‌کمال‌الدین اسماعیل اصفهانی از شاعران توانای زبان فارسی در قرن هفتم هجری قمری است. دیوان کمال اسماعیل شامل ترکیب بندها‌‌، قصاید‌‌، غزلیات‌‌، قطعات و رباعیات اوست که معانی و مضامین توحید‌‌، نعت‌‌، موعظه‌‌، مرثیه‌‌، عشق‌‌، عرفان و مدح بزرگان عصر خود را در بر دارد. از ویژگی‌های شعر کمال اسماعیل‌‌، استفاده از معانی ظریف و آرایه‌های ادبی فراوان و نو است که بدین سبب او را در تاریخ ادبیات فارسی به عنو...

آنچه را که در این رساله است شامل پنج فصل مطالب مربوط به آئین دبیری می باشد، که به ترتیب در فصل اول پس از مقدمه بخشی به روش تحقیق اختصاص داده شده است . در فصل دوم اوضاع سیاسی و اجتماعی سده های هفتم و هشتم بررسی شده است که حکومتهای کوچک و محلی نیز معرفی شده است . در فصل سوم واژه دبیری ریشه یابی شده است و ضمن بیان شرایط لازم اخلاقی، علمی و اجتماعی که برای تصدی منصب دبیری، ابزار و لوازم مناسب شغل د...

محور اصلی شعر فارسی انسان و هستی است و ابعاد مختلف وجودی انسان به چند گونگی ارائه شعر انجامیده است . زاویه دید و استفاده از زبانی مناسب برای بیان این نگرش ، تفاوتهایی را در شیوه های شعر فارسی ایجاد نموده و سبک های مهم شعر فارسی براساس این زاویه دید و عناصر زبانی تدوین شده است . این پایان نامه در هشت فصل تنظیم شده است : فصل اول: مقدمه : در این فصل به چگونگی تغییر و تحول قالب قبل از نیما و قالبها...

برخی از تفاسیر عرفانی از قوائد و اصول تفسیری و استظهار از نصوص پیروی نکرده و دچار افراط گردیده و در ورطه تفسیر به رای گرفتار شده اند. اینان از آیات و روایات به عنوان ابزاری در جهت تایید اصطلاحات و اصول تصوف و مکتب عرفانی خویش بهره برده اند. برخی دیگر با نگرش عرفانی مبتنی برقرآن و سنت، به تفسیر، سعی نموده اند که با بیان رموز و اشارات، لطایف باطنی قرآن را با ادبیات ویژه عارفانه ترسیم کنند و در عی...

چکیده کتاب «مقالات شمس تبریزی» مجموعه سخنانِ شمس تبریزی است که توسط مولوی و مریدان او یادداشت شده و به همان صورتِ منقّح نشده به دست ما رسیده است. این کتاب، مجموعه ای از دیدگاههای بسیار ارزشمند شمس تبریزی در مسائل عرفانی، فلسفی، کلامی و ... است که به علّت پراکندگی مطالب و مشکلات آن، کمتر مورد توجّه محققان عرفان اسلامی قرار گرفته است. یکی از مواردی که در مقالاتِ شمس جالب توجّه به نظر می رسد، دیدگاهها...

عبداللّه بن علی بن محمد تبریزی مشهور به فلک علاء تبریزی از نویسندگان اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. وی سه متن آموزشی در صناعت ترسل و استیفا تألیف کرده که با نام‌های قانون‌السعادة، لطایف شرفی و سعادت‌نامه در فهرست نسخه‌های خطی معرفی شده‌اند. یکی از مهم‌ترین دلایل اهمیت این سه اثر قرار گرفتن آنها در شمار کهن‌ترین متون آموزشی استیفای زبان فارسی است که تاکنون شناخته شده‌اند و متأسفانه هیچ...

در دوره ای از تاریخ پر فراز و نشیب ایران که اسلام و سیاست پیوندی دوباره می یابند ، برخلاف آنچه امروز القا می شود، دین به جای ایجاد مانع در مسیر توسعه اقتصادی و اجتماعی ، زمینه و بستر مناسب را برای آن فراهم می آورد . این واقعه به ابتکار و تلاش انکارناپذیر شخصیتی بنام رشیدالدین فضل الله همدانی در اواخر دوره سیطره ایلخانان مغول به این سرزمین رخ داده است . گرچه مبنا و شالوده اصلی حرکت اصلاحی رشیدال...

جمالی تبریزی از شاعران گمنام خمسه‌پرداز سده‌های هشتم و نهم هجری است. از این شاعر ناکام خمسه‌ای مشتمل بر پنج منظومه به نامهای «تحفة‌الابرار»، «مهرونگار«، «محزون و محبوب»، «هفت اورنگ» و «انوشنگ‌نامه» باقی مانده که یگانه نسخۀ شناخته‌شدۀ آن در موزۀ بریتانیا نگهداری می‌شود. تعداد ابیات باقی مانده در این نسخه 19648 بیت است. جمالی همّت خود را مصروف تقلید از روش خمسۀ نظامی گنجوی کرده، با این تفاوت که زب...

تعریف قالب غزل در ادوار مختلف شعر فارسی متفاوت بوده است. منابع پیشین، سیر تحول غزل را، بیشتر به لحاظ ماهوی بررسیده‌اند. در تحول شکلی غزل معمولا، جدا شدن آن از قصیده، استقلال یا وابستگی ابیات نسبت به هم، نحوه‌ی استفاده از قافیه و ردیف و امکانات وزنی ارزیابی شده است؛ اما محدودتر شدن قلمرو غزل، هیچ‌گاه مورد بررسی قرار نگرفته است. از قرن هشتم هجری به بعد در تعریف قالب غزل، شهرت‌زدگیِ ناشی از آوازۀ ب...

اهمیّت احیا و نشر میراث مکتوب فرهنگ و تمدّن اسلامی بر همگان آشکار است، و یکی از ضروری ترین حوزه های کار و تحقیق دانشجویان زبان و ادب فارسی همین تصحیح و احیای نسخ خطّی این مرز و بوم است. رساله ی « زبده البیان فی علم الابدان » که ابوبکر عبدالله بن احمد بن محمّد اسفرزی آن را به سال 806 هـ . ق در موضوع طبّ سنتی تألیف کرده، یکی از همین آثار ارزشمند و گمنام است. اکنون به مدد الهی کار تصحیح این رساله ی نفی...