این مقاله یکى از جالب ترین براهین مکتب ادینبورا براى نسبى گرایى را بازسازى و سپس مورد ارزیابى نقّادانه قرار داده است. این مکتب براى این منظور نظریه معقولیت طبیعى را طرح مى کند; نظریه اى که همه عقاید و دعاوى معرفتى را به طور طبیعى معقول مى شناسد. در صورت توفیق در این کار، تبیین درجه دوّم ما از چگونگى و چرایى اخذ و رفض آن عقاید و دعاوى معرفتى هیچ نیازى به مقولات معقول و نامعقول نخواهد داشت; زیرا مط...

بس ون فراسن در سال 1980 کتاب تصویر علمى را در دفاع از تجربه گرایى و مخالفت با واقع گرایى علمى منتشر کرد. ادعاى او این است که رویکرد ارائه شده بدیلى قابل قبول براى واقع گرایى است و پذیرش آن به لحاظ معرفت شناختى مخاطرات کمترى دارد. عنوانى که وى براى رویکرد خود برگزیده است، یعنى تجربه گرایى بر سازنده، گویاى این امر است که وى علاوه بر پایبندى به تجربه گرایى، رهیافتى را در قبال ساختار نظریه هاى علمى...

آقاى استیو ریچارد، فرضیه پلورالیسم دینى جان هیک را از سه منظر کلامى، معرفت شناختى و روش شناختى قابل نقد مى داند. در نقد کلامى، که در این شماره تقدیم مى شود، او معتقد است این فرضیه جوابى است به سؤال رابطه مسیحیت با ادیان دیگر از درون سنت مسیحى. به نظر نویسنده، در سنت کلامى مسیحى در خصوص رابطه مسیحیت با ادیان دیگر عمدتاً دو پاسخ وجود داشته است: انحصارگرایى و شمول گرایى. به اعتقاد آقاى ریچارد، فرضی...

از جمله رهیافت هاى عمده در بیان رابطه عقل و دین، دیدگاهى است که به «عقلگرایىِ حداکثرى» مشهور گشته است. تجلّى عقلگرایى حداکثرى الهیات طبیعى و عقل محور بوده است، و مفروض الهیات طبیعى این است که معقولیت معتقداتِ وحیانى، شرط مقبولیت آنها را فراهم آورد. تفسیرى از معقولیت که همواره مدنظر الهى دانان طبیعى بوده، با عنوان مبناگرایى یا بنیادگرایى سنّتى قلمداد شده که مطابق با آن گزاره هاى عقلانى یا پایه هستند...

مکاتب مختلف روان شناسى مثل روانکاوى، رفتارگرایى، انسان گرایى، مکتب شناختى و ... تلاش زیادى براى درک انسان و معضلات روان شناختى ـ رفتارى وى نموده و از جنبه هاى گوناگون به انسان و نیازهایش نگریسته اند. دیدگاه دینى نیز انسان و مسائل او را مورد توجه و امعان نظر قرار داده است. در این تحقیق سعى شده است دیدگاه هاى مکتب شناختى و اندیشه دینى در ارتباط با نقش باورها و عقاید انسان و تأثیر آن بر رفتار و عا...

 ساختار انسان‌شناسى با تأکید بر تعالى شناختى از نگاه آیات قرآن مورد بررسى قرار گرفته است.  نویسنده با طرح شش نوع ساختار معرفت‌شناسى، زیست‌شناسى، جامعه‌شناسى، روان‌شناسى، روان کاوى و تعالى شناختى، معتقد است انبوه نظریاتى که بشر در طول تاریخ درباره ساختار آدمى داده مربوط به یکى از انواع پنج گانه نخست بوده و به ندرت درباره تعالى شناختى اظهار نظر شده است.  سپس به اهمیت تعالى شناختى پرداخته و تنها...

این مقاله بعد از مرورى کوتاه به زندگى ایمره لاکاتوش، به طرح و معرفى نظریه ى معقولیت وى مى پردازد. لاکاتوش روش شناسى را به مثابه یک نظریه ى معقولیت مى داند. بنابراین روش شناسىِ معرفت علمىِ وى، نظریه اى براى معقولیت معرفت علمى محسوب مى شود. بعد از بررسى اجمالى مفهوم معقولیت، مرورى تاریخى به زمینه ها و چگونگى نهادینه شدن «معقولیت معرفت علمى» و نقش روش هاى علم  در تحقق این امر داشته و سپس به اختصار ب...

تامس کوهن، فیلسوف علم معاصر، پیشرفت علم به سوى واقعیت را به هر معنایى که کاملاً تعریف شده باشد، به صراحت منکر مى شود. در این مقاله سعى شده نشان داده شود که این نگرش کوهن از تز قیاس ناپذیرى وى ناشى مى شود و از آن مى توان به عنوان دلیلى بر ضد واقع گرا بودن کوهن بهره گرفت. پس از آن ضمن تشریح ساحت هاى مختلف واقع گرایى نشان داده مى شود که کوهن از حیث هستى شناختى واقع گرا بوده و نگرش ضد واقع گرایانه ى...

برخلاف برى بارتر1 که در آثار اولیه خود عمدتاً آرا و اندیشه هاى جامعه شناسان، خصوصاً جامعه شناسان معرفت، را مورد و ارزیابى قرار مى داد دیوید بلور2، بنیانگذار و نظریه پرداز دیگر معرفت شناسى اجتماعى مکتب ادینبورا، توجه خود را عمدتاً معطوف به دو دسته از فیلسوفان کرده است: فیلسوفان تحلیل ـ زبانى و فیلسوفان علم. در بررسى و تحلیل دقیق آثار اولیه بلور، سه تعلق یا تعهد آشکار مى شود که در زنجیره همه اندیشه...

در این مقاله به دنبال پاسخ به این سؤال هستیم که ادیبان سیاسى دوره مشروطه به چه میزان با پدیده نوظهور جمهورى‏خواهى، آشنا شده بودند. هدف ما از این پژوهش دست‏یابى به شناختى نسبى از مفهوم پدیده وارداتى "جمهورى" در دوران گذار مشروطیت و نیز انواع جهت‏گیرى‏ها و جبهه‏گیرى‏هاست که ادیبان از جناح‏هاى مختلف بدان دامن مى‏زدند. این پژوهش از آن جهت حائز اهمیت است که مى‏تواند به ما تصویرى دقیق‏تر از نوع نگرش ...