در مقاله ی حاضر با مقدمه ای از تعاریف اصطلاحیِ تمثیل، حکایت تمثیلی، فابل و پارابل از نظر ادیبان به نقد کهن الگویی حکایتی عارفانه و اخلاقی از دیدگاه سه شاعر بزرگ سنایی، مولوی و نیمایوشیج پرداخته ایم و باز نموده ایم که در این حکایت زنگی در مواجهه با حقیقت واقعی خود و سایه ای که آن را خوش نمی دارد از راهنمای پیر فرزانه (آینه) می گریزد و به معرفت و شناخت صحیح دست نمی یابد.الگوی روان شناسانه – اساطیر...

این مقاله، در ابتدا، مروری کوتاه بر مبانی هستی شناختی حکمت اشراق دارد و، سپس، به بیان جایگاه عالم مُثل و عالَم مثال منفصل در این دستگاه فلسفی می پردازد. نویسنده با ذکر نوآوری های شیخ اشراق در اثبات عالم مُثل– که پیش از او در مکتب مشّاء ردّ شده بود – و کشف و اثبات عالم مثال – که پیش از او در تاریخ فلسفۀ اسلامی مطرح نبود – مبانی نمادپردازی ادبی و هنری را بر پایۀ این دو عالم بیان کرده است. نویسنده، در ...

هدف این مقاله بررسی و ارزیابی دیدگاه تفسیری شش مفسر مشهور، با پیش زمینه های فکری مختلف، امین الاسلام طبرسی، جاراللّه زَمَخْشَری، فخر رازی، ابوالقاسم قشیری، رشیدالدین میبدی و علامه طباطبایی است تا دریابیم از دیدگاه آنان، در تفسیر آیات متشابه قرآن، وزن هر کدام از سه نظریۀ مطرح دربارۀ چیستی زبان دین، یعنی اشتراک معنوی، اشتراک لفظی، و تمثیلی، چیست. برای رسیدن به این هدف، ابتدا، این سه نظریه را بررسی و ب...

هدف: این پژوهش با هدف تبیین نگاه تمثیلی علامه طباطبایی پیرامون داستان ابلیس صورت گرفته است. روش: تحقیق حاضر به روش تحلیل عقلی و نقلی مموضوع پژوهش را بررسی کرده است. یافته‌ها: علامه با پذیرش وجود تمثیل در زبان قرآن، فهم حقایق موجود در بعضی آیات را منوط به بیان تمثیلی دانسته و با سه دلیل «سیاق متن قرآن، دلیل عقلی و دلیل روایی»، تمثیلی بودن داستان ابلیس را اثبات کرده‌اند. از نظر ایشان، اگرچه داستا...

در این جُستار خواننده نخست با کلیاتی دربارۀ مانویت و اسطورۀ آفرینش در کیش مانی آشنا می‌شود. آن‌گاه نگارنده، با تعریف نوع ادبی تمثیل و داستان تمثیلی، اسطورۀ آفرینش مانویت را به مثابۀ داستانی تمثیلی در نظر می‌گیرد و بر نقش تمثیل، در جایگاه یکی از ابزار‌های فن بلاغت در آسان ‌فهم‌کردن اصول دینی، فلسفی و اخلاقی برای تودة مردم، تأکید می‌کند. با این مقدمات، تمثیلی مانوی به زبان پارسی میانه بر اساس الگو...

مثنوی جلال و جمال سرودۀ محمّد نزل‌آبادی از جمله سروده‌های عاشقانه تمثیلی می‌باشد‌ که برخلاف مثنوی مشهور لیلی و مجنون نظامی، تقریباً ناشناخته مانده است. در این تحقیق علاوه بر معرّفی این منظومه، به بررسی و مقایسۀ شخصیّت‌های تمثیلی این داستان با داستان لیلی و مجنون پرداخته شده و سعی شده است بدانیم در کدام یک از دو منظومه بیشتر از شخصیّت‌های تمثیلی استفاده شده است؛ و کاربرد کدام نوع از شخصیّت‌های تمثیلی ...

یکی از عمده‌ترین شاخه‌های ادبیات که به طور بنیادین به اخلاق می‌پردازد، ادبیات تمثیلی است. به طور کلی، در حوزه اخلاق و ادبیات، منتقدان به طرح مستقیم مضامین اخلاقی انتقاد وارد کرده اند و عمده این ایرادها و انتقادها به طور خاص، متوجه نوع ادبی تمثیل است که همواره مشتمل بر بیان صریح مضامین اخلاقی است. از سوی دیگر در این بحث‌های انتقادی، با نظرهای گوناگونی درباره مفاهیمی چون رمز، نماد، سمبل و فابل که...

تحقیق حاضر، طرحی آزمایشی تصادفی است که در این تحقیق، به بررسی فرضیه برجستگی تدریجی مطرح شده توسط گیورا(1997) پرداخته شده است تا بررسی شود عامل مهم در دسترسی به معنا چیست. در فرضیه برجستگی تدریجی اعتقاد بر این است که در فرایند درک، ابتدا معنایی فعال می شود که برجسته تر است یعنی آشناتر، پربسامدتر، نمونه اولیه تر و متداول تر است و بافت نمی تواند مانع فعال شدن این معنا شود. هدف از انجام تحقیق این ب...

داستان شاه و کنیزک نخستین داستان مثنوی و نخستین سخن مولوی پس از ذکر ماجرای نمادین و تمثیلی نامه نی است. به احتمال قوی به سبب قرابت زمانی و مکانی نی نامه با این داستان، یکی از جدی ترین داستانهای مثنوی است و همان گونه که مولوی تمام آن را که در مثنوی بیان آن را در نظر داشته، در نی نامه بیان کرده است1، در این داستان نیز غالب اصول و عقاید مربوط به جهان بینی، تجارب روحانی و حیاتی و ماجرای روح آدمی در...

زبان تمثیلی از زیرمجموعه های زبان شعر و آفریننده تمثیل است و تمثیل بیان غیرمستقیمی است که بر تشبیه بنا می شود. بدین ترتیب که شاعر یا نویسنده برای ذهنیت خویش که معمولا یک مفهوم عقلی و نامحسوس است ، عینیتی را که غالبا پدیده ای محسوس است برمی گزیند. عینیت برگزیده شده باید ذهنیت و عاطفه پدیدآورنده خویش را القا کند . تمثیل با دیگر صور خیال شباهتها و تفاوتهایی دارد و شایسته آن است که یک شیوه مستقل بی...