تحقیق حاضر، شرح 112بیت از شواهد شعری به کار رفته در معجم الفاظ قرآن کریم راغب اصفهانی از ریشه "فور" تا "یمین" است نکات صرفی ونحوی را به صورت مختصر بیان می دارد هم چنان که به بیان علت استشهاد به این ابیات می پردازدودر کنار آن به سراینده ابیات اشاره میکند. همچنین ابیات ناقص را به صورت کامل ذکر می کند.مولف برای روشن ساختن ایات، به شعرهای دوران جاهلی واموی وعباسی استشهاد جسته اما به شرح آن نپرداخته...

وقوع تشابه در آیات قرآنی و روایات معصومان(ع)، امری مسلّم است که در اقتضای الفاظ و عربیت زبان ریشه دارد. موضوع تشابه آیات، از دیرباز، بحث های فراوانی را در علوم قرآنی به خود اختصاص داده است؛ اما تشابه روایات، ویژگی و فلسفه ی وجودی آن در دانش حدیث، چندان مورد توجه قرار نگرفته است؛ حال آن که بر اساس ادلّه ی روایی، انقسام روایات معصومان(ع) به محکم و متشابه، قطعی است. علاوه بر این، فلسفه ی وجود متشابه...

وحی به عنوان مهم ترین مقوله در ادیان الهی همواره مورد تبیین و نقد توسط اندیشمندان علوم قرآنی واقع شده است. یکی از این اندیشمندان حامد ابو زید است که نظریه ی سنتی وحی که همان املای الفاظ است را مورد نقد قرار داده و در این زمینه خود نظریات دیگری را ارائه می دهد که در آثار وی می توان این نظریات را استخراج کرد. ابوزید در آرای خود از متفکران عدیده ای بهره جسته که مهم ترین آنه مستشرقان هستند. با مطال...

فهم زبان قرآن یکی از پیش نیازهای مهم در شناخت اسماء و صفات الهی است. زبان قرآن با خاستگاه زبان دین که در جهان جدید در فضای تفکر مسیحیت پدیده آمده یکسان نیست.زبان قرآن و سخنان معصومان(ع) در همه موارد زبان یک وجهی نیست تا تمام مقاصدش از مجرای معانی لغوی و ظاهری آیات بیان گردد.نگاه تک ساحتی به زبان قرآن منجر به تجسیم یا تشبیه و در نتیجه به اندام وارگی در خداوند می گردد.زبان قرآن زبان عرفی و عقلایی...

به کمک فرایند دستوری شدگی می توان چگونگی تکوین امکانات دستوری زبان را صورت بندی کرد و توضیح داد. در دستوری شدگی کلمات به امکانات دستوری تبدیل می شوند و در عین حال امکانات دستوری که معمولاً قدیمی ترند به تدریج از بین می روند و با تغییر واژگان دوباره امکانات دستوری جدیدی خلق می شود. در واقع این تغییر، یک جریان تقریباًَ یک سویه است که مرتباً تکرار می گردد و از این رو مشخص? چرخه ای بودن را برای آن قائل...

در میان معارف وسیع و بزرگ قرآن کریم، موضوعاتی هستند فراتر از حس و دریافت های زمینی انسان ها؛ که در اصطلاح قرآن، به آن «غیب» گفته می شود و راه دسترسی به آنها حواس ظاهری نیست. تمام این معارف در قالب الفاظی بیان شده است که همان زبان رایج مردمان بوده و آنان برای رفع و رجوع زندگی خود الفاظ را وضع کرده اند. این مقاله مدعی است امور غیبی که در قرآن کریم بیان شده است، مطالبی هستند مطابق با واقع که دارا...

به کمک فرایند دستوری‌شدگی می‌توان چگونگی تکوین امکانات دستوری زبان را صورت‌بندی کرد و توضیح داد. در دستوری‌شدگی کلمات به امکانات دستوری تبدیل می‌شوند و در عین حال امکانات دستوری که معمولاً قدیمی‌ترند به تدریج از بین می‌روند و با تغییر واژگان دوباره امکانات دستوری جدیدی خلق می‌شود. در واقع این تغییر، یک جریان تقریباًَ یک‌سویه است که مرتباً تکرار می‌گردد و از این رو مشخص? چرخه‌ای بودن را برای آن قائل...

اغلب دستورنویسان سنتی در شرح اضافه اقترانی از اضافه استعاری کمک می­گیرند، اما تفاوت زیادی بین این دو اضافه وجود دارد. مهم ترین این تفاوت­ها در ساختار تشبیهی اضافه استعاری است که اضافه اقترانی چنین ساختاری ندارد.  برخلاف نظر دستوریان که مضاف را در اضافه اقترانی قصد اصلی می­دانند، آنچه در اضافه اقترانی مدنظر است ترکیب مضاف و مضاف­الیه است نه هریک از آنها به تنهایی. در اغلب جمله هایی که در آنها اض...

استعاره در دیدگاه سنتی نوعی آرایه­ی ادبی محسوب می­شود. توصیه ارسطو و حکمای مسلمان این است که  کاربرد استعاره باید منحصر در متون ادبی باقی بماند. لیکاف با نقد این دیدگاه بیان می­دارد که استعاره بخش جدایی ناپذیری از فرایند تفکر در انسان است. اندیشه استعاری امری اجتناب ناپذیر، فراگیر و معمولا ناآگاهانه است. استعاره مفهومی در واقع یک قلمرو ذهنی را بر حسب قلمروی ذهنی دیگر مفهوم­سازی می­کند. در این م...

یکی از جنبه های اعجاز قرآن داشتن ظاهری آراسته و ساختاری منطبق بر تفکرات بشری است که با استفاده از زمینه های حسی و مادی ، زمینه های مجرد و معنوی را نشان می دهد . هدف این پژوهش تحلیل و توصیف ساختارهای استعاری زبان قرآن در چارچوب نظریه ی معاصر استعاره و تقسیم بندی استعاره های مفهومی لیکاف است. دراین نظریه، استعاره به هرگونه فهم وبیان مفاهیم انتزاعی در قالب مفاهیم ملموس تر اطلاق می شود. پژوهش حاضر ...