در بررسی تحولات جدید در جهان اسلام و سقوط دیکتاتورهای جهان عرب، تناقضی گفتمانی وجود دارد؛ گفتمانی معتقد است این خیزش‌ها از درون جوشیده و ریشه در پیشینه اسلامی، واقعیات تاریخی، تمدنی، فرهنگی و اجتماعی این کشورها دارد و به صورت یک پروسه و فرایند است. گفتمان دیگر ادعا می‌کند تحولات اخیر، پروژه‌ جدید امریکا برای منطقه است. حامیان این دیدگاه معتقدند که این خیزش‌ها را امریکا به ‌طور غیرمستقیم به وجود...

از مهم ترین و ابتدایی ترین عوامل شکل بخشی یک شهر و تحولات آن، عوامل طبیعی است. کوه ها، رودخانه ها، سواحل و دره ها ازجمله مؤلفه های نیروی طبیعی است. از میان این عوامل، نحوۀ تأمین آب در زیست یک شهر و شکوفایی آن، نقش مهمی دارد. پاسخ هر زیستگاه به نیاز آب، بخشی از فرهنگ هر شهر است. یکی از عوامل مهم که تحولات شهر اصفهان را در دوره های مختلف هدایت می کرده و به سازمان فضایی این شهر در دوره های مختلف ش...

رویکرد به شناخت معنی در محیط ساخته شده به ویژه در گونه های خاصی از آن نظیر بافت های تاریخی امروزه اغلب مورد توجه بوده و در مطالعات متعددی مورد بحث و تأکید قرار گرفته است. در این بین، بازشناسی معانی محیطی تاریخی این بافت ها )دوره های گذشته و زمان تکوین آن ها(، از این حیث که می تواند موجب شناخت صحیح تر زمینه شکل گیری محیط ها، ارزیابی درست تغییرات و تحولات پدید آمده در گذر زمان و لذا درک مناسب دلا...

پس از فتح ایران به دست عرب‌های مسلمان، مسئله‌ای که در سطوح مدیریتی امپراتوری به‌ وجود آمده بود، شناخت سرزمین‌های فتح شده و داشتن تصویری روشن از راه‌ها و آبادی‌های‌ آن بود. بدین سبب، دانش جغرافیای تاریخی از حدود قرن سوم هجری شکل گرفت. سیاحان‌ و جغرافی نویسان مسلمان، چه به صورت مشاهدۀ شخصی و چه با پرسش از مسافران نقاط دور و نزدیک جهان اسلام، موفق شدند دست به جمع‌آوری اطلاعات مربوط و در نهایت نگار...

از «تاریخ سیاسی» تا «سیاست تاریخ»: بررسی انتقادی بازنمایی تاریخ تحولات ایران دوره آل بویه در کتابهای درسی دانشگاهی   چکیده امروزه دیدگاههای گوناگونی درباره الگوهای آموزش تاریخ در نظام آموزشی کشورها وجود دارد. یکی از این رویکردهای آموزشی، سواد تاریخی است. هدف اصلی از آموزش تاریخ در این رویکرد تقویت توان استدلال ورزی انتقادی مخاطبان است. بر این مبنا یادگیری تاریخ صرفاً به حافظه سپاری گزارش انبوهی ...

جامعه معاصر ایران، جامعه ای در حال گذر است. ویژگی دوران گذار بهم ریختگی اوضاع عمومی جامعه و آشفتگی های کرداری و اندیشهای است. ساختارهای سیاسی به همراه ساختارهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی به عنوان بخشی از جامعه در حال گذار از اقتدار سنتی به اقتدار عقلانی است. در این میان وضعیت زن ایرانی به جبر یا اشتیاق دچار تغییرات کیفی شده است اما در عرصه تحولات سیاسی در مقایسه با وضعیت زنان در جهان غرب، جایگا...

فرایند تاسیس مدارس دختران در ایران، با فراز و نشیب های فراوانی همراه بوده است. طبقات و گروه های حامی تاسیس این گونه مدارس و نحوۀ برپائی آن ها در شهرهای مختلف ایران، با ماجراها و حادثه هائی همراه بوده که در این مجال، پس از مقدمه ای درباره چگونگی نهادینه شدن مدارس نوین دختران، به شرح این روند در آستارا می پردازیم، و از آنجا که اساس مقاله بر چندین سند در مورد تاسیس مدرسۀ دختران در آستارا استوار اس...

فیرحی در دو جلد اثر خود با عنوان فقه و سیاست در ایران معاصر، سعی می کند رابطۀ دین و سیاست را در دنیای مدرن از زاویۀ فقه سیاسی شیعی و با تکیه بر امکانات این دانش بررسی کند. به نظر او، امکان آشتی میان فقه سیاسی و زندگی امروز مسلمانان و اقتضائات آن نظیر دموکراسی وجود دارد. او در همین راستا در جلد اول کتاب خود، ابتدا به طرح و ارزیابی عملکرد فقه سیاسی می پردازد و سپس تحولات فقه سیاسی شیعه را از مشرو...

  مرجعیت شیعه در تحولات اجتماعی ـ سیاسی معاصر ایران، حضوری پررنگ و با نقش‌های متفاوت و گاه متضاد داشته است. چنین حضوری، گاه درجهت کنشگری و مبدأ تغییر واقع شدن بوده است (حضور فعال شماری از علما و مراجع برجسته در جریان انقلاب مشروطه)، گاه درجهت تأثیرپذیری و واکنش در مواجهه با تحولات بوده است (مواجهه با مدرنیزاسیون اجباری رضا شاه در ایران) و گاه در قالب سکوت و انفعال ظاهر شده است (سکوت مرجع وقت شی...

مقاله حاضر با اشاره به تحولات تاریخی مفهوم عاشورا، تلاش می‌کند تا ضمن بررسی تأثیر آن بر تحولات اجتماعی ایران در فاصله زمانی میان قیام 15 خرداد 1342 و حرکت مردمی نهم دی ماه 1388، به بررسی وجوه تمایز و تشابه کارکرد عاشورا در دو دوره ماقبل از انقلاب اسلامی و دوره جمهوری اسلامی ایران بپردازد. در این نوشتار همچنین تلاش می‌شود تحلیلی از آینده مسائل مربوط به این موضوع ارائه گردد.