نوشتار حاضر در پی ارائه شمائی کلی از اندیشه محمد عابد جابری، اندیشمند مغربی است. نقد عقل عربی، طرحی است از نحوه تکوین میراث یا سنت مسلمانان عرب و تبیین علل فروماندن چنین عقلی در جهان معاصر. جابری می کوشد با بکارگیری قرائت انتقادی خود، از میراث فاصله بگیرد تا بتواند آن را نقد کند

پژوهش حاضر به تبیین دیدگاه های فلوطین و ملاصدرا در مورد اتحاد عقل، عاقل و معقول می پردازد که از مباحث معرفت شناسی است، زیرا درصدد تبیین ماهیت علم است. پس از بیان کلیات، در فصل دوم، دیدگاه فلوطین بیان می شود. به نظر وی عقل، عاقل و معقول در عقل کلی و حقیقی متحدند و وحدت عقل به این معناست که با موضوعش یکی است؛ پس عقل که ذاتی عاقل دارد، عاقل صرف نیست، بلکه هم عاقل است و هم معقول. در فصل سوم دیدگا...

هدف: هدف این پژوهش بررسی تطبیقی آرای سید مرتضی و علامه طباطبایی در چیستی عقل و کارکردهای آن از دیدگاه این دو بزرگوار بود. روش:برای بررسی عنوان این پژوهش تا رسیدن به نتیجۀ مطلوب، از شیوة توصیفی و تحلیلی استفاده شد. <span style="text-decoration: ...

بداء آموزه ای مهم در مذهب شیعه امامیه به شمار می رود. اهل تسنن، گویی، در کتب اعتقادی روایی خود این آموزه را بدعتی آشکار در مبانی اعتقادی اسلام انگاشته و آن را مورد رد و انکار قرار داده اند. امامیه بر این باور است که تبیین درست و حقیقی بداء می تواند راه را برای پذیرش آن از سوی تمامی مسلمانان بویژه اهل تسنن هموار سازد. بر این اساس تلاش های چشمگیری در رسیدن به این هدف از خود نشان داده است. در این ...

سهروردی در رسائل و مکتوبات مختلف خویش، تعاریف مختلفی برای لذت ارائه کرده است. این تعاریف از جهت کمیت و کیفیت قیودی که در آن به کار رفته با یکدیگر متفاوت هستند. وی معتقد است میان لذت و نور ارتباط وثیقی وجود دارد. سهروردی در برخی آثارش، لذت را به حسی (جسمانی) و روحانی، و در برخی مکتوبات دیگرش، آن را به بدنی و قدسی تقسیم می کند و در برخی مواضع دیگر از لذت سرمدی سخن می­گوید. او از جهت دیگر لذت را ب...

تبیین ملاک و معیار کردار پسندیده و ناپسند از مسائلی است که پیش از حکمای اسلامی در فلسفه یونان باستان مطرح بوده است. آنان یگانه محک برای شناخت کردارها را داوری عقل و خرد می دانستند و آن را پشتوانه ای برای اصول اخلاقی جاوید قرار داده بودند. در دوره اسلامی ملاک، شناخت افعال خدا و شناخت و سنجش کارهای انسانی بر اساس آن است. در این مقاله با اشاره ای به آرای اهل کلام، دیدگاه مولانا در این باب تبیین می...

نوشتار حاضر جهت تبیین سعادت از نظر سه فیلسوف مسلمان، ابن سینا، شیخ اشراق و درا و قرآن می باشد. فلاسفه مذکور سعادت و شقاوت را بر دو نوع عقلی و حسی می دانند. منظور از سعادت عقلی، تعقل و ادراک کامل ترین موجودات می باشد و شقاوت حقیقی به معنای محجوب ماندن از پروردگار و تهی بودن از کمالات مناسب نفس است. ایمان، عمل صالح و اخلاق حسنه از نظر قران اسباب سعادت دنیا و آخرت محسوب می شود و کفر و شرک و نفاق...

یکی از مباحث بسیار مهم که آثار تربیتی وعقیدتی متعددی برآن مترتب است و از ضروریات دین محسوب می شود مساله خاتمیت است که از ادله عقلی جاودانگی است. پژوهش حاضر در پی تبیین مفهوم ،عناصر، لوازم وملاکهایی جاودانگی می باشد. علاوه بر این ادله نقلی و عقلی را مورد بررسی قرار داده وپس از آن به شبهات وپاسخ های جاودانگی می پردازد. از بررسی موارد فوق به این نتیجه رهنمون می شویم که اسلام با داشتن ویژگیهای خاص ...

در ادیان توحیدی، تفسیر اصول و عقاید آن شریعت (به ویژه مسئله توحید) از لحاظ عقلی از دغدغه های اصلی پیروان ادیان است. در این میان، گروهی به تحمیل و تطبیق اندیشه های خود به باورهای دینی اقدام کرده (و گروهی نیز متهم اند) و  این امر  اختلافی ریشه دار در بین دانشمندان دینی پدید آورده است. یکی از مسائل بحث انگیز در گزاره های دینی، مباحث توحیدی تبیین شده از سوی برخی دانشمندان (مانند فقها و متکلمان و .....

در این مقاله درصدد هستیم تصویری کلامی، فلسفی، فقهی از حسن و قبح عقلی افعال را از نظر محققان اسلامی تبیین و دقت نظر متفکران اسلامی را در این زمینه روشن نماییم و به طور نسبی نقش حسن و قبح افعال را در اعتقادات و احکام الهی بیان و تا حدودی دقت نقد و دایره بحث را نزد محققان اسلامی نشان دهیم و ارتباط بحث و قبح را با مسائل کلامی، فلسفی و اصولی مبین سازیم.