چکیده یکی از جلوه ها و جنبه های ادبیات فارسی، حضور پیام ها، مفاهیم و مضامین عرفانی است که از همان آغاز ظهور شعر فارسی، نشانه های جزئی و کلّی آن را می توان یافت. از جمله محورهای نگرش عارفان در حوزه های شناخت، اخلاق و تعلیمات عارفانه، نقش کلیدی دل در تجربه های فردی سالک و رهنمود ها و بحث های تخصصّی اندیشمندان این عرصه است. کاربرد دل، هم در کتب تعلیمی عرفانی و هم در اشعار عارفانه و هم در اقوال عارف...

نظریه ذره حاصل تحقیقات فیلسوفان یونان باستان است و محققانی چون لوکیپوس و دموکریتوس آن را پرورده اند.این نوشتار به تحلیل یکی از اندیشه های محوری عطّار؛ یعنی تاّمل در ذرّات و اسرار آن و مقایسه ذّره با نظریّات فیلسوفان یونان باستان و دانشمندان پرداخته و سپس آن را با ایده فلسفی عرفانی عالم کبیر در عالم صغیر تحلیل نموده است. این مقاله در نظر دارد تا ضمن بازخوانی ذره در شعر عطار، از منظر ارتباط آن با آموز...

صرف‌نظر از ادعای عرفا، در میان دانشمندان مسلمان و غیرمسلمان از گذشته تاکنون بحث‌های متنوعی پیرامون خاستگاه تصوف و عرفان اسلامی مطرح بوده و کوشش‌هایی چند برای نمایاندن سرچشمۀ اصلی آن در اسلام در دو قلمرو نفی و اثبات انجام گرفته است. علامه طباطبایی، حسن‌زاده آملی، جوادی آملی، رمضانی، یزدانپناه شهید مطهری و حضرت امام خمینی (ره) و بسیاری دیگر از استوانه‌ها و دانش‌آموختگان حوزوی و نیز همایی، زرین‌کو...

قوس صعود و نزول از نظریه­های پایه در عرفان اسلامی است. این نظریه به تبیین نظام هستی و ارتباط آن با وجود حضرت حق (خداوند) می­پردازد و موجودات عالم را در دو قوس نزول و صعود در نظر می­گیرد که از یگانه وجود حقیقی نشأت گرفته و به صورت دایره­وار به آن بازمی­گردند. مقاله پیش­رو در صدد است با بهره­گیری از روش پژوهشی تاریخی و نقلی به وجه اشتراکات و تمایزات تبیین­های مختلف این نظریه در کلمات عرفا دست پید...

نوشتن کلمات مقدس و مورد احترام در یک متن، در سفیدی صدر یا حاشی? سمت راست اسناد، سنّتی کهن در سندنویسی دور? اسلامی ایران است. زمان پیدایش، سیر تحول، نوع کلمات و نام این سنّت، موضوع اصلی مقال? حاضر است. ریشه‌های غیر ایرانی و تأثیر فرهنگ ایرانی ـ اسلامی بر آن و سبکهای مختلف این سنّت از دیگر نکاتی است که در این مقاله بدان پرداخته می‌شود. - واژه‌های کلیدی: ممتازنویسی، سندشناسی، فرهنگ مغولی، سنّت‌های ...

پژوهش حاضر تحت عنوان عوامل موثر بر شکل گیری هویت ایرانی اسلامی دانش آموزان دوره ابتدایی از دیدگاه معاونین پرورشی شهر تهران با هدف بررسی تاثیر والدین ، نظام آموزشی ، وسایل ارتباط جمعی ، همسالان و انواع بازیها انجام گرفته است جامعه آماری این پژوهش شامل1077 نفر خانم و آقا معاون پرورشی شهر تهران می باشد که ازمیان این جامعه آماری با استفاده از جدول کرجسی و مورگان با روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی حجم...

پژوهش حاضر متکفل بررسی معنا و مفهوم توحید و ربط و نسبت آن با علم و عمل است. عرفان اسلامی به دو پرسش کلیدی «توحید چیست؟» و «موحد کیست؟» در دو حوزه عرفان نظری و عرفان عملی پاسخ می‌دهد. در عرفان نظری، حاقّ معنای توحید آشکار می‌شود و در عرفان عملی به‌ تبلور این معنا در عینیت خارجی توجه می‌شود. در این پژوهش تلاش گردیده است تا به این دو پرسش اساسی – که درواقع پرسش از نسبت علم و عمل با یکدیگر و این هر ...

در سده هفتم هجری تحوّلی بنیادی و عمیق در عرفان اسلامی پدید آمد. در اثر این تحوّل مبانی عرفانی دستخوش تغییر و دگرگونی شد، چندانکه سنّت تازه ای در عرفان اسلامی شکل گرفت و مرزبندی جدیدی در میان طریقه ها و مشرب های عرفانی به وجود آمد. عده ای از معاصران برای تبیین این تحوّل و شناخت ویژ گی های دو سنّت عرفانی پیش و بعد از سده هفتم هجری، عرفان اسلامی را به دو بخش عرفان عملی و عرفان نظری تقسیم کرده اند. در ا...

بازخوانی ظرفیت های عرفان اسلامی در تمدن زایی می تواند ضمن تقویت ادبیات توصیفی تمدن، اهمیت عرفان اسلامی را در نظام هماهنگ تمدنی معلوم سازد. آموزه های دو دانش عرفان نظری و عرفان عملی و عملکرد تاریخی عرفان اسلامی بنیان های نظری این پژوهش تمدنی است. در این میان، آورده اساسی عرفان نظری، یعنی «اسمای الهی و نکاح اسمایی» و آورده اصلی عرفان عملی «بُعد و قرب از حق تعالی» است که با استفاده از این مفاهیم، ت...