آل دانشمند، خاندانی ترک بودند که - همزمان با اقتدار روزافزون سلجوقیان بزرگ در نیمه دوم سده­ی پنجم ه.ق. و با حمایت نخستین سلاطین این دولت در برخی از نواحی آناتولی قدرت گرفتند. این خاندان با تصرف مناطقی همچون سیواس، توقات، ابلستین، نیکسار، ملطیه و ... قدرت فراوان یافته و به عنوانی دولتی رقیب در همسایگی یکی دیگر از شاخه­های سلاجقه(سلجوقیان روم)، قد علم کردند. با تأمل در منابعی که از این خاندان ترک...

این مقاله به بررسی و شرح آرای تربیتی «ابن‌سحنون»، متفکر اسلامی قرن سوم هجری و کتاب «آداب المعلمین» وی می‌پردازد.اهمیت تبیین آرای تربیتی ابن‌سحنون و کتاب او در این است که:اولا ـ جامعه علمی و فرهنگی ما با اولین تألیف تربیتی در تاریخ تعلیم و تربیت اسلامی آشنا می‌شود.ثانیا ـ کتاب ابن‌سحنون تصویری از فرهنگ، برنامه آموزشی، مواد درسی، دروس ضروری و اختیاری مدارس (در قرن سوم) در قیروان است.ثالثا ـ تاریخ...

سید اسماعیل جرجانی پزشک معروف ایرانی قرن پنج و ششم هجری قمری ، پس از ابن سینا نخستین دانشمندی بود که در آثار خود همه مباحث علم طب را با تحقیقات مورد مطالعه قرارداد و کلیه مباحث پزشکی را درکتب خود جمع آوری و تدوین نمود، و علاوه بر خلق یک اثر علمی برجسته ، مکتب ملی فارسی نویسی را بنیان گذارد و مهم ترین مطالب پزشکی را به طور جامع و درعین حال موجز و قابل فهم نسر واقعه ی برای اولین بار به رشته تحریر...

ابوعبدالله جابر بن حیان بن عبدالله کوفی (200 ـ 103 ق / 815 ـ 721 م)، دانشمند بزرگ شیمی در جهان تشیع و شخصیتی مورد بحث و جدل و موجد آرا و عقاید متفاوت و متعارض نزد شرق شناسان، ازجمله مهم ترین شخصیت ها در تاریخ علوم اسلامی می باشد. دو تن از شرق پژوهان که درباره وی تحقیق بسیاری داشته و نظریات متفاوت ارائه داده اند، پاول کراوس و فؤاد سزگین می باشند. این مقاله درصدد بررسی نظرات این دو و دلایل آن درب...

تب یکی از عوارض بیماریها است که حتی در برخی از موارد ممکن است در بررسیهای تشخیصی نیز علل آن مشخص نگردد. ابوعلیسینا دانشمند ایرانی تب را بر اساس سببشناسی عضو گرفتار، زمان تب و اخلاط درگیر طبقهبندی نموده است. از دیدگاه ایشان، تب بر سه نوع شامل تب دق، تب خلطی و تب روزانه میباشد. ابوعلیسینا بر گرفتن شرح حال و معاینه دقیق بیمار تاکید داشته و میفرماید هر آنچه مربوط به قبل از بروز تب است، میبایست پرسی...

سخن در باب حافظ از جمله موضوعاتی است که همواره طرفداران و مشتاقانه خود را دارد و شاید کمتر تألیف و نوشته ای در این زمینه باشد که نقد و بررسی نشده باشد. کتاب ارزشمند بحرالفراسـﺔ اثر دانشمند افغان، عبیدالله خویشگی قصوری از آن شروح قابل توجه حافظ است که به جهت ناشناخته بودن نویسنده آن، کمتر مورد توجه حافظ شناسان و حافظ دوستان قرار گرفته است. در این مقاله، سعی شده تا شناختی اجمالی در باب این اثر و ...

هدف: هدف این مقاله تبیین رابطه­ی­ علم و دین، بر اساس آن نوع از ارتباط که علم دینی را معنادار تلقّی می‌کندمی­باشد. بر این مبنا رویکرد تهذیب و تکمیل علوم، بررسی و نقد شده است. این رویکرد که طرفداران زیادی دارد، اهتمام خاصی به تلفیق عناصر تمدّن اسلامی و علوم جدید و غربی دارد. روش: روش تحقیق کیفی و از نوع تحلیل اسنادی می باشد و روش تجزیه وتحلیل داده ها به صورت نقد و تحلیل محتوایی میباشد. یافته ها:این...

در این مقاله، آرای سیبویه ـ دانشمند مسلمان و ایرانی ـ دربارۀ زبان و زبان‌شناسی بررسی شده است. این عالم بزرگ ایرانی، که از رهبران نحلۀ بصره نیز بود، در نحو زبان عربی به کمال رسید. کتاب او با عنوان الکتاب از معروف‌ترین و معتبرترین کتاب‌ها در زمینۀ نحو است. الکتاب طرز توصیف دستور زبان عربی را تعیین و تثبیت کرد. تصویری که او از دستور زبان عربی رسمی و کتابتی ترسیم نمود به‌ذات همان است که امروزیان از...

قطب راوندی، عالم، فقیه، مفسر و محدث قرن ششم هجری است. تألیفات او نسبتا فراوان است. فقه‌القرآن، قصص الانبیاء و شرح نهج البلاغه موسوم به منهاج البراعه، که از قدیمی‌ترین شرحها است، برخی از آثار این دانشمند است. موضوع این مقاله بررسی روش قطب راوندی در شرح نهج البلاغه است. جنبه های ادبی، لغوی و کلامی، اساس شرح قطب است که نگارنده به آن پرداخته. بر خلاف تصور ابن ابی الحدید این شرح، اولین شرح نهج البلا...