در فاصلة سال های 1966-1967 از چند دیوارنگاره در کنار کاودیوار (تاقچة محرابی) در تالار اصلی اتاق1، بخش 22، در پنجکنت پرده برداشته شد. در این دیوارنگاره ها، بخش هایی از قصه ای ناشناخته در صحنه های متوالی به تصویر درآمده است. در صحنۀ نهایی، پیروزی قهرمان داستان در برابر دروازۀ دژی ترسیم شده است. روی این دژ، کتیبه ای به زبان سغدی، مشتمل بر 12 سطر نوشتة عمودی، قرار دارد. متن کتیبه در شرح ماجرای قصه ...

خاورشناسان همواره به سنت های نقل حدیث به عنوان عوامل مؤثر بر وثاقت و اعتبار تاریخی حدیث می نگریسته اند. بسیاری از ایشان می اندیشیند: بدلیل آرای برخی صحابه مبنی بر ممنوعیت و عدم جواز نگارش حدیث، نقل حدیث بنیادی شفاهی داشته و از این رو در معرض تغییر و تحریف قرار گرفته است. در مقابل، اندیشمندان مسلمان با مدارک و مستندات فراوان ثابت می کنند برغم برخی مخالفت ها، نگارش حدیث خیلی زود آغاز شده است. از ...

مجموعه ی سپهسالار، شامل مسجد و مدرسه، دارای زنجیره ای از تزیینات هنر و معماری دوران قاجار، بویژه در زمینه ی کاشیکاری، نقاشی، کتیبه نگاری، گچ بری و هنرهای مرتبط با چوب و درودگری است. این مجموعه را حسین خان ملقب به سپهسالار (1241ـ 1298 هـ . ق) با استفاده از اموال شخصی خود و به کارگیری معماران و هنرمندان بنام و طراز اول زمان، احداث و وقف نمود. کتیبه های بکار رفته در مجموعه، همراه با کاشیکاری های ر...

برج آجری سه گنبدِ شهر ارومیه از بناهای ارزشمند قرن ششم هجری است. این بنای استوان ه ا ی شکل که سردری مزین به نقوش زیبا و تزیینات آجرکاری و کتیبه های آجری دارد، از بناهای شاخص این دوره است. در قسمتِ ورودی این برج، کتیب ههایی به خط کوفی و تراشیده شده از آجر، نقش بسته است. در قسمت پایانی کتیبۀ دورِ سردر، تاریخ محرم ۵۸۰ قمری نوشته شده است. مسجد جامع نیز یکی دیگر از آثار معماری ارزشمند ارومیه است. از مش...

برج آجری سه گنبدِ شهر ارومیه از بناهای ارزشمند قرن ششم هجری است. این بنای استوان ه ا ی شکل که سردری مزین به نقوش زیبا و تزیینات آجرکاری و کتیبه های آجری دارد، از بناهای شاخص این دوره است. در قسمتِ ورودی این برج، کتیب ههایی به خط کوفی و تراشیده شده از آجر، نقش بسته است. در قسمت پایانی کتیبۀ دورِ سردر، تاریخ محرم ۵۸۰ قمری نوشته شده است. مسجد جامع نیز یکی دیگر از آثار معماری ارزشمند ارومیه است. از مش...

کتیبه نگاری در ایران سابقه ای طولانی دارد. کتیبه ها را بر اساس معیارهای مختلف از جمله نوع خط می توان دسته بندی کرد. خطوط کوفی، به ویژه مَعقلی که خاص بنا طراحی و استفاده می شود از نمونه های شاخص تزیینات کتیبه ای معماری اسلامی است. خط کوفی تاریخچه ی تکامل پرفراز و نشیبی را پیموده است. به طور کلی می توان گونه های مختلف کوفی را به سه دسته ساده ی تحریری، انواع تزیینی و کوفی بنایی ( مَعقِلی) دسته بندی ک...

در تزیین نمای آثار معماری اسلامی علاوه بر نمادی سنتی بصری، کتیبه ها نقش آرایشی مهمی ایفا می کنند. خوشنویسی در ایران همانند خاور دور یک هنر مهم و البته بنیادی شمرده می شود. شاهکارهای درخشان و پر جاذبه هنر گچ بری چه از نظر تکنیک، نحوه کاربرد و اجرا و چه از نظر نگاره ها و نقش ها در زمان حکومت سلجوقیان که در اوج زیبایی است، دارای ارزش فنی بسیار مهمی است، کتیبه های عظیم نیز به خط و حروف کوفی و دیگر ...

: کتیبه های سردر منازل ریشه در اعتقادات و باورهای دینی و مذهبی مردم داشته است و علاوه بر آنکه در زیبا سازی فضای شهری موثر بوده پاسخگوی نیازهای روانی و روحی سازندگان و صاحبان منازل نیز بوده است. این سنت دیرینه روبه زوال و نابودی است و در معماری امروز جایگاه کتیبه فراموش شده و فقط برای آنکه نیاز روانی را بر آورده سازد استفاده می نیست. کتیبه ها در معماری سنتی از شکل سردرها پیروی می نموده اند و اغل...

یکی از دوره¬های پرشکوه فلزکاری ایرانِ بعد از اسلام دوره سلجوقی می¬باشد. در میان آثار فلزی این دوره فارغ از فرم آن-ها نقوش دارای اهمیت ویژه¬ای می¬باشند. از میان نقوش متنوع موجود بر فلزکاری کتیبه¬ها جایگاه شاخص¬تری را دارا هستند. عمدتاً این کتیبه¬ها به خط رایج دوره سلجوقی، یعنی خط کوفی نوشته شده¬اند. از دلایل استفاده گسترده از این خط، تنوع خط کوفی و آشنایی دیرینه هنرمندان به ویژگی¬های بصری آن می-با...

نقد بدخوانى‏ها و تصحیح اشتباهاتى که پژوهشگران در خوانش و ترجمه دو کتیبه پهلوى ساسانى مرتکب شده‏اند، انگیزه نوشتن این مقاله است. تلاش نویسنده بر این بوده است که در حدّ امکان با بهره‏گیرى نقّادانه از آثار پژوهشگران پیشین درباره این دو سنگ‏نبشته پهلوى، پیشنهادهایى بهتر پیش نهد و آن سخن به نبشتار درآمده را به‏درستى بازنمایاند. نتیجه این پژوهش، ارائه ترجمه‏اى است که بر پایه رعایت کامل اصول دستورزبان پ...