حسن بن زاهد، مشهور به غریب کرمانی از دانشمندان ایرانی است که در نیمه اول سده هشتم هجریزنده بوده است. وی در سال 723 هجری قمری از فضای نامساعد اجتماعی و فرهنگی ایران در زمانحکومت ابوسعید بهادر از ایلخانان مغول به زیر سایه حمایت سلطان محمد بن تُغلُق، دومین پادشاهسلسله تُغلُقشاهیانِ هند پناه برد و آثاری در علم کیمیا تألیف و به آن پادشاه تقدیم نمود. اولین اثر ایننویسنده، کتابی به زبان فارسی با عنوان مفتا...

تعالیم و آموزه های اخلاقی در سه کتاب گلستان، کیمیای سعادت و قابوس نامه، بسیار به چشم می خورد. به طور کلی، آموزه های اخلاقی در سه کتاب فوق، به دو بخش مستقیم و غیرمستقیم دسته بندی می شوند: تعالیم اخلاقی در کیمیای سعادت و قابوس نامه، به طور مستقیم و تعالیم مطرح شده در گلستان، غیرمستقیم است. در گلستان، جلوه های اخلاقی، بیش تر واقع گرایانه اند؛ حال آن که در دو کتاب دیگر، این جلوه ها، آموزشی هستند. س...

شیوه‌های مختلف تاریخ‌نگاری، نظیر حال‌محور، تاریخی-فلسفی، کُربنی و یونگی، در بازسازی تاریخ کیمیای دورۀ اسلامی به کار گرفته شده است. در این میان، یکی از فنونی که در هر یک از این شیوه‌ها، به نحوی از انحا، می‌تواند به کار آید، فنّ ریشه‌شناسی است. در اینجا، ریشه‌شناسی‌های مختلفی که برخی مسلمانان کیمیاگر یا اهل تراجم (نظیر ابن ند‌یم، صفدی، خوارزمی، جلدکی، ازنیقی) از واژۀ «ال-کیمیا» عرضه کرده‌اند، ارائه...

موضوع «سبک زندگی» و مباحث پیرامونی آن به صورتی که امروزه از این اصطلاح مفهومی خاص اراده می شود از نیمه ی دوم قرن نوزدهم میلادی در ادبیات جامعه شناسان و روان شناسان اجتماعی و سپس در حوزه ی مطالعات فرهنگی وارد شد؛ گو این که هر جامعه برای شکل گیری و رشد اجتماعی نیازمند بهره مندی از الگوی متعدد رفتاری و کنشی در سطوح گوناگون است. مدتی است که در جامعه ما نیز به «سبک زندگی» توجه می شود ولی طبیعی است...

حسن بن زاهد کرمانی کیمیاگر ایرانی سدۀ هشتم هجری است. او در جهان‌بینی کیمیایی خود، کیمیا را علم الهی و علم برتر معرفی کرده و آن را به عرفان و سلوک پیوند زده است؛ در عین حال اتکای مفاهیم و اصول کیمیایی بر تجربه و آزمون در کیمیای او قابل پیگیری است. ما در این مقاله، جایگاه «تجربه» و «آزمون تجربی» را در منظومۀ کیمیایی وی بررسی می‌کنیم. بدین منظور ابتدا دو مفهوم «کیمیای جوّانی» و «کیمیای برّانی» که می...

چکیده ادبیات مجموعه آثار مکتوبی است که بهترین افکار را در عالی ترین صورتها تعبیر می کند. توجّه به شباهت بین آثار شاعران و نویسندگان در تاریخ ادبیات ملل گوناگون سابقه ای طولانی دارد. گاه وجود تشابه میان دو متن ادبی بیانگر توارد خاطر یا وجود زمینه های فکری و فرهنگی مشابه است که برای هر یک از نویسندگان سر چشمه الهام بوده است. بجز این، محیط تربیتی یکسان و اعتقاد به یک مذهب می تواند زمینه تأثیر پذی...

فقه یا شریعت یکی از شاخه های مهمّ علوم دینی است که در عالم اسلام گسترشی چشمگیر داشته است. در کنار شریعت، تصوّف یا عرفان نیز حوزۀ وسیعی را به خود اختصاص داده است. تأکید زیاد شریعت بر ظاهر و پافشاری تصوّف بر باطن در بسیاری از موارد، آن دو را در برابر هم نهاده است. متفکّران و اندیشمندان در ادوار گوناگون کوشیدند تا آن دو را به هم نزدیک کنند از جملۀ این اندیشمندان می توان ابونصر سرّاج، ابوطالب مکّی، هجویر...

به دلیل اهمیت مباحث نظری هنر اسلامی، باید هرچه بیشتر، نظریه پردازی دقیق و منسجمی در باب هنر اسلامی و مبانی فکری و فلسفی آن صورت پذیرد. آنچه را مورخان و سنت گرایان و ناقدان در آثار خود آورده اند از تبیین همه مسائل هنر اسلامی برنیامده اند. چندی پیش کتابچه ای با عنوان «قدر، نظریه بنیادی هنر، معماری و زیبایی در تمدن اسلامی»به قلم دکتر حسن بلخاری قهی از سوی دبیرخانه هیئت حمایت از کرسی های نظریه پردا...