تاریخ اجتماعی – اقتصادی در عهد ساسانی حکایت از مبارزه­ای مستمر میان اشرافیت ایرانی و پادشاهان است که جز با وقفه­های اندک تا پایان عمر دولت ساسانی ادامه داشته است تا جایی که می­توان یکی از علل مهم انحطاط و انقراض حکومت ساسانی را همین منازعه میان اشرافیت ایرانی و سلطنت دانست. این نوشتار با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به طور مشخص در پی تبیین این مساله است که رابطه اشراف و پادشاهان در حکومت ساسان...

این مقاله تحلیلی از حرکت اجتماعی ـ فرهنگی در خلال دو قرن اول اسلام ارائه می دهد .به دلایلی تغییرات اندکی در ابتدای ظهور اسلام در ایران اتفاق افتاد و به طور طبیعی، سلطةراه و روش و رسوم قبلی، مدت زیادی ادامه یافت . در برخی موارد، شخصیت های والامقام واشراف و دهقانان از زرتشت بریدند و به اسلام روی آوردند که این امر راه را برای تغییردین اقشار پایین جامعه و تغییراتی در ساختار اجتماعی ایران فراهم آورد

مقاله حاضر در صدد تبیین نظریه «اِشراف دین بر سیاست» از دیدگاه مهندس مهدی بازرگان است. وی دین را حاکم بر سیاست می داند و بر این باور است که هدف اصلی دین، «خدا و آخرت» می باشد و مسائل سیاسی جنبه دنیایی و فرعی دارند؛ از این رو بر اساس حکم عقل لازم است دنیا را بر طبق اصول توحیدی و بر پایه هدف غایی دین، سامان داد. بنابر نظریه بازرگان، دین بر سیاست اشراف کلی داشته، آن را جهت می دهد ولی وارد جزئیات آن ...

قصۀ طالوت و جالوت در قرآن کریم، همچون دیگر قصه های ذکرشده در قرآن، حاوی عمیق ترین مسائل فلسفی، اجتماعی، جامعه شناسی،اقتصادی، سیاسی، روان شناسی و حقوقی با بیانی شیوا و هنری است. با این مقاله در صدد تحلیل و بررسی «فلسفۀ جهاد» از دیدگاه قرآن هستیم که در داستان «طالوت و جالوت» با بیان هنری ذکر شده است. در این مقاله، اصول «فلسفۀ جهاد و مبارزه» در ده مورد بیان شده است که عبارتند از: نفی اشرافی گری، ...

دولت سلجوقیان (427-590 ه.ق) در ایران با مقطعی از امارت دیرپای اشراف (358 - 1343 ه.ق) در حجاز هم عصر بود. با وجود وجاهت سیاسی و استقلال معنوی اشراف، به دلیل سیطره ی آن ها بر حرمین شریفین، پیوسته از سیاست های دولت های قدرتمند هم جوار تأثیر می گرفت. در میان دولت های هم جوار، سلجوقیان سنّی مذهب که به عنوان حامیان نظامی خلافت عباسی و در زمره ی رقبای دولت فاطمیان شیعی در مصر شناخته شده بودند، با برخور...

نهضت مزدک هم از دیرباز مورد توجه مورخان و پژوهشگران تاریخ ایران بوده است و ازدیدگاه های مختلف مورد اعتنا قرار گرفته . برخی آن را جنبشی مردمی و برخاسته از دلنیازهای عمومی توده ها به شمار آورده اند و جمعی نیز بر آن سرند که این واقعه، حادثه ایگذرا بیش نبود و ناشی از بی اقبالی های ایرانیان و شاهان ساسانی در دوره تلخی از حیاتملی آنان بوده است . هر چه هست که بعد از این پیشامد اسف بار همیشه قلم در دست...

نظام حکومتی ساسانی علارغم قدرت نظامی و ایدئولوژیک و دوام زمانی حکومت و برخورداری از ثروت و قدرت و تسلط بر بخش های شرقی و غربی حکومت فرامرزی خودش، از همان روزهای نخستین چهره آسیب پذیری داشت. این پدیده، نخست در چهره مذهبی و بعد در سیاست آن و همچنین در روابط داخلی بزرگان کشور و دستگاه سلطنتی هویدا بود. این آسیب پذیری بیانگر این حقیقت است که نظام حکومت ساسانی با وجود قدرت و استیلای سیاسی و نظامی، ق...

  دولت سلجوقیان (427-590 ه.ق) در ایران با مقطعی از امارت دیرپای اشراف (358 - 1343 ه.ق) در حجاز هم‌عصر بود. با وجود وجاهت سیاسی و استقلال معنوی اشراف، به دلیل سیطره‌ی آن‌ها بر حرمین شریفین، پیوسته از سیاست‌های دولت‌های قدرتمند هم‌جوار تأثیر می‌گرفت. در میان دولت‌های هم‌جوار، سلجوقیان سنّی‌مذهب که به عنوان حامیان نظامی خلافت عباسی و در زمره‌ی رقبای دولت فاطمیان شیعی در مصر شناخته شده بودند، با برخ...

حکومت ساسانی با اتکاء به دو اصل اساسی و انقلابی تمرکز دین و دولت با ساختار سیاسی- نظامی قدرتمندی شکل گرفت. این حکومت در ابتدا با پشتیبانی نیروهای قدرت­گرای اشرافیت درباری متکی بود و این عاملی برای فزونی اقتدار چنین گروه­هایی در تمام امور لشکری و کشوری شد . چنین روندی به تناوب قدرت و ضعف شاهان تا دوره قباد و خسرو اول تداوم یافت. با ظهور قباد و پسرش خسرو ، روند جدایی و تنش میان پادشاه و اشرافیت د...