شد بسیاری از شاعران و نویسندگان در این زمینه طبع آزمایی کنند. یکی از مرثیه سرایان پرکار و کم شناختهٔ دوره قاجار حاج میرزا هادی نایینی است که در قرن سیزدهم هجری قمری می زیست. از زندگی وی اطلاعات دقیقی در دست نیست، ولی آث...

تفسیر نسفی ترجمه ای تفسیر گونه و آهنگین از قرآن کریم در اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم و اثری از ابوحفص نجم الدین عمربن محمد نسفی است که شامل تمامی سوره های قرآن می باشد که به طور کامل باقی مانده است. از وجوه اهمیت این تفسیر، زبان آن است که علاوه بر آهنگین بودن، در بردارنده ی بسیاری از ویژگی های آوایی، دستوری و واژگانی خاص است. نثر این کتاب شیرین و شیواست و تمام هنرنمایی های شاعرانه در آن نمود...

این مقاله درباره یک دستور ناشناخته زبان فارسی بحث می کند که در اواخر قرن سیزدهم ق/ نوزدهم در هند نوشته شده و مولف ان یک ایرانی ساکن هند به نام سنجر ایرانی است . این کتاب دستور سخن نام دارد و با دستور زبان دیگری که مقارن همین ایام توسط میرزا حبیب اصفهانی در ترکیه نوشته شده هم نام است.

عرفان و تصوف اسلامی، میراث معنوی تمدن اسلامی است که از بدو پیدایش تاکنون تحولات بسیاری یافته و به سبب عوامل درونی انشعاب­های فراوانی درآن ایجاد شده ­است. یکی از مهم­ترین عرصه های ظهور این انشعاب­ها در تعاریفی است که مشایخ و صوفیان از تصوف و عرفان ارائه داده­اند. در این پژوهش سعی ­می­شود به شیوۀ تحلیل محتوا، و رویکرد درزمانی، با مطالعۀ­ کتب معتبر نثر صوفیانۀ فارسی از ابتدا تا سدۀ سیزدهم هجری و ا...