ماه‌پیشانی از شناخته شده‌ترین قصّه‌های ایرانی است که روایت‌های گوناگونی از آن در ایران و جهان وجود دارد. مقاله حاضر به تبیین و تحلیل ساختار‌های این قصّه بر پایه نظریّه ریخت-شناسی پراپ می‌پردازد و شخصیت‌ها و خویش‌کاری‌های آن‌ها را در ژرفنای زمان پی می‌گیرد. گر چه ساختار کلّی این قصّه با نظریّه پراپ هم‌خوانی دارد و این نظریّه مطالعه قصّه را سامان می‌دهد، امّا در آن موتیف بسیار مهمّی یافته شده که از الگوی ن...

شاهنامه فردوسی را باید تاریخ ایران از کهن‌ترین روزگار تاریخ آریایی، در قالب نماد و رمز دانست که با دقتی بسیار، توجه ایرانیان به تاریخ کهنشان و اهمیتی که بر حفظ آن می‌دادند را ثبت کرده است. به گونه‌ای که با مطالعه دقیق شاهنامه می‌توان بسیاری از اسرار چگونگی شکل‌گیری فرهنگ و تمدن آریائیان را تشخیص داد. از جمله این اسرار می‌توان به مسئله چگونگی تمایل آریائیان به یکجا نشیتنی و سپس تشکیل شهرها اشاره...

وجود تشکیلات اداری و حکومتی در ایران باستان بلاشک بر می گردد به زمان امپراتوری بزرگ هخامنشیان که از نظر دودمان « هخامنشی » و از طایقه ی « پاسارگاد » یکی از طوایف مهم قبیله ی پارس و از نظر ملّیت آریایی و ایرانی بودند توانستند تشکیلات اداری و دولتی منظم و همراه با شیوه های جدید که در عصر باستان بی نظیر بود را بوجود آورند. ایشان جایگزین دولت های بزرگی مانند سومر، کلده، آشور و دولت آریایی ماد گردیدن...

دو قوم ایرانی وهندی از تیرة اقوام هند و اروپایی هستند.زبان آنها نیز خویشاوند و از زبانهای هند و اروپایی است . اساطیر و فرهنگ و آیین آنها باهم مناسبات و پیوندهای ژرفی دارد‘که اگر چه در اثر آمیزش با فرهنگ بومی تا حدی تغییر پذیرفته ‘ و گذشت زمان هم تحولاتی درآنها پدید آورده و رنگی تازه بخشیده‘با این همه‘هماهنگی ها و مشابهتهای فراوان موجود میان آنها‘حاکی از آنست که هند و ایران از بنیانهای کهن مشترک...

آریاییان باستان به دو نیروی راستی و نظم، و دروغ و بی‌نظمی باور داشتند و بعدها این اندیشه در آیین زردشتی گسترده‌تر شد و همه هستی و اجزا و حوادث آن را دربرگرفت. نواندیشی‌ها و نوآورده‌های زردشت و آیینش عاملی بس مهم در سقوط خدایان کهن آریایی و رانده شدن بسیاری‌شان به حوزه بدی و بی‌نظمی بود. گروهی از خدایانِ بیرون آمده از جهان خدایی به حماسه‌ها وارد شدند و نقش ضدقهرمانان و گاه قهرمانان را بر عهده گرف...

هند سرزمینی باستانی است که اقوام و ادیان گوناگونی در آن زیسته¬اند. تنوع اقوام، تنوع خدایان را در پی داشته و از این رو هندوان بر آن آمدند تا این همه کثرت را به وحدت برسانند و قالبی که برای این امر برگزیدند تثلیث بود، این عمل در هند با عنوان «تری مورتی» شناخته می¬شود که در هر دوره با توجه به مقتضیات زمان این تثلیث شکلی خاص به خود گرفته است و عاملی برای پیوند دین و اخلاق شده است. در دوره ماقبل ودا...

در این پژوهش، دستگاه فعل در زبان ایرانی باستان و عربی مقایسه می شود. هدفِ اصلی از این مقایسه، تعیینِ همانندی و ناهمانندی رفتارهای فعلی در بخش صرف است. در مطالعاتِ زبانشناسیِ تطبیقی، به اغراضی چون یافتنِ ریشه های مشترک میانِ واژگانِ دو زبانِ ناهمخانواده(چون فارسی و عربی) یا مقایس? دستوریِ آنها برای دست یابی به منشأ زبانِ مادرِ مشترک از این قبیل پژوهشها انجام می شود. اما ویژگیِ متمایز این پژوهش آن است که دو ...

چکیده ندارد.

در این مقاله با بررسی برخی از متون عیلامی و میانرودانی که بهترین منابع اطلاعاتی در باره غرب ایران به شمار می آیند، سیمای جغرافیای تاریخی منطقه ای در غرب ایران که در ادبیات باستان شناختی به حوزه فرهنگی زاگرس مرکزی شهرت دارد، به تصویر کشیده شده تا سرزمینهایی که از هزاره سوم تا آغاز هزاره نخست پیش از میلاد (ظهور اقوام آریایی) در این منطقه شکل گرفته بودند، مکانیابی و اقوامی که در آنها می زیسته اند،...

ایران آریایی مهد دین کهن مهرپرستی است؛ دینی اسرارآمیز که مرزهای فرهنگی- دینی را درهم نوردید و در سراسر جهان گسترش یافت؛ به گونه ای که عقاید رازوارانه مهریان و بسیاری از آداب و رسوم برخاسته از آن باورها به بخشی از تاریخ و فرهنگ ایران و جهان بدل گردید. بازتاب اندیشه های این آیین دیرینه در آیین زردشتی، مسیحی و حتی عرفان اسلامی به خوبی نمایان است. ردّپای ایزد باستانی مهر یا میترا، ایزد بزرگ ایرانی و...