در این پژوهش مباحثی پیرامون زبان دین و به طور خاص، زبان قرآن مطرح می کنیم. زبان قرآن از جمله مباحث مهمی است که در آن به ویژگی های ایات قرآن توجه می شود. یکی از مباحثی که می توان در زبان قرآن بررسی کرد، ویژگی اِحکام وتشابه آیات قرآن است. ما در این مقاله، بر اساس آراء ابن عربی و علامه طباطبایی در باره این ویژگی آیات قرآن تأمل خواهیم کرد. بسیاری از اهل نظر، اِحکام و تشابه را از ویژگی های الفاظ قرآن ...

بر اساس تعالیم ائمه ی معصومین علیهم السلام شیعه معتقد است خداوند مقدرات خود را در مورد هستی و انسان از روی حکمت تغییر می دهد؛ از این عقیده و مفهوم به "بداء" تعبیر می شود که اکثر علما آن را "نسخ تکوینی" دانسته اند. تحقق بداء در مورد مقدرات مربوط به انسان ها به سبب آن است که برخی اعمال آن ها در سرنوشتشان تأثیرگذار است. در رساله ی حاضر دیدگاه امام فخر رازی و علامه طباطبایی در این باره بررسی و مقای...

یکی از مهمترین و اساسی ترین مسائل مربوط به قرآن کریم و از مباحث ضروری قرآن شناسی و علوم قرآن، حقیقت قرآن است که بر اساس آن، قرآن کریم نزد خداوند متعال دارای جایگاه متعالی بوده و از آن جایگاه تنزل یافته است. این حقیقت از طریق دو دسته آیات قابل تبیین است؛ دسته اول آیاتی است که برای همه ی مخلوقات عالم چنین جایگاهی مقدر فرموده و با تعابیری چون «خزائن» و «مفاتح غیب» از آن حکایت کرده است. دسته دوم آ...

چیستی لوح محفوظ و تبیین آن در این نوشتار مورد تحقیق قرار می گیرد. نگارنده ابتدا مسأله محل بحث را در لغت، قرآن و روایات مورد توجه قرار داده و آنگاه دیدگاههای مفسران و اندیشمندان دینی را دربارة آن مطرح نموده و به بررسی آنها پرداخته و یکی از آنها را برگزیده است. از کنار هم نشاندن دیدگاهها دربارة چیستی لوح محفوظ، فاصله بسیار متباعد این دیدگاهها در خصوص این حقیقت قرآنی نمایان می شود و از سویی دقت و ...

در جهان‌بینی ارائه شده از سوی قرآن کریم هستی، حقیقتی ذو مراتب و در طول و غیرمنفک از یکدیگر است؛ بدین‌صورت که مراتب نازله آن، رقیقه و تمثل‌یافته مراتب بالاتر هستند؛ این مراتب مربوط به نشئه غیب بوده، ثابت و زوال‌ناپذیرند و رابطه بین آنها رابطه‌ای طولی و اطلاق و تقییدی است و تنزل از مرتبه عالی به مرتبه پایین به نحو تجلی است. قرآن کریم به‌عنوان تجلی و ظهور علم خدای سبحان نیز چنین هویتی دارد؛ قرآن د...

بر اساس آیه 7 آل عمران، آیات الاهی دو دسته‌اند: محکمات و متشابهات. گونه نخست ام الکتاب و اصل آن است و گونه دوم نیز دو شناسه دارد: دستاویزی برای فتنه‌جویان بیماردل و تأویل‌پذیری، از این رو باید شناسه‌های محکم و متشابه را بررسی نمود. این نوشتار پاسخ‌های گونه‌گون قرآن‌پژوهان و مفسّران را برشمرده و همه را بر کرسی نقد ‌نشانده و در پایان دیدگاه برگزیده را پیش نهاده است. به نظر نگارنده شناسه محکم و متش...

نقد و بررسی نظرات آقای سیدعلی اکبر قرشی درباره تعریف محکم و متشابه در دو اثر ایشان، تفسیر احسن الحدیث و کتاب قاموس قرآن است. نویسنده، پس از تعریف محکم و متشابه، به نقد تعریف و تفسیر محکم و متشابه از دیدگاه استاد قرشی پرداخته و هشت نکته را در این زمینه یادآور می گردد. سپس نظرات وی را درباره مفهوم امّ الکتاب بودن محکمات، دلیل مفرد بودن امّ الکتاب و راز وجود متشابهات نقل و با استناد به آیات و روایات...