مقاله حاضر حاوی تقریراتی از مرحوم استاد فروزانفر در سال تحصیلی 36-1335 شمسی در دانشگاه تهران  است که به همت جناب آقای دکتر اسماعیل حاکمی نگارش و تنظیم شده و به لطف ایشان در اختیار پژوهشنامه فرهنگ و ادب قرار گرفته است. این یادداشت­ها که پس از حدود پنجاه سال برای نخستین بار درج می­گردد، شامل نکاتی در مورد تحول فکر و مضمون در دوره مغول و بازتاب آن در شعر و نثر نویسندگان آن دوره است. و بر این ایده ...

نوشته­ای که ملاحظه می­فرمایید بخش دوم از تقریرات استاد فروزان­فر در سال 36-35 در دانشگاه تهران است که جناب آقای دکتر اسماعیل حاکمی بازنویسی و تنظیم آن را بر دوش همت گرفته­اند. این یادداشت­ها شامل نکاتی در مورد تأثیرات فرهنگ و نیز الفاظ مغولی بر آثار قرن هفتم به بعد، نکاتی درباره تأثیرات تصوف و عرفان بر شعر و نثر و نیز آثاری است که دین و نژاد می­تواند بر ادبیات و فرهنگ داشته باشد. در نقل سخنان م...

دوره صفویه و عثمانی در تاریخ ادبیات فارسی و عربی، با توجه به وضعیت سیاسی و مذهبی موجود و نیز پیشینه روابط فرهنگی، زبانی و ادبی ایران و عرب، مشابهت هایی در زمینه برخی جریان های شعر و نثر با یکدیگر دارند. اختلافات سیاسی و مذهبی دولت های ازبک و عثمانی با صفویه منجر به بروز جنگ های خارجی و اختلافات عقیدتی بسیاری در قلمرو ایشان از ابتدای قرن دهم تا میانه قرن دوازدهم شد که همین مسأله عامل اصلی مهاجرت...

«نفثه المصدور» کتابی است که «شهاب الدین محمدخرندزی نَسَوی» منشیِ «جلال الدین خوارزم شاه» (28 ـ 617 ه‍ ق) در اوج حمله مغول و در روزگار خانه به دوشی خود در سال 632 ه‍ .ق. نوشته است. نثر کتاب با آرایه های ادبی درهم پیچیده شده است به طوری که نثر «نفثه المصدور» با شعر برابری دارد و احاطه نویسنده به آرایش های کلامی و نیز در به کارگیری تصویرهای شعری، نثر کتاب را تا حدِّ شورانگیزیِ شعر بالا برده است. در این ...

این که از شیخ بهایی به جز تألیفات متعدّد به زبان عربی، آثاری نیز به زبان فارسی به جا مانده، امری مسلّم است. امّا طیّ گذشت زمان آثار دیگری نیز باشتباه به وی منسوب شده است. این مقاله باختصار به معرّفی این آثار منسوب و بررسی موارد انتساب آن ها خواهد پرداخت. آثاری که در این نوشتار مورد بحث قرار گرفته است، عبارتند از: «طوطی نامه»، «نان و پنیر»، «نان و خرما»، «مثنوی شیخ ابوالپشم»، «منظومه در تعبیر رؤیا»، ...

«نفثه المصدور» کتابی است که «شهاب‌الدین محمدخرندزی نَسَوی» منشیِ «جلال‌الدین خوارزم شاه» (28‌ـ‌617 ه‍ ق) در اوج حملة مغول و در روزگار خانه به دوشی خود در سال 632 ه‍ .ق. نوشته است. نثر کتاب با آرایه‌های ادبی درهم پیچیده شده است به طوری که نثر «نفثه المصدور» با شعر برابری دارد و احاطة نویسنده به آرایش‌های کلامی و نیز در به کارگیری تصویرهای شعری، نثر کتاب را تا حدِّ شورانگیزیِ شعر بالا برده است. در این ...

نثر فارسی همچون شعر فارسی تحت تأثیر نثر و شعر عربی بوده و تقریباً همان سیری را که نثر و شعر، در جهان عرب تا قبل از حمل? مغول پیموده است با فاصل? زمانی کوتاه تری تجربه کرده است. یکی از گونه های فربه نثر فارسی، نثر فنی است که تحت تأثیر فضل نمایی ها یا به تعبیری خودنمایی های نویسندگان زبان فارسی، به وجود آمد. دور? تکوین نثر فنی از نیم? دوم قرن پنجم آغاز شد. تاکنون، بیشتر همّ و غم خوانندگان و مخاطبان...

ادبیات، زاییده­ی فکر و اندیشه­ی شاعرانی ونویسندگان  است که درقالب نظم و نثر تبلور پیدا می کند. آنچه که فکر و اندیشه­ی آدمی را جهت­دار می­کند وبه آن انگیزه و هدف می دهد تا به موضوعی بیندیشد، اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه است، زیرا فرد از جامعه جدا نیست، سختی ها و راحتی ها و فرهنگ حاکم بردوران در اهمیت دادن یا بی توجهی به امری، نیازها و شادی ها را مشخص می کند. ادیب و شاعر نیز متأثر از چنین ...