فردوسى از نامورترین حماسه سرایان دنیا و از افتخارات زبان فارسى است که در اشعار خود از تاریخ ایران باستان و اعتقادات و باورهاى کهن ایرانى بهره ها جسته و اثرى بزرگ با نام شاهنامه خلق کرده است. جستار حاضر، نگاهى تطبیقى به اثر جاودانة این شاعر پارسی گوی و حماسة هومر شاعر نابیناى یونانى است. شاید در اولین نگاه، حماسى بودن این دو اثر نمایان تر باشد؛ اما با نگاهى عمی قتر، مى توان دیدگاه برابر و متفاوت...

در راستای تبیین و تشریح مجموعة حماسة ملی ایران، نداشتن آگاهی دقیق از تاریخ سرایش و نام سرایندة اغلب منظومه­های حماسی پس از شاهنامه، از مهم­ترین چالش­های پیشِ روی پژوهش­گران این حوزه است که سکوت معنادار تذکره­ها در این باب نیز بر این مشکل دامن می­زند. تنها معادلات سبک­شناسی، زبان­شناسی و برخی اشارات بینامتنی است کـه باب گمان­زَد را در این زمینه گشوده نـگه ­داشتـه است. منظومۀ حماسی جهان­گیرنامه نیز...

از بیشتر شخصیت‌هایی که در شاهنامه حضور دارند، می‌توان در متن‌های دوران باستان نشان یافت. داستان‌های مربوط به این شخصیت‌ها، ریشه در روایت‌های بسیار کهنی دارد که با گذر از پست و بلند تاریخ فرهنگی این دیار به دوران نوتر رسیده است. کاووس از جملة چنین شخصیت‌هایی است. این پادشاه در میان پادشاهان حماسة ملی، بیشترین و طولانی‌ترین حضور را در شاهنامه دارد. هم‌چنین از او و کارهایش در اوستا، متن‌های پهلوی ...

«جهان­بینی هندواروپایی» به ­دلایل غنای محتوایی و ادبی آن از دیرباز، بازتاب چشمگیری در شکل گیری متون نظم و نثر فارسی داشته و آثار بسیاری را از جنبه­های مختلف تحت تأثیر قرار داده است؛ به­گونه­ای­ که آثار برجسته­ای چون شاهنامة فردوسی و حماسة قرقیزی ماناس از کهن­الگوهای آن بهره برده­اند. هدف اصلی این مقاله، بررسی تأثیر پذیری دو متن حماسی شاهنامه و ماناس از این جهان بینی است؛ به­ این منظور، براساس ­...

نیمة پایانی منظومة حماسی برزونامه، اثر عطاء‌بن یعقوب ناکوک رازی، برگرفته از ماجرای مبارزة سوسن رامشگر با پهلوانان ایرانی است که به سبب ساختار نسبتاً مستقل آن، داستانی مجزا و منفصل معرفی شده است. به نظر محققان این حماسه همانند سایر حماسه‌های ملی، در زیرساخت روایتگر اساطیر کهن ایرانی قرار گرفته است. از نظر خوانش اسطوره‌ای، اسطورة آفرینش در بندهش، از طریق دو عنصر کنش و شخصیت، در ساختار این اثر باز ...

مقالۀ حاضر برای نخستین بار در ایران، به معرّفی حماسه‌های دینی سه‌گانۀ ادب ترکی پرداخته است و از این میان، تکیۀ گفتار به معرّفی ترجمۀ فارسی حماسۀ منثور بطّال‌نامه و برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های آن معطوف شده است. بر این اساس، ابتدا به اصالت و آبشخور عربی این حماسه و حضور پُررنگ پهلوان تازی‌تبار آن در ادب ترکی اشاره شده است و پس از توصیف صلتیخ‌نامه و دانش‌مندنامه، هویّت تاریخی و شخصیّت محوری حماسۀ بطّال‌نا...