تاریخ بیهقی نه تنها از مشهورترین متون ادب فارسی است بلکه به نوبه خود یکی از منابع مهم تاریخ اجتماعی- فرهنگی ایران در دوره غزنوی به شمار می رود. در این کتاب مطالب بسیاری درباره هنرمندان و آثارمعماری وهنری این دوران از جمله باغ­های حکومتی و خصوصی به چشم می خورد. در مقاله حاضر تلاش بر آن است تا از منظر اجتماعی- فرهنگی، کاربری های باغ های حکومتی و خصوصی عصر غزنوی مورد بررسی قرار گیرد. سوال اصلی مقا...

میر شمس الدّین فقیر عبّاسی دهلوی، نامور به شمس الدّین ناظم، عربی دان، فقیه، متکلم، محدّث، صوفی و فاضل سده ی دوازدهم، زاده شده به سال 1115ه.ق. در دار الخلافه ی شاه جهان آباد دهلی است. او در آغاز، نام هنری مفتون را برگزیده بود.فقیر، مثنوی عاشقانه ی راستین واله سلطان را بر پایه ی زندگانی دوست خویش علی قلی-خان واله ی داغستانی ودر عشق او به دختر عمویش خدیجه سلطان در 3230 بیت درسال 1160 ه.ق. به رشته ی نظ...

توصیفات زنده و جاندار تاریخ بیهقی از واقعیت‌های سیاسی عصر خود، بر پژوهندگان این میراث ارزشمند تاریخ ایران پوشیده نیست. در میان انبوه گزارش‌های سیاسیِ خواجه ابوالفضل بیهقی(385-470هـ .ق.) که اغلب با ذکر جزئیات و اشراف بر نهان و آشکار حوادث سیاسی عصر غزنوی همراه است، مقوله‌ی روانشناسی قدرت به خوبی قابل ردیابی است. یکی از محورهای قابل توجه در این عرصه، اصل «نیست همتایی» یا «بی‌مانندگی» سلطان است که...

چکیده «شیخ محمد»، نقاش و خوشنویس عصر صفوی هیچ ردی از ارتباطش با سلاطین صفوی و حامیان درباری خود برجای نگذاشته‌است، اما شواهد تاریخی تأیید می‌کند بخش مهمی از فعالیت هنری شیخ محمد در دربار سلطان ابراهیم‌میرزا برادر‌زادة شاه طهماسب در مشهد بوده‌ است؛ و به‌ویژه در خلق چندین نسخه از شاهکارهای درباری این عصر همکاری داشته‌ ‌است. از آنجاکه یکی از شاخصه‌های آثار وی توجه به جنبه‌های واقعیت و گسست از ادب...

بر طبق منابع تاریخی، در زمان پادشاهی اولجایتو شهری به نام سلطان آباد چمچمال در پای کوه بیستون ساخته شده که در دوره ایلخانیان، مرکزیت سیاسی منطقه را برعهده داشته است. با وجود مطالعات و تحقیقات باستان شناسی که در منطقه انجام گرفته، تاکنون محل دقیق این شهر مهم در پرده ای از ابهام باقی مانده و هنوزبحث مکان یابی سلطان آباد چمچمال به عنوان یکی از مشکلات مطرح شده در باستان شناسی منطقه وجود دارد. در ای...

صاحب شمس­الدین محمد اصفهانی، یکی از شخصیت­های ایرانی حاضر در قلمرو سلجوقیان روم بود که پس از ورود به دربار این دولت توانست طی یک دوره تقریباً سی ساله، بین سال­های 616 تا 646 ه.ق - یعنی از دوره­ سلطنت سلطان عزالدین کیکاووس اول تا دوره سلطنت سلطان عزالدین کیکاووس دوم- مراحل ترقی را پشت سر بگذارد. وی در دربار سلجوقیان روم پس از دستیابی به مناصبی همچون ناظر (اشراف) مطبخ، منشی خاص سلطان (طغرایی)، سرد...

ادریس‌بدلیسی از نثرنویسان معاصر سلطان یعقوب آق قویونلو در ایران و سپس شاه‌اسماعیل صفوی بوده‌ است. مهم‌ترین اثر ادریس بدلیسی دربارة تاریخ عثمانی و شناخته‌ترین اثر در میان تمام آثارش، کتاب «هشت بهشت» است. هم خودِ اثر و هم عنوان آن به فارسی است. نثر کتاب هشت بهشت مصنوع و فنی، به پیروی از سبک جهان‌گشای جوینی و تاریخ وصاف از وصاف الحضره‌ است. باید دانست چه در ایران و چه در ترکیه نسخة خطّی کتاب اخیر یع...

ابراهیم سلطان، نوادۀ تیمور، خوشنویس و کتیبه نگاری توانا بود و ازکتیبه هایش در بناهای شیراز بسیار یاد کرده اند. برخی از این کتیبه ها در بناهایی چون دارالصفا و دارالایتام و بقعۀ ظهیری بوده است که اکنون آگاهی چندانی از آنها در دست نیست. گویا او کتیبه ای هم برصفۀ آرامگاه سعدی نگاشته است. سه یادگاری رقم داراز این شاهزاده در کاخ تچر به جا مانده وکمال الدین ایناق نیز یادبودی به نام او بر طاقچۀ اول ایو...

در زمینه امامت و خلافت بعد از پیامبر اسلام، نظریات متفاوتی در بین مسلمانان مطرح شده است و هر کدام از فرقه های اسلامی به یکی از این دو مبنای امامت و خلافت گرایش پیدا کرده اند. سؤال اصلی نوشتار حاضر این است که مهمترین عوامل شکل گیری نظریه خلافت در اذهان اهل سنت به خصوص در آراء غزالی چیست؟ در پاسخ به این سؤال، این فرضیه را به آزمون گذاشتیم که توجه به واقعیات زندگی سیاسی صدر اسلام و مراجعه به سیره ...

لطایف نفیسیه کتابی در مناقب اویس­بن­عامر مرادی، ملقب به اویس قرنی، اثر احمد بن­ محمود اویسی، از جمله متون صوفیانه در قرن دوازدهم هجری قمری است که به نثری بینابین نگارش یافته و علاوه بر شرح حال، مدح و مناقب اویس قرنی، به سبب سادگی و ایجاز، مباحث عرفانی عمیقی را در خود گنجانده است. مؤلف این اثر را، در ۱۱۵۶ق، به نثر آمیخته به نظم در یک دیباچه، ۲5 لطیفه و یک خاتمه تدوین کرده است. تاریخ تألیف آن را ...