در دورۀ قاجار ایران شدیداً تحت تأثیر پیشرفت های صنعتی و دیگر جاذبه های اروپایی قرار گرفت و از ورود افکار و محصولات آن ها استقبال شد. این روند بر هنر ایران نیز کم کم اثرگذاشت، اما مسلماً بعضی از سنت های پایدار به جای ماند. در این دوگانگی نوعی پیوستگی شیوۀ نگارگری اواخر دورۀ صفوی با سبک قاجاری دیده می شود، اما فرنگی مآبی، که ازاواخر صفوی شروع شده بود و اوج آن در دورۀ اول قاجاری ادامه یافت، نه فقط د...

نقش مایۀ شکار از نخستین نقاشی های دیواری دوران پارینه سنگی درون غارها تا تکامل یافته ترین دست ساخته های امروزی در هنر ایران وجود داشته و در مسیر تاریخ هنر و طی فرایند شکل گیری فرهنگ های مختلف، مفاهیم گوناگونی را در درون خود پرورده است. این روند تکاملی در دوران تاریخی و خصوصاً دورۀ ساسانی مفهومی فراتر از شکار صرف به خود می گیرد، به طوری که یکی از رایج ترین موضوعات هنر و فرهنگ دورۀ ساسانی صحنه شکا...

در زمان معاصر نشانه در مرکز توجه انسان قرارگرفته و ازجمله موضوعاتی است که به‌طور عمده مورد بازاندیشی واقع‌شده است. نقاشی دورۀ قاجار در دهه‌های اخیر، شاهد تحول و تقویت خوانش نشانه‌های تصویری بوده است. یکی از نشانه‌های اصلی در هنر دورۀ اول قاجار نشانه پرنده است به‌وفور در هنر نقاشی این دوران‌دیده می‌شود. پانوفسکی با طرح تفسیر شمایل­شناسانه میان مطالعاتی که درزمینۀ تاریخ هنر و مطالعات سایر رشته‌ها...

نقاشی گل‌ومرغ در دورۀ قاجار یکی از جنبه‌های درخشان هنر این دوران است که بازشناسی آن کمک شایانی به شناخت قابلیت‌های این هنر و تحولات آن تا دورۀ قاجار می‌کند. مطالعۀ این آثار نشان می‌دهد که این هنر در امتداد نقاشی گل‌ومرغ در دوره‌های قبل یعنی صفویه و زندیه قرار دارد. عناصر تصویری این هنر با هویت و فرهنگ ایرانی خود را هماهنگ می‌سازد. این نوع از نقاشی ارتباط معنایی بسیار نزدیکی با ادبیات منظوم ایرا...

تصویرسازی چاپ­های سنگی عهد قاجار که ریشه در سنت­های نقاشی ایرانی داشته، در هنر کاشی­کاری این دورۀ حیاتی دوباره می­یابد. در این میان مضامینی با زمینۀ تاریخی و با تأکید بر معرفی شخصیت شاهان که موضوع کتاب نامۀ خسروان جلال­الدین میرزا است در زمینه نقاشی روی کاشی در دورۀ قاجار، به دلیل سیاست های ملی­گرایی و نسبت دادن القاب خود به شاهان گذشته است که در این مقاله به آن پرداخته می­شود. بیشترین تأثیر تص...

تصویر فرشتگان در دو دورۀ هنری قاجار و رنسانس دارای ویژگی های مشترک و گاه متفاوت است. این مقاله می کوشد تا با مقایسۀ تطبیقی نسخه های چاپی برجای مانده از تصاویر فرشتگان، در دو دورۀ هنری قاجار و رنسانس، به کشف شباهت ها و تفاوت های فرشتگان از منظر بصری بپردازد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که تصاویر فرشتگان در نسخ چاپی هر دو دورۀ هنری گاه، با وجود تفاوت هایی مختصر در شیوۀ اجرا، شباهت هایی نیز از نظر ن...

تصویرسازی چاپ­های سنگی عهد قاجار که ریشه در سنت­های نقاشی ایرانی داشته، در هنر کاشی­کاری این دورۀ حیاتی دوباره می­یابد. در این میان مضامینی با زمینۀ تاریخی و با تأکید بر معرفی شخصیت شاهان که موضوع کتاب نامۀ خسروان جلال­الدین میرزا است در زمینه نقاشی روی کاشی در دورۀ قاجار، به دلیل سیاست‌های ملی­گرایی و نسبت دادن القاب خود به شاهان گذشته است که در این مقاله به آن پرداخته می­شود. بیشترین تأثیر تص...

یکی از مهم­ترین ویژگی­های نقاشی و نگارگری ایرانی، پیوند با ادبیات فارسی است که به شکل‏گیری زبان مشترک و موضوعات مشابه در این دو حوزۀ هنری منجر شده است. هرچند از دورۀ زندیه، به ویژه از اواخر آن، به دلیل تأثیرپذیری نقاشان از هنر اروپایی و ضعف نسبی شعر فارسی، پیوندهای میان این دو رو به گسست نهاد، اما طی 37 سال سلطنت فتحعلی‎شاه قاجار (1213 - 1176ق)، زمینۀ شکوفایی و همگامی تازه­ای بین شعر و نقاشی به...

یکی از مهم­ترین ویژگی­های نقاشی و نگارگری ایرانی، پیوند با ادبیات فارسی است که به شکل‏گیری زبان مشترک و موضوعات مشابه در این دو حوزۀ هنری منجر شده است. هرچند از دورۀ زندیه، به ویژه از اواخر آن، به دلیل تأثیرپذیری نقاشان از هنر اروپایی و ضعف نسبی شعر فارسی، پیوندهای میان این دو رو به گسست نهاد، اما طی 37 سال سلطنت فتحعلی‎شاه قاجار (1213 - 1176ق)، زمینۀ شکوفایی و همگامی تازه­ای بین شعر و نقاشی به...

معرفی کتاب کتاب همگامی ادبیات و نقاشی قاجار به قلم علی محمدی اردکانی با تأکید و توجه بر فاصلۀ تاریخی(1210-1264ق) نوشته شده است. این دوران -که تقریباً نیمۀ نخست قاجار را شامل می شود- با حکومت آقا محمدخان(1210-1212ق)، فتحعلی شاه(1212-1250ق) و محمدشاه(1250-1264ق) مصادف بوده است. وضعیت فرهنگی و هنری این دوران نیز از یک طرف در ادامۀ جریان فرهنگی زندیه قرار دارد و از سویی دیگر مقدمه ای برای شکل گیری ف...