چکیده وجود نام های مشترک و روایت های همانند در اوستا و حماسه های هند نشان از قدمت داستان های اساطیری و حماسی ایران - حدّاقّل از زمان همراهی و همزیستی اقوام هند و ایرانی، یعنی بیش از دو هزار سال پیش از میلاد مسیح - دارد. برخی نشانه ها از نوع جانوران شگفت، پرندگان خارق العاده و روایت های مختلف از اسطورة دموزی واینانا، نماینده مشترکاتی با اقوام هند و اروپایی و ساکنان بین النهرین است. اشاره های هرود...

در آواز ایرانی هنگام اجرای تحریرها و غلت‌ها، از واژگان و آواهایی استفاده می‌شود که کاملاً بیرون از دایره شعر هستند و ترنم نامیده می‌شوند. ترنم‌های آوایی آن دسته از ترنم‌ها هستند که با الفاظی بی‌معنا مانند «ها ها» و «هِ هِ» اجرا می‌شوند و مهم‌ترین ابزار اجرای تحریرها به‌شمار می‌آیند. هدفِ این مقاله شناسایی برخی از قانون‌مندی‌های حاکم بر ترنم‌های آوایی است که بر پایه‌ی 12 آوانگاری از اجراهای اساتید م...

سماع جزء اصول فکری صوفیه می باشد که در تمام آثار صوفیه مطرح است. در اصطلاح صوفیه سماع عبارت است از آواز خوش و روح نواز که همراه با آلات موسیقی است. در سماع از طریق رقص و پایکوبی زمینه ی تخلیه ی عاطفی فراهم می آید و تآثیر اشعار و اوراد و هم نوایی برای ایجاد خلسه و رهاسازی هیجان ها و افکار و تقرّب به حق تعالی موثر می باشد. در این پژوهش سعی بر آن است به بررسی موسیقی و سماع از نظر برخی از عرفا و تآث...

نخستین بار، سهروردی اصطلاح «ناکجاآباد» را در آثارش به کار برد تا «عالم مثال» را که جهانی خارج از ادراک عام آدمی است، توصیف و تصویر کند. نگارنده در این مقاله به بررسی تعبیر «ناکجاآباد» به منزلة یک کلان استعاره در دو رسالة آواز پرجبرئیل و فی الحقیقةالعشق پرداخته است؛ به این ترتیب که براساس تحلیل نگاشت های استعاریِ ناکجاآباد نشان داده که استعاره های مرکزی «ناکجاآباد مکان است» و «ناکجاآباد لامکان اس...

نخستین بار، سهروردی اصطلاح «ناکجاآباد» را در آثارش به کار برد تا «عالم مثال» را که جهانی خارج از ادراک عام آدمی است، توصیف و تصویر کند. نگارنده در این مقاله به بررسی تعبیر «ناکجاآباد» به منزله یک کلان استعاره در دو رساله آواز پرجبرئیل و فی الحقیقهالعشق پرداخته است؛ به این ترتیب که براساس تحلیل نگاشت های استعاریِ ناکجاآباد نشان داده که استعاره های مرکزی «ناکجاآباد مکان است» و «ناکجاآباد لامکان اس...

خاقانی شروانی از شعرایی است که در شعرش اصطلاحات تخصصی علوم مختلفی همچون: نجوم، فلسفه، پزشکی و موسیقی به کار رفته است. وجود این اصطلاحات، ضمن اینکه بر دشواری فهم اشعار، افزوده است، گاهی چنان تخصصی مطرح گردیده که خواننده به این باور می‌رسد که خاقانی در آن علوم آگاهی فراوانی داشته است. از جمله علومی که خاقانی از اصطلاحات آن به فراوانی استفاده کرده است، علم موسیقی است. وی در شعرش علاوه بر نام بردن ...

لفظ غنا در آیات قران استفاده نشده و امر و نهی خاصی صریحا بدان تعلق نگرفته است بلکه تمسک کنندگان به ایات آنها را به واسطه دلایل خارجی همچون احادیث وارده دلیل بر حرمت گرفته اند در این آیات الفاظی نظیر قول زور و باطل و لهو الحدیث آمده است که برخی انها را غنا معنا کرده اند در باب غنا و موسیقی آیات و احادیثی دال بر حرمت و حلیات وجود دارند که هیچ یک توانائی اثابت حکم مطلق غنا را نداشته و وافی به مقصو...

هنر و از میان آهنگ گوش نواز- موسیقی – از اولین ابزارهای مشترک بشری برای ارضای حس زیبائی خواهی بوده که مورد استفاده عموم ملتها و نژادها و پیروان ادیان مختلف واقع می شده است . بشر با آواز خوش خود را تسلی می داده و اعصاب خودرا آرام می کرده است.فطری بودن آن را میتوان با آزمایش بر روی کودکان تمام نقاط کره زمین آزمایش کرد. این خواست فطری بشر موردتأیید همه ادیان- اعم از الهی وغیر الهی – قرار گرفته اس...

دوبیتی،­ شعر عامیانة چهارمصرعی، متداول­ترین قالب شعری ایرانیان است و آن را بازماندة شعر هجایی دورة ساسانی می­دانند. دوبیتی از دیرباز با موسیقی همراه بوده‌است و این نیز از قدمت آن حکایت دارد. به دوبیتی فهلویات نیز گفته­اند. دوبیتی زبانی عامه‌فهم، وزنی ساده و ساختاری روان دارد و با احساس، اندیشه و زندگی اقوام گره خورده­است. از این‌رو، با بررسی دوبیتی­های هر قومی می­توان به فضای فکری، روحی، واژگان...

أعشای تغلبی و أعشای همدان در فاصله زمانی نزدیک به أعشای کبیر می زیسته اند ؛ چون او در فنون مختلف شعری طبع آزمایی کرده اند. پس مدح را برای تکسب می گفته اند و هجوشان قبیح و بسیارگزنده می باشد. با توجه به اینکه بیشتر اشعارشان شکل داستانی به خود گرفته از جهت تاریخی حائز اهمیت است چرا که در آنها رویدادها و اتفاقات زمان خودشان و همچنین نام افراد و مکانها به چشم می خورد. از نکات قابل توجه این است که م...