در ادبیات فارسی ایران و فارسی تاجیکی ماوراءالنهر به مناسبت های ارتباط سیاسی و اقتصادی و فرهنگی با کشورهای اروپا جریان تازه ای شکل گرفت که از نمودهای بارز آن ورود عبارات و ترکیب ها و تصاویر تازه در زبان ادبی به ویژه شعر بود. در این مقاله زمینه های اجتماعی این جریان در شعر فارسی ایران و فارسی تاجیکی بررسی شده است. سابقۀ نفوذ کشورهای غربی به ایران و آسیای میانه به دورۀ تیموریان و حتی پیش از آن برم...

سمرقند از ابتدا با شهرهایی همچون بخارا، شیراز، بلخ، هرات، اصفهان، مرو، خجند و... همسری می کرد و از مراکز مهم سیاسی، علمی، ادبی، تاریخی و فرهنگی اقوام ایرانی نژاد به شمار می رفت. در این مقاله، ذیل پنج مورد به نقش سمرقند در رشد ادبیات فارسی تاجیکی پرداخته شده است: 1. شرکت بلاواسطه اهل سمرقند در آفرینش ادبیات فارسی تاجیکی، مثل ابولینبغی، ابوحفص، رودکی و دیگران؛ 2. آماده کردن زمینه های نظری و عملی ...

پژوهش حاضر به بررسی تأثیرات ساخت هجایی زبان فارسی معیار تاجیکی بر تلفظ واژه‌های زبان فارسی معیار ایران و وام‌واژه‌های مشترک میان این دو زبان می‌پردازد. چارچوب نظری این پژوهش، نظریه‌ی بهینگی -یکی از انشعاب‌های اخیر دستور زایشی- و یادگیری زبان در این نظریه است. روش پژوهش، توصیفی‌-تحلیلی و میدانی بوده و داده‌های پژوهش از طریق عرضه‌ی واژه‌ها و وام‌واژه‌های رایج در زبان فارسی ایران به ده فارسی‌آموز ...

پژوهش حاضر به بررسی تأثیرات ساخت هجایی زبان فارسی معیار تاجیکی بر تلفظ واژه های زبان فارسی معیار ایران و وام واژه های مشترک میان این دو زبان می پردازد. چارچوب نظری این پژوهش، نظریه ی بهینگی -یکی از انشعاب های اخیر دستور زایشی- و یادگیری زبان در این نظریه است. روش پژوهش، توصیفی -تحلیلی و میدانی بوده و داده های پژوهش از طریق عرضه ی واژه ها و وام واژه های رایج در زبان فارسی ایران به ده فارسی آموز ...

فرهنگ زبان تاجیکی که در دو جلد در سال ۱۹۶۹م در مسکو چاپ شد و در سال ۲۰۰۶م در تهران به‌نام فرهنگ فارسی تاجیکی به‌طبع رسید، براساس اصول تازۀ علمی ترتیب یافته است. در این فرهنگ کوشش شده است تا سنت‌های ملی لغت‌نامه‌نگاری از برخی جهات به درجۀ دستاوردهای علم جهانی عصر برده شود. راه و روش مؤلفان این فرهنگ را «سفارش اجتماعی زمان»، خواست‌های یک دورۀ مهم تاریخ تاجیکستان ورارود ...

 ‏مقاله حاضر با تکیه بر معناشناسی این موضوع را بررسی می کند که فارسی ایرانی و فارسی تاجیکی تا چه میزان به هم نزدیک یا از هم دور هستند. واژه های گمراه کننده یا فریبکار در دو زبان یا دو گونة یک زبان که به اصطلاح در زبان شناسی جدید به آن «دوستان غلط انداز» گفته می شود، موضوعی معنی شناختی است که نویسنده به اعتبار آن، تفاوت های أوگونأ زبان فارسی را شرح می دهد تا از این رهگذر نشان دهدکه تفاوت ها در ف...

گسترش روابط دوجانبۀ ادبیات معارف پروری و دورۀ نوی آن (جدیدیه) در تاریخ افکار اجتماعی دیدگاهی نوین گشود. ش. مرجانی از دانشمندان برجستۀ معارف پرور تاتار است که در کنار دیگر دانشمندان این جریان برای ترقی حیات و برابر کردن تمام ارکان فرهنگ و ادب با سطح اروپایی تلاش کرده است. فعالیت های مرجانی نشان دهنده ارتباط او با حوزه تمدن ایرانی است. او از دوران نوجوانی با زبان فارسی تاجیکی آشنا بوده و برای طال...

آثار فارسی عبدالرّئوف فطرت بخارایی (1886-1938م) در ماوراءالنّهر از نخستین نمونه های نظم و نثر نوین فارسیِ تاجیکی در این منطقه است. مناظرۀ مدرّس بخارایی با یک نفر فرنگی در هندوستان دربارۀ مکاتب جدیده، معروف به مناظره (استانبول، 1328ق/1910م)، علاوه بر آنکه نخستین اثر منثور و روایی این نویسنده و شاعر ماوراءالنّهری است، اوّلین اثر مستقلِّ نوشته شده به زبان فارسی در ادبیّات نوینِ فارسیِ تاجیکی در این منطقه نیز...

در ادبیات فارسی ایران و فارسی تاجیکی ماوراءالنهر به مناسبت‌های ارتباط سیاسی و اقتصادی و فرهنگی با کشورهای اروپا جریان تازه‌ای شکل گرفت که از نمودهای بارز آن ورود عبارات و ترکیب‌ها و تصاویر تازه در زبان ادبی به‌ویژه شعر بود. در این مقاله زمینه‌های اجتماعی این جریان در شعر فارسی ایران و فارسی تاجیکی بررسی شده است. سابقۀ نفوذ کشورهای غربی به ایران و آسیای میانه به دورۀ تیموریان و حتی پیش از آن برم...

فرهنگ زبان تاجیکی که در دو جلد در سال ۱۹۶۹م در مسکو چاپ شد و در سال ۲۰۰۶م در تهران به نام فرهنگ فارسی تاجیکی به طبع رسید، براساس اصول تازۀ علمی ترتیب یافته است. در این فرهنگ کوشش شده است تا سنت های ملی لغت نامه نگاری از برخی جهات به درجۀ دستاوردهای علم جهانی عصر برده شود. راه و روش مؤلفان این فرهنگ را «سفارش اجتماعی زمان»، خواست های یک دورۀ مهم تاریخ تاجیکستان ورارود معیّن کرده است. در دهه های ب...