ایران و شبه قارۀ هند از زمان­های قدیم روابط مستحکم سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی داشته­اند؛ کما این­که در دورۀ اسلامی، ملل مسلمان آسیایی اعم از اعراب، ترکان و ایرانیان با فرهنگ شبه قاره تماس پیدا کردند؛ از این­رو تمدن هند از مبادی اسلامی تأثیر پذیرفته است. برخی از خاورشناسان با تأکید بر پاره­ای از اختلافاتی که در گذشته و حال میان مسلمانان و هندوها وجود داشته است، اظهار می­دارند که ماهیت جوام...

در باب مرکز علمی جند یشاپور که در قرن سوم میلادی به دورۀ شاپور اولبنیان نهاده شد و در قرن پنجم میلادی در اثر مساعی خسرو انوشیروان در قالببیمارستان و مدرسه تکامل یافت، بسیار سخن گفته اند؛ نوشتار حاضر که درچهار بخش: درآمد، مؤسس و زمان تأسیس، کارکردهای جندی شاپور پیش ازظهور اسلام، جندی شاپور در دورۀ اسلامی و تأثیر آن بر نهضت فرهنگیمسلمانان تدوین شده، بر آن است تا ضمن مقایسه و تحلیل آراء و دیدگاه ه...

یکی از مباحث تاریخ موسیقی ایران در دورۀ اسلامی، جایگاه و اهمیت ساز عود است. این ساز با عنوان «بربت» در دورۀ ساسانی شکوفا شد و پس از اسلام با عنوان «عود» در سرزمین‌های مختلف اسلامی اشاعه یافت و در موسیقی ایران نیز تا اواخر عصر صفوی دارای اعتبار بود. موسیقی‌دانان قدیم ایران، از نخستین متون موسیقی پس از اسلام در قرون سوم و چهارم هجری تا رسالات موسیقی دورۀ صفوی در قرن یازدهم هجری، به برتری ساز عود ...

چکیده این پزوهش با هدف تعیین تاثیر برنامه درسی پنهان بر تربیت شهروندی از دیدگاه مدیران و دبیران دوره راهنمایی شهر بوشهر انجام شده . روش پزوهش توصیفی ، از نوع پیمایشی بوده که جامعه آماری پژوهش شامل مدیران و دبیران به تعداد 459 نفر که از این جامعه آماری تعداد 193 دبیر و کل مدیران به عنوان نمونه با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند . ابزار جمع آوری اطلاعات ، پرسشنامهبرنامه درسی پنهان فتحی...

رسالۀ السفیر فی الهیئة از جمله رساله‌های مختصر هیئت است که غیاث‌الدین منصور دشتکی، دانشمند بزرگ دورۀ صفوی، آن را در سال 906ق تألیف کرده است. بررسی آن از چند منظر اهمیت دارد: اول، این رساله از جمله آخرین کتاب‌هایی است که در ادامۀ سنت هیئت‌نگاری در دورۀ اسلامی نوشته شده است. دوم، این رساله در دوره‌ای تألیف شده که ازآن به دورۀ افول علم اسلامی تعبیر می‌شود. سوم، در این کتاب، بر خلاف رویۀ کتاب‌های م...

یکی از مهم‌ترین منابع تاریخی دورۀ اسلامی که آگاهی‌های ارزنده‌ای دربارۀ تاریخ ایران باستان، به‌ویژه دورۀ ساسانیان، و البته تاریخ اسلام تا مرگ خلیفه المُعتَصم بالله (218 - 227 ق) به دست می‌دهد، اخبار الطِّوال ابوحنیفه احمد بن داود بن ونند دینوری است. پاره‌ای پژوهندگان هم‌داستان‌اند که دینوری با گرایش و چشم‌انداز ایرانی و ملی‌گرایانه اخبار الطِّوال را به نگارش درآورده است، چنان‌که می‌کوشد رخدادهای تاریخ...

در دهه‌های واپسین سدۀ نوزدهم/سیزدهم یک جنبش فکری در حوزۀ مسلمان‌نشین روسیۀ تزاری ظهور کرد که بعدها به جدیدیه شهرت یافت. خاستگاه نخستین این جنبش، تاتارستان و کریمه و بنیانگذار آن روشنفکری تاتار به نام اسماعیل گاسپرینسکی (گاسپیرالی/غصپری) بود. هدف اصلی جنبشی که او به راه انداخت، اصلاح نظام آموزش در جوامع مسلمان‌ روسیه به عنوان گام نخست و بنیادی برای اصلاح فرهنگی و اجتماعی این جوامع بود. گاسپرینسک...

بخشی از اسواران به عنوان جنگجویان سواره نظام ویژۀ ارتش ساسانی در آستانۀ فتوح به مسلمانان پیوستند و ضمن ادامۀ فعالیت نظامی و نقش در گسترش فتوحات اسلامی، پس از استقرار در شهرهای تازه تأسیس بصره و کوفه در فعالیت های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی این شهرها سهمی عمده داشتند. آنها پس از روی کار آمدن امویان، ضمن شرکت در جنبش های ضد اموی به فعالیت فکری علیه جریان جبرگرایی که از سوی امویان تبلیغ می شد روی آور...

کتیبه ها به عنوان عناصر معنایی و تزئینی در معماری اسلامی از ابزارهای مهم در جهت گسترش عقاید و سیاست های مذهبی حکومت ها بر مردم به شمار می روند و، به لحاظ ماهیت مکتوب خود، بیانگر ایده ها و اندیشه های هر عصرند. مسجد گوهرشاد مشهد به عنوان یکی از شاهکارهای معماری ایرانی اسلامی از تزیینات و کتیبه های مختلفی با مضامین دینی برخوردار است که در دوره های مختلف تاریخی بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته ...

محوطۀ باستانی ویگل و هراسکان در پی انجام چند بازدید مقدماتی نگارنده در سال 1385، با توجه به وجود داده‌های فراوان دوره‌های تاریخی و اسلامی و اهمیت محوطه و در پی برنامه‌ریزی پژوهشی در پاییز 1386، مورد انجام یک برنامۀ بررسی سیستماتیک باستان‌شناسی قرار گرفت. در این برنامه، یک محدودۀ 120 هکتاری که شامل دو شهر به مرکزیت دو قلعه است، مورد شناسایی قرار گرفت که با عنوان‌های شهر غربی و شهر شرقی نام‌گذاری...