حدّ مصرف بهینه از مسائلی است که سال هاست در مکاتب مختلف مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفته است. «رهبانیت در مصرف»، «مصرف حداکثری به منظور حداکثرسازی لذت و مطلوبیت افراد، سازمان ها و جوامع» و «مصرف حد میانه» و «حد مصرف عقلانی» از پیشنهاداتی است با توجه به انگیزه ها و اهداف مکاتب مختلف توسط نظریه پردازان مطرح شده است. از این رو شناسایی ابعاد مدل بهینه مصرف از دیدگاه اسلام، جایگاه ویژه ای دارد. این تح...

مرتبة ذات الهی پیچیده‌ترین اعتبارات عرفانی است؛ مرتبة اطلاق مقسمی که حتی حمل واژه‌های مقام، مرتبه، اعتبار عرفانی، و اطلاق بر آن محل تردید است. دربارة وجود لابشرط مقسمی دو اختلاف وجود دارد؛ یکی اختلاف میان فلاسفه و عرفا و دیگر اختلاف میان خود عرفا. اختلاف میان فلاسفه و عرفا در این است که این مرتبه صرفاً از معقولات ثانیة فلسفی است و مابه‌ازای خارجی ندارد، چنان‌که فلاسفه معتقدند یا حقیقه الحقایق اس...

) فلسفه سیاست یکی ازگونه های فلسفه مضاف است، انسانها با تفکر عقلانی وپس از تأمل در ماهیت جهان هستی و حیات انسانی خویش به تأمل عقلانی در عرصه های گوناگون مرتبط با انسان پرداخته و فلسفه های مضاف را پدید آوردند یکی از این عرصه ها تأمل عقلانی در باب سیاست است که معطوف به کالبد شکافی عقلانی عرصه سیاست واستنتاج لوازم زندگی سیاسی می باشد.نقیب زاده فلسفه سیاست را پرداختن به تبیین عقلانی پرسشهای بنیادی ...

نقض‌های گتیه به تعریف «باور صادق موجّه»، معرفت‌شناسان را بر آن داشت تا درصدد ارائه تعریفی جامع و مانع برآیند. در رویکرد نوینِ معرفت‌شناسی فضیلت‌محور، ادعا می‌شود که تنها اگر در فرآیند معرفت از فضایل عقلانی و معرفتی مدد گرفته شود، عامل معرفتی به حقیقت دست می‌یابد و معرفت یعنی: «باور برآمده از فعالیت فضایل عقلانی». این رویکردِ نوپا و سرایت دادن نظریه فضیلت به ساحت معرفت‌شناسی، با چالش‌های فراوانی رو...

این نوشتار ظرفیت گفتگوهای عقلانی را برای نیل به جهان‎شمول‎گرایی اخلاقی بررسی می ‎کند در نگاه ایجابی، توانایی عقلانی مهم‎ترین دلیل بر امکان دستیابی به هنجارها و حقوق اجتماعی - سیاسی مشترک تلقی می‌شود. نظریه گفتگوهای عقلانی با ایجاد فضای مناسب گفتمانی در ورای منافع خصوصی و دخالت قدرت دولتی، توافق بر بنیان‎های اخلاق اجتماعی را با اصلاح فرایندها و شیوه‎های حصول به آن جستوجو می کند. اما در نگاه س...

اهمیت پرسش از هستی خدا و تأثیرات گستردة آن در کلیت زندگی انسان، باعث تلاش فیلسوفان و متکلمان برای ارائة برهانی عقلانی در این خصوص شده است که براهین متنوعی چون برهان‌های وجودی، فطرت، حدوث، حرکت، نظم، اخلاقی، و جهان‌شناختی از این جمله‌اند و از قرون گذشته تاکنون با تعابیر و تفاسیر گوناگونی ارائه شده و می‌شوند. در این میان، برهان جهان‌شناختی، از جهات چندی دارای اهمیت است که باعث مهم‌ترشدن آن و تقرب...

شهرت اعتقاد غزالی به ناتوانی عقل در تشخیص حسن و قبح و نیازمندی به شرع برای حکم کردن به حسن و قبح امور بر کسی پوشیده نیست، امّا این که این رأی غزالی نه از سر اعتقاد به ناتوانی عقل در دست یابی به معرفت اخلاقی بلکه ناشی از اعتقاد وی به آسیب پذیری عقل از آلودگی های اخلاقی است چندان مورد توجّه واقع نشده است. غزالی نه تنها به ناتوانی عقل در حوز? معرفت های اخلاقی اعتقاد ندارد بلکه به جدّ به کارآیی ساختار...

مسئله ارتباط مجرد و مادی یکی از مسائل مهم در فلسفه است. نفس به دلیل هویت دوگانه ای که دارد، می تواند نقشی واسطه ای را میان عالم عقل و طبیعت را ایفا کند. نقش واسطه گری نفس، در فلسفه افلوطین و ملاصدرا به دو شکل متفاوت ترسیم شده است. از دیدگاه افلوطین، نفس دارای جنبه ای فرودین و جنبه ای عالی است. جنبه عالی نفس متصل به عقل است و هرگز تنزل نمی کند. اما نفس دارای جنبه فروتری نیز هست که با ماده در ارت...

در آثار صدرا بحثی منسجم درباره فطرت انسانی یافت نمی شود، ولی به طور پراکنده مباحث مهمی را در این باب مطرح کرده است. واژه «فطرت» در آثار صدرا مفهوم های متعددی یافته است: استعداد تکامل، استعداد قوّه کسب معارف، وجود اندکاکی و اندماجی انسان در مرتبه ذات ربوبی و حالت اعتدالی روح. هرچند اخوان الصفا برای نخستین بار آموزهٔ خداشناسی فطری را در منبعی فلسفی مطرح کردند و ابن سینا و سهروردی نیز اندیشه هایی قا...