بهره‌گیری از مفاهیم سایر علوم می‌تواند گاه در فهم مناسبات سیاسی و بین‌المللی راه‌گشای پژوهشگران باشد. یکی از بهره‌های مفهومی که در منظومه ژئوپلیتیک کاربرد یافته است، مفهوم «کد» و «ژنوم» ژئوپلیتیک است. ژنوم ژئوپلیتیک، نقشه ژنتیک سیاست هر کشور است که رفتار کشورها را در عرصه داخلی و به ویژه خارجی تحت تأثیر قرار می‌دهد. کشورها ژنوم‌های سایر بازیگران را به عنوان کدهای ژئوپلیتیک درنظر می‌گیرن...

منطق رقابت‌های راهبردی پس از جنگ سرد جز در مناطق ویژه‌‌ای از جهان، دیگر از ماهیت نظامی پیروی نمی‌کند. رقابت‌های ژئوپلیتیک با افول جایگاه تقابلات نظامی، ماهیتی اقتصادی ـ تجاری به‌خود گرفته‌اند. اتحادیه اقتصادی اوراسیا با گذراندن چندساله فرایندی که در اروپا چندین دهه به طول انجامید، ابزاری اقتصادی در خدمت اهداف رقابت‌های ژئوپلیتیک مهیا کرده است. منطق تعارض بر فراز کنش‌های اقتصادی این اتحادیه سیطر...

این مقاله به بررسی گسترش نفوذ اقتصادی چین در منطقه آسیای میانه پرداخته است، و در این راستا نقش چین را در حوزه آسیای میانه مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. در واقع پس از فروپاشی شوروی، و استقلال پنج دولت قزاقستان، تاجیکستان، ازبکستان، قرقیزستان و ترکمنستان و متعاقب آن پدیدار شدن سیستم منطقه ای آسیای میانه، روسیه به عنوان وارث مزیت های  به جای مانده از شوروی نفوذی بی رقیب در این حوزه داشته است. ...

روابط ایران و ترکیه همواره ترکیبی از رقابت و همکاری، ولی باثبات بوده است. اغلب، دلیل این ماهیت متعارض، وضعیت ژئوپلیتیک متفاوت دو کشور قلمداد شده، ولی هم زمان، ژئواکونومی نیز نقش مهمی در این زمینه ایفا کرده است. در طول سال های اخیر، با توجه به نیازهای متغیر دو کشور و تلاش برای دستیابی به توسعه اقتصادی، ابعاد جدیدی در روابط دو کشور بروز یافته که برخی منافع همکاری های دوجانبه را تقویت کرده و از تش...

اهمیت قطب شمال در قرن حاضر از زمانی نمایان شد که روسیه یک فروند زیردریایی خود را در دوم اوت سال 2007، به ژرفای 4261 متری اقیانوس منجمد شمالی فرستاد و پرچم این کشور را در بستر این اقیانوس نصب کرد. درواقع این عمل روسیه، زمینه‎ساز مناقشه‎ای بزرگ بین کشورهای حاشیۀ قطب شمال شد و حقیقت یکی از نظریه‎های ژئوپلیتیکی قرن گذشته به‎نام «نئوماهانیزم» را بر همگان روشن کرد. این نوشتار در جست‎وجوی آن است که مش...

وجه غالب استراتژی هایی که در قرن بیستم طرح ریزی و پیاده سازی می شد بر ژئواستراتژی مبتنی بود، که یکی از ویژگی های بارز آن حرکت نظام بین الملل بر مسیر ایدئولوژی و ظهور گرایش های مختلفی نظیر کمونیست ها، سوسیالیست ها، فاشیست ها، نازیست ها، کاپیتالیست ها و ... بود. پهنه جهانی به قسمت هایی تقسیم بندی شده بود و هر یک از قدرت های برتر جهانی، در یک گستره سرزمینی نفوذ کرده و درصدد افزایش قدرت خویش بودند....

در دوران جنگ سرد، حوضه دریای خزر جزء مجموعه امنیتی همه جانبه اتحاد جماهیر شوروی بود تا جایی که اتحاد شوروی حتی به قرار داد دو جانبه 1920 و 1941 منعقد بین ایران و شوروی در رابطه با نظارت، دخالت و بهره برداری از سطح و عمق، هیچ گونه توجهی به ایران نداشت. بهره برداری از نفت حوضه خزر تحت نظارت کامل شوروی بود ولی برای سه کشور اطراف دریای خزر که جزو محدوده سیاسی و امنیتی اتحاد شوروی بودند، محدوده بهره...

آفریقا به دلیل ویژگی‌های ذاتی ژئوپلتیکی و همچنین مولفه‌های جدید ژئواکونومیکی ، به عرصه ای راهبردی برای رقابت قدرت های نوظهور تبدیل شده است . بگونه‌ای که بسیاری از تحلیل‌گران ، قرن حاضر را قرن آفریقا نامیده‌اند. از این منظر کنش‌گران فعال بین المللی(نظیر دولت‌ها ، شرکت‌های چند ملیتی ، سازمان‌های فراملی) به بازخوانی و طراحی سیاست‌ها و الگوهای استراتژیک خود با آفریقا می‌پردازند. درهمین چارچو...

پس از جنگ سرد و به دنبال حملة صدام به کویت، امریکا با اتکا به توانایی‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی خود ایدة نظم نوین جهانی را به رهبری خود مطرح کرد. پس از حادثة 11 سپتامبر 2001 نیز امریکا با استفاده از فرصت به‌دست آمده و با این پیش‌فرض که دارای رسالت تاریخی برای برخورد با تهدیدهای جهانی است، سیاستی یک‌سونگر و قدرت‌محور در پیش گرفت. با توجه به اهمیت و بیلان نفت و گاز در انرژی جهانی و با توجه به ا...

روابط جمهوری اسلامی ایران به لحاظ اقتصادی با کشورهای حوزه خلیج فارس به خصوص سلطنت عمان علی‌رغم توانمندی‌های بالقوه در سطح بالایی قرار نداشته است. عدم وجود هم‌تکمیلی‌های اقتصادی میان ایران و همسایگان باعث شده است فضای تعامل، تبدیل به رقابت و یا حتی تخاصم گردد. هدر رفت این توان بالقوه برای همکاری میان جمهوری اسلامی ایران و سلطنت عمان می‌تواند پرزیان باشد. وجود همبستگی و همکاری اقتصادی میان دو دول...