مسئله وحدت شخصی وجود از جمله مسائل عرفانی است که مورد قبول قاطبه اهل معرفت است، لذا برخی از ایشان در صدد برهانی کردن این مسئله برآمدند که یکی از ایشان مرحوم آقا محمدرضا قمشه ای می باشد. برهان ایشان مورد پذیرش عدّه ای از حکما و مورد مناقشه برخی دیگر قرار گرفته است که از جمله ناقدان آن مرحوم حکیم جلوه است که معاصر خود مرحوم قمشه ای می باشد. این مقاله به بررسی و نقد برهان مرحوم قمشه ای می پردازد، و...

تذکره های ادبی، یکی از مهم ترین منابع تحقیقی در حوزه زبان و ادبیات فارسی و حتی مباحث اجتماعی و تاریخی اند که در سطح معمول خود، ساختی دستورمند و معیارین دارند. البته این معیارها بسیار ظریف و پنهان طورند و ساحات معنی تا صورت را شامل می شوند. در واقع تذکره نویس بر اساس قواعد نانوشته پنهان، باید اثری را فراهم آورد که از حیث موضوع و مضمون، انشا و لحن و حتی تدوین و تبویب کتاب، اصولمند باشد، وگرنه آن ...

مقاله حاضر می‏کوشد ضمن بررسی سبک نویسندگی جاحظ به عنوان اصول و مبانی نقد ادبی وی، دیدگاه‏های او را در نقد درونی و بیرونی متن و بدون در نظر گرفتن انتساب شاعر به دوره تاریخی خاصی تحلیل نموده و موضع‏گیری وی را در قبال مسأله قدیم و جدید در ادب عربی بیان کند؛ و در نهایت به این نتیجه می‏رسد که جاحظ در آثار خویش بر اساس همین دیدگاه در نقد و بررسی ادبیات و شعر، دست به گزینش و روایت شعر و نثر زده و بیش‏...

قاعده اعتدال هسته مرکزی فضیلت گرایی اخلاقی ارسطو است. بر اساس این قاعده، همه فضایل اخلاقی در حد وسط قرار دارند و رذایل اخلاقی همه ناشی از افراط و تفریط در اعمال و عواطف است. شارحان و ناقدان گاه در فهم این قاعده مهم دچار اشتباه و اختلاف شده اند؛ یکی از نقاط اختلاف تفسیر معناشناختی یا عمل گرایانه از قاعده اعتدال است؛ تفسیر اعتدال به حد وسط دقیق و به اعتدال کمّی، عدم انطباق قاعده اعتدال بر همه فضای...

سمیره عزّام، نویسندة معاصر فلسطینی، یکی از پیشگامان داستان نویسی کوتاه در ادبیات عربی و فلسطینی به شمار می رود. مقالة حاضر - با شیوة تحلیل محتوا - به بررسی نگرش این نویسنده به «انسان» می پردازد و برای نیل به این هدف ضمن استناد یا انتقاد به آرای ناقدان عرب صاحب نظر در زمینة آثار سمیره عزّام، نگرش نویسنده به انسان، در متن داستان ها و با تأمل در کنش شخصیت ها بررسی می شود تا برخی از جنبه های اساسی ای...

یکی از جلوه های بارز قصاید جاهلی، تصویر و توصیف مَرکب مرد جاهلی به شکل عام و شتر بشکل خاص است که یار ،همراه و همدم شاعر است و ظاهراً شاعر با عاریت گرفتن اعضای حیوانات نمادینی چون گورخر، گاووحشی، شترمرغ و... به توصیف پراکندة آن پرداخته است. این مقاله بر خلاف شیوة ناقدان پیشین و برخی از سخن سنجان معاصر بگونه ای متفاوت به تفسیر توصیفات بظاهر متفرق شاعر جاهلی از مرکب خود پرداخته تا با تحلیل مبتنی بر ...

عمار‘روحی آتشین و نبضی تپنده از کالبد علوی است که در سایه اخلاص و صداقت و ایمان‘ جایگاه ارجمندی را در میان مؤمنان و مردان راستین و پرصلابت و به یقیین رسیده مسلمان به خود اختصاص داد. هدف این تحقیق بررسی ادبی خطبه ها و اشعار زیبا و با ارزشی می باشد که از وی باقی مانده است . این اشعار ‘ اندک ‘ اما اصیل ‘ ساده و بی پیرایه اند. مضمون همه آنها دفاع از ولایت علوی و اسلام محمدی (ص) می باشد‘ اما از ساخت...

موضوع خودکشی به عنوان پدیده‏ای معاصر نزد ادبا و اندیشمندان عرب به گونه ای که امروزه می بینیم در زمان های گذشته وجود نداشته است. این کتاب به دو بخش تقسیم می شود. نویسنده در بخش اول به خودکشی ادبا و فرهیختگان عرب می پردازد و از خودکشی خلیل حاوی، اسماعیل ادهم، تیسیر سپول و ... و بیان دلایل آن و تبیین گرایش به مرگ در شعر آن ها سخن می گوید. وی در بخش دوم به تجربه های روائی و داستانی ادبای عرب می پرد...

گرایش اسطوره ای در شعر عربی معاصر به معنای حقیقی ان که شاعران کاربرد اسطوره ای را برای غایتی اسطوره ای در نظر داشتند و وظیفه ای بر دوش اسطوره نهادند بعد از نیمه قرن بیستم استواری یافت یکی از شاعرانی که به این گرایش اهتمام نشان داد علی احمد سعید ملقب به ادونیس است. ناقدان عرب شعر او را شعر تموزی یعنی شعر تصویرگر اسطوره های فینیقیه و سرزمین شام نام نهادند.. اگر به شخصیتهای اصلی و محوری که در ق...