نخستین مرحلۀ اغلب داستان های اسطوره ای، فرایند تولد قهرمان است. تولد قهرمان در باورهای اسطوره ای، و با توجه به آراءِ میرچا الیاده و جوزف کمپبل، تولدی نمادین از بطن زمین است که بر میل بشر برای بازگشت دوباره به «زهدان نخستین» صحه می نهد و آرزوی اتحاد او با «مادر اعظم» را محقق می سازد. مسألۀ این پژوهش نیز تحلیل روان شناسانه و اسطوره شناسانۀ تولد قهرمان در داستان های اساطیری و مقایسۀ آن با روایت های...

اسطوره حاصل تفکر، اعتقاد و اندیشۀ بشر و یکی از عناصر اصلی سازندۀ فرهنگ و هویت ملل است. جوزف کمپل اسطوره‌ شناس آمریکایی، برای تمام اساطیر جهان الگو و ساختاری یگانه ارایه می‌دهد. پژوهش حاضر، با روش توصیفی،  تحلیلی و مروری و بر مبنای الگوی کمپبل به این نتیجه رسیده است که رمان کلیدر با زیرساخت حماسی ساختاری مشابه با الگوی جهانی اسطورۀ قهرمان دارد. الگویی که بر مبنای آن گل‎محمد قهرمان کلیدر قهرمان ا...

یوسف الخال، شاعر سوری و فروغ فرخزاد، شاعر ایرانی، دو شخصیت ادبی هستند که انسان معاصر و دغدغه های او در زندگی اجتماعی، درکانون اندیشه آن هاست. تصویری که فروغ در دو دفتر«تولدی دیگر» و«ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد» و الخال در «قصیده طویله» با بهره گیری از اسطورۀ «قهرمان» از انسان معاصر ترسیم می کنند، همانندی بسیاری دارد. بحران هویّت انسان در جوامع کلان شهری مدرن در نتیجه فاصله گرفتن او از ارزش های...

در اساطیر ملل اسطوره‌ای جهانی دیده می‌شود که در این نوشته اسطورۀ دوشیزه- مادر نامیده شده است. این اسطوره گزارشگر تولد قهرمانی مذکر از مادری باکره است. بارداری مادر به شیوه‌ای غیرمعمول و با اراده یا دخالت خدایان آسمانی صورت می‌گیرد. دوشیزه- مادر و دوشیزه‌زاده، هر دو با طبیعت و مظاهر آن همچون زمین، آب و روییدنی‌ها ارتباط مستقیم دارند. به نظر می‌رسد ارتباط ارکان اسطوره با مظاهر طبیعت، بازماندۀ باو...

در بسیاری از داستان های اساطیری، روایت های عامیانه و قصه های پریان، تولد قهرمان ابعاد اسطوره ای و افسانه ای چشمگیری دارد. زمینه های تولد قهرمان و چگونگی آن ها بر زندگی پسین او اثر می گذارد و موجب شگفتی های بسیار در آینده اش می شود. در بیشتر داستان هایی که خویشکاری تولد در آن ها برجسته است، موانعی در تولد قهرمان پدید می آید که کهولت والدین یا ناتوانی آنان برای داشتن فرزند ازجملة آن هاست. نکتة در...

در دینکرد هفتم و گزیده‌های زادسپرم، داستان‌هایی افسانه‌وار از تولد زرتشت، پیامبر ایرانی، نقل شده است. در هر دو این داستان‌ها، نقش مهم و اساسی در پذیرش و انتقال فرّه پیامبری، بیش‌ از پدر، برعهدة مادر زرتشت است. پژوهش حاضر برای تحلیل این نقش، مبتنی بر این پیش‌فر‌ض‌ها است: در اندیشۀ ایرانی، خویشکاری هرکس معلول گوهر وجودی او است؛ همچنین در اندیشۀ پیش از زرتشتی ایران، عمل قهرمانی در شکست تاریکی و ران...

کهن الگوی قهرمان در میان دیگر کهن الگوها، اهمیت اساسی دارد، زیرا با هدف اصلی اسطوره که هدایت انسان به سوی شناخت خود و درک هستی است، مطابقت دارد. الگوی جامعی که جوزف کمپبل از مراحل سیر قهرمان اسطوره-ای ارائه داده است، برای بررسی و تحلیل بهره گیری آگاهانه و ناخودآگاه شاعران معاصر از مفاهیم اسطوره ای، قابلیت فراوان دارد. گفتار پیش رو، سعی بر آشکار ساختن روند خویشتن یابی و کشف جنبه های تاریک ذهنیِ ف...

برپایۀ نظریۀ تک‌اسطورۀ جوزف کمپبل، سفر قهرمان به‌دنبال دعوتی از جانب آرکی‌تایپ در ناخودآگاه قهرمان صورت می‌گیرد. در پی این کشش، قهرمان از جامعه (ذهن ناخودآگاه) عزیمت می‌کند و با آموزش تعالیم خاص در سرزمین‌های ناآشنا به قابلیت‌های جدید دست می‌یابد و به مرحلۀ تشرف می‌رسد. این سفر با نمادها و نشانه‌هایی در کهن‌الگوهای غالب جوامع ترسیم شده است. قهرمان پس از بازگشت از سفر، قابلیت ارشاد دیگران را به ...

کهن الگوی قهرمان در میان دیگر کهن الگوها، اهمیت اساسی دارد، زیرا با هدف اصلی اسطوره که هدایت انسان به سوی شناخت خود و درک هستی است، مطابقت دارد. الگوی جامعی که جوزف کمپبل از مراحل سیر قهرمان اسطوره-ای ارائه داده است، برای بررسی و تحلیل بهره‌گیری آگاهانه و ناخودآگاه شاعران معاصر از مفاهیم اسطوره‌ای، قابلیت فراوان دارد. گفتار پیش رو، سعی بر آشکار ساختن روند خویشتن‌یابی و کشف جنبه‌های تاریک ذهنیِ ف...

ابومسلم نامه، سرگذشت ابومسلم خراسانی است که برپایۀ ساختار اسطوره ای قهرمان اژدهاکش بازآفریده شده است. پس از قتل وی، گرایش قوم ایرانی در برگشت به سوی اسطوره ها در دوران تاریخی و تبدیل تاریخ به اسطوره با انگیزه های گوناگونی صورت گرفت. در مقالۀ حاضر پس از بررسی ساختار قصۀ زندگی ابومسلم خراسانی، انواع دگردیسی ها و تحلیل ها و جابه جایی های اسطورۀ فریدون (قهرمان اژدهاکش) در بازآفرینی زندگی این قهرمان...