فضائل نگاری صحابه، به ویژه فضائل خلفای نخستین به عنوان شاخه ای مهم از حدیث نگاری همواره مورد توجه نگارندگان مسلمان – شیعه و سنی- و همواره محل بحث و جدل این دو گروه بوده است. منازعاتی که تا عصر حاضر نیز ادامه دارد. درک و دریافت جریان شکل گیری، تدوین و دگرگونی این فضائل در سه قرن اول هجری با استفاده از منابع اصیل، می تواند به این سوال پاسخ گوید که آن چه امروز به عنوان فضائل خلفا می شناسیم در قرن ...

بیان فضائل و مناقب حضرت علی 7 منحصر به پیروان و شیعیان ایشان نمی باشد و علمای مذاهب چهارگانه اهل سنت نیز به خاطر جایگاه والای این شخصیت بی نظیر جهان اسلام و محبّت به خاندان رسول خدا 6، به صورت گسترده به نقل مناقب و فضائل حضرت، پرداخته اند و در این زمینه تألیفات فراوانی از خود به یادگار گذاشته اند. ولی با نگاهی اجمالی به این آثار می توان گفت که بیشترین و با ارزش ترین تألیفات در این عرصه مربوط به ...

چکیده مقالۀ حاضر با هدف نقد و بررسی کتاب «فضائلُ مصرَ وأخبارُها وخواصُّها »اثر ابن زولاق، دربارۀ پویش علمی تاریخ­نگاری اسلامی ـ ادبیِ تمدّن فاطمیان و تاریخ­ محلّی به نگارش درآمده است. این نوع تاریخ­نگاری اسلامی ـ ادبی با سنّت ریشه­دار و اصالت خاصّ خود، پیوسته مورد اهتمام مؤرخان مسلمان و از جمله ابن زولاق بوده است. وی به نگارش تاریخ­ محلّی مصر پرداخت و کتابش در زمرۀ یکی از گونه­های اصیل و قانونمند تاریخ­نگ...

سعادت انسانی از مسائل مهمی است که در همه اعصار متفکران اسلامی و غیراسلامی به بحث و گفت وگو درباره آن پرداخته اند و غایت نهایی بشر به حساب می آید. در این مقاله به بررسی این موضوع از دیدگاه دو متفکر برجسته یونانی، افلاطون و ارسطو می پردازیم و نشان می دهیم که انسان برای رسیدن به سعادت نیازمند آن است که عوامل آن، یعنی رسیدن به خیر اعلی، فضیلت، سیر و سلوک و اشراق، را بشناسد و با نگاه دقیق به مسائل، ...

کتاب الجمل با هدف اثبات حقانیت امام علی(ع) در جنگ جمل نگاشته شد. نظرات کلامی فرقِ معاصر شیخ مفید نسبت به این واقعه، در ترغیب او برای تألیف این تک‌ نگاری وگزینش او از روایات تاریخیِ نبرد جمل مؤثر بود. پرسش این است که شیخ مفید متأثر از کدام شرایط فکریِ زمانه و با تأکید بر چه شاخصه‌هایی روایات جنگ جمل را گرد آورد و هدف خود را از تألیف کتاب تحقق بخشید؟ نتیجۀ این پژوهش، متکی بر تحلیل متنِ کتاب ...

با بررسی نقلیات مورخان مشهور (ابن‌سعد در الطبقات الکبری، بلاذری در انساب الاشراف، یعقوبی در تاریخ یعقوبی، طبری در تاریخ الرسل و الملوک و مسعودی در مروج الذهب)، می‌توان به ‌گزینشی بودن گزارش ایشان از حیات ائمه(ع) و تلاشی که برای تأثیر بر ذهنیت مخاطبان انجام‌گرفته، رسید. فضائل ائمه(ع) نیز از این رویکرد مستثنا نیست. در این مقاله به بررسی چگونگی انعکاس فضائل ائمه(ع) و اینکه این امر چگونه قابل‌تحلیل...

نظام اخلاقی قرآن با سایر نظام های اخلاقی متفاوت است. نظامی است که  مبنایش ایمان به خدا، غایتش ذات الهی، وسیله رسیدن به آن حب و کسب رضایت او، و شیوه تخلّق به اخلاقیات در آن از بین بردن زمینه رذایل می باشد. وقتی انسان علم یقینی و ایمان به تعلیم قرآن کریم که عزت و قدرت را منحصر در خدای سبحان می داند داشته باشد، نه تنها دیگر در دلش جز خدا کسی را اراده نمی کند بلکه تمام پستی ها و بدی ها را از دل و جا...

مقاله پیش رو به احصاء مطلوب‌های اخلاقی میان افکار و آراء افلاطون پرداخته و غایت و عقلانیت آن مطلوب‌ها را جسته است. از این رو، ابتدا و به عنوان مقدمه، جهان‌شناسی و علم النفس مورد نظر افلاطون را نشان داده و سپس ارتباط و پیوستگی آن‌ها را با نحوه عقلانیت و مطلوبیت مطلوب‌ها، عقلانیت مستتر در آن‌ها و غایت و هدفی که افلاطون را به چنین مقصدی رسانده بیان شده است. در ادامه با استفاده از این مقدمات «فضیلت...

یکی از راه حل هایی که می تواند به پاسخگویی از این شبهات برخیزد بدون اینکه ارتباط و تناسب آیات را بهم ریزد و یا به وادی اجتهادی بودن نظم آیات فروغلتد توجه به آیات پیرامونی آن است. از این رو برای آشکار شدن دلالت آیات بر ولایت اهل بیت و نادرستی تفسیرهای مفسران اهل تسنن و از بین رفتن زمینه اشکال های آنان بر استدلال شیعه به این آیات باید به وحدت سیاق آیات قبل و بعد که دچار نوعی ابهام شده-اند و در مظ...

اخلاق فضیل تمدار در کنار دو نظریه دیگر، یعنی غایت گرایی و وظیفه گرایی، نظریه های اصلی اخلاق هنجاری را تشکیل م یدهند. اخلاق فضیل تمدار برخلاف دو نظریه دیگر، بیش از آنکه بر عمل اخلاقی تمرکز کند، بر منش فاعل اخلاقی تأ کید می کند. کتاب تأثیر ایمان بر اخلاق فضیلت از دیدگاه اسلامی، اثر حج تالله آزاد، در یک پی شگفتار و شش فصل تدوین شده است که نویسنده در آن می کوشد با ارائه دلایلی، دو مدعای اصلی خود را...