شاید جریانی که به نام زهد آغاز شد و سپس تصوف و عرفان نام گرفت، پویا ترین و پایا ترین جریانی باشد که با کمی دگرگونی، از آغاز ظهور اسلام تا زمان ما، راه خود را در پندار و اندیشه گروهی از مسلمانان، پیموده و شاید پس از فقه و آنچه به گونه ای مستقیم با قرآن و اسلام در پیوند است، در هیچ حوزه ای چون حوزه تصوف و عرفان، کتاب ها، چکامه ها و رساله ها و ... به نگارش در نیامده باشد. سبک و ساختار شکلی این نوش...

تاریخ بیهقی یکی از شاهکارهای گران‌قدر نثر فارسی است که به دلیل دارا بودن ارزش‌های ادبی و تاریخی، آشنایی با آن برای هر پارسی زبان تحصیل کرده لازم و ضروری است. نثر تاریخ بیهقی از غنی‌ترین و جذّاب‌ترین نثرهای موجود در تاریخ ادبیّات ایران است. بیهقی از جمله نویسندگانی است که در کاربرد واژگان پارسی، هنر خود را به‌خوبی نشان داده است.مسألة اصلی این جستار، بررسی لغات واصطلاحات پارسی نژاد در تاریخ بیهقی ا...

ابوریحان محمد بن احمد بیرونی از علمای بزرگ و ریاضیدانان ‘ منجمان ‘ مورخان و کاملان قرن چهارم و پنجم هجری است و محققان او را از بزرگترین حکمای شرق میدانند . ولادت او در سال 362 ه ق در خوارزم اتفاق افتاده و مرگش در غزنه در اوان انقلاب سلاجقه و سلطنت مسعود بن محمود غزنوی بوده است . تألیفات این مرد بزرگ به زبان عربی یعنی زبان علمی و همه کس فهم عالم اسلام و ایران بوده است ‘ مگر ترجمه ( التفهیم ) که ...

قرینه ‏پردازی، تکرار متوازن الگوی واحدهای زبانی در متن و از فنون مهم صورتگرایانه است که در شکل گیری فرم نثر و نظم پارسی، به ویژه نثر فنی و مصنوع روایی، داشته است. مشخص کردن وزن و جایگاه قرینه‏ پردازی، نه تنها در بازشناسی بوطیقای متن، بلکه در شناخت سازمان ذهنی مؤلف نیز اهمیت زیادی دارد؛ چراکه قرینه‏ پردازی، متن منثور را به متن منظوم شاعرانه مانند می کند. هدف از این پژوهش توصیفی- تحلیلی که مبتنی ...

این مقاله که به بهانة سالگشت درگذشت ادیب بزرگ دو زبانة (مسلط به زبان فارسی و عربی) جهان معاصر و شاعر پارسی و عربی، دکتر سید امیرمحمود انوار نگارش یافته است؛ به بررسی مقام ممتاز استاد در عصر حاضر می پردازد. ایشان در دانشگاه های جهان معاصر، به دلیل مقام شعر و شاعری در دو زبان پارسی و عربی، بی بدیل بوده است.

در پهنه ی بی پایان شعر و ادب مشرق زمین، بی گمان یکی از اثرگذارترین شاعران، در طول قرون و اعصار، «متنبّی» بوده است. چرا که «ابوطیّب متنبی» - این شاعر کوفیِ قرن چهارم هجری- نه تنها سخنور صاحب سبکِ بسیار اثرگذاری در طول تاریخ ادب عربی بوده است، بلکه در سخنوران بزرگ پارسی همچون مولوی و سعدی نیز تأثیر نموده است. از این رو به نظر نگارنده - به عنوان مترجم دیوان متنبّی- وی را باید «سرسلسله ی شعرای مشرق زمین...

دوره صفویه و عثمانی در تاریخ ادبیات فارسی و عربی، با توجه به وضعیت سیاسی و مذهبی موجود و نیز پیشینه روابط فرهنگی، زبانی و ادبی ایران و عرب، مشابهت هایی در زمینه برخی جریان های شعر و نثر با یکدیگر دارند. اختلافات سیاسی و مذهبی دولت های ازبک و عثمانی با صفویه منجر به بروز جنگ های خارجی و اختلافات عقیدتی بسیاری در قلمرو ایشان از ابتدای قرن دهم تا میانه قرن دوازدهم شد که همین مسأله عامل اصلی مهاجرت...

 مرزبان‌نامه یکی از کتب مهم ادب پارسی و از جمله شاهکارهای نثر به شمار می‌رود، که با انشایی مصنوع و مزّین و در عین حال در اغلب موارد به طرزی ساده، بسیار فصیح و زیبا نگارش یافته است. این اثرِ ارزنده، توسّط مرزبان بن رستم بن شروین، یکی از شاهزادگان طبرستان، به گویش طبری به رشتۀ تحریر درآمده و در قرن ششم و اوایل قرن هفتم، به دست نویسنده و ادیب گرانقدر، سعدالدیّن وراوینی از لهجۀ طبریِ باستان به زبان فارس...

کتاب ذخیره خوارزمشاهی (نگاشته سید اسماعیل جرجانی)، از بنیان های گران سنگ طب سنتی ایران و دانشنامه ای کمابیش بی کاست و نقصان، از دانستنی های پزشکی تا زمان مولف است که به زبان پارسی شیوا و به گونه ای آسان یاب نگاشته شده است. نگارنده این کتاب، سید اسماعیل جرجانی، پزشک و داروشناس نام آشنا (ف.531 ق) و صاحب «تصانیف دانش افزا» چون الاغراض الطبّیه و المباحث العلائیه، خُفّی علایی و یادگار است. ذخیره خوار...