تشکیل سلسله­ی پهلوی مدیون تلاش گروهی از کارگزاران زیرکی بود که توانستند با مدیریت­کردن شرایط بحرانی ایران و کمک­گرفتن از حمایت­های خارجی، زمینه­های سقوط قاجاریه و استقرار حکومت پهلوی را فراهم سازند. عبدالحسین سردار معظم خراسانی معروف به تیمورتاش یکی از شاخص­ترین این کارگزاران بود. وی به همراه دو رکن دیگر، علی­اکبر داور و نصرت­الدوله فیروز، مثلث به پادشاهی­رساندن رضاشاه را رهبری کرد. تصدی وزارت ...

نویسندگان مقالۀ حاضر درصدد هستند تا موضوع خواسته های اجتماعی و فرهنگی زنان (مانند آموزش و پرورش، ارتقای سطح بهداشت عمومی، جلب رضایت دختران به هنگام ازدواج، شروط ضمن عقد، و سپردن مدیریت امور بانوان به خود آن ها) را از دوران مشروطه تا مقطع سلطنت رضاشاه بررسی کنند. در این مقاله استدلال شده است که، برخلاف تصور رایج، زنان ایرانی حتی در مقطع بعد از کودتای سوم اسفند و حکومت رضاشاه هم تلاش داشتند مطالب...

هدف: هدف از انجام این پژوهش، آگاهی از چرایی و چگونگی تغییر اسامی شهرهای ایران به عنوان یک «برنامه ریزی دولتی» در عصر پهلوی اول است. روش/ رویکرد پژوهش: این تحقیق، بر اساس روش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر اسناد دولتی و منابع کتابخانه ای تدوین شده است. یافته ها و نتایج: پس از استقرار امنیت در کشور، دولت، متولی مدرنیزاسیون و اصلاحات در کشور شد. شهر، کانون و جلوه گاه مدرنیسم و زبان واحد، مهم ترین عامل وح...

رضا شاه، مدعی بود که وقتی مردم لباس متحدالشکل بپوشند و کلاه پهلوی بر سر گذارند و نسبت به اعتقادات دینی سست شوند، متمدن خواهند شد. براین اساس، به ستیز با نمادهای سنتی و دینی، نظیر لباس و پوشاک سنتی پرداخت. رضاشاه، فکر متمدن شدن ایران را از آغاز سلطنت خود در سر می پروراند و متحدالشکل کردن لباس در سال 1307 ، و نوع پوشش اعضای خانواده شاه، موید این واقعیت بود. اما سفر ترکیه این تلقی را تقویت کرد و ر...

نقش و جایگاه والای ناسیونالیسم در همبستگی افراد جامعه باعث شد تا در دوران رضاشاه، ناسیونالیسم باستان‌گرا به جزء مهمی از ایدئولوژی و سیاست رسمی دولت تبدیل شود. از آنجا که اثبات وحدت نژادی اقوام ایرانی می‌توانست نقش بارزی در انسجام‌بخشی و وحدت‌آفرینی گروه‌های متفرقِ قومی در ایران ایفا نماید مورخان دوران رضاشاه تلاش‌هایی را برای اثبات ایرانی و آریایی‌بودن گروه‌های قومی ایران و ازجمله کردها آغاز کرد...

پژوهش حاضر درصدد ارائه شناختی روشمند از تشکیلات نظمیه دردوره پهلوی اول و بررسی اقدامات رؤسای نظمیه دردوره موردبحث می باشد.تغییرات وتحولات وشبه مدرن سازی رضاشاه در جامعه برنظمیه نیز تاثیرات خودش را گذاشت. نظمیه از حالت سنتی خود خارج گردید.این تحولات همزمان با رسیدن رضاشاه به سلطنت دچاردگرگونی عمیق شد.رؤسای نظمیه درپی این تحولات دارای قدرت فراوانی شدند و توانستند بر ساختارهای سیاسی تاثیرگذار باشن...

جانشینی پیامبر، از مهم‌ترین مسائل چالشی میان شیعه و اهل سنّت بوده‌است. این موضوع در اندک مکتوبات سیره‌نگاران شیعی ایرانی عصر پهلوی اول نیز بازتاب‌های متفاوتی داشته است. در کنار تأکید بر دیدگاه امامیه مبنی بر حقانیت امام علی7 در جانشینی پیامبر، در برخی از مکتوبات شیعیان این دوره، تبیینی همگرایانه با اهل سنّت از مسئله جانشینی پیامبر ارائه شده است. مسئله پژوهش حاضر، علل همگرایی برخی از سیره‌نگاران ش...

نوین‌گرایی آموزشی از جنبه‌های کوشش ایرانیان برای رسیدن به وحدت ملّی شمرده می‌شود. این تکاپوها که اندکی پیش از مشروطه آغاز شد، برای شالوده‌ریزی جامعه‌ای مبتنی بر «هویت ایرانی» بود و آشنایی با تاریخ ایران را زمینه‌ساز رسیدن به وحدت ملّی قلمداد می‌کرد. هدف این نوشتار، بازشناسی مفهوم هویت ایرانی در شماری از کتابهای درسی تاریخ بوده است. این آثار از آغاز تا پایان دوره رضاشاه بررسی شده اند. پژوهشگر همچن...

در مقاله تلاش شده است با مطالعه‌ی اندیشه‌ها و رفتارهای نخبگان سیاسی- فرهنگی عصر رضاشاه پاسخی برای این پرسش بیابیم که آیا رضاشاه خود طراح سیاست‌های فرهنگی حکومتش بود و یا طراحان دیگری سیاست‌های فرهنگی این عصر را تدوین می‌کردند. به همین منظور خلاصه‌ای از شرح احوال و اقدامات چهره‌های برجسته‌ای مانند: محمدعلی فروغی (ذکاءالملک)، تیمورتاش، مخبرالسّلطنه (مهدی‌قلی‌خان هدایت) و عیسی‌صدیق‌اعلم بررس...

محمد مصدق یکی از شناخته شده ترین سیاستمداران تاریخ معاصر ایران است. دوره ی زندگانی او (1261-1345) با بسیاری از رویدادهای مهم داخلی و خارجی همچون: انقلاب مشروطیت، کودتای 1299، جنگ جهانی اول و دوم، تغییر سلطنت از قاجار به پهلوی و... همراه بود که تأثیر بسیار مهمی بر تاریخ معاصر ایران داشتند. موقعیت خانوادگی و زندگی در میان اشراف و درباریان، پیش زمینه ی ورود وی به سیاست و حضور فعال وی در عرصه های ...