لایق شیرعلی از سرآمدان شعر معاصر تاجیکستان است که بین سال های دهۀ شصت و هفتاد قالب های به اصطلاح «کهنه شده» غزل و رباعی را احیا کرد. رودکی یکی از مهم ترین شاعرانی است که لایق از اشعار او بهره های فراوان جسته است؛ تا آنجا که می توان گفت روح پدر شعر فارسی، استاد رودکی، در کالبد اشعار او احیا شده است. این اثرپذیری در جنبه های مختلفی صورت پذیرفته که مهم ترین آن بازتاب حوادث تاریخی مربوط به زندگی رو...

نوشتار حاضر باعنوان «روند رویارویی جدیدیان مناطق اشغالی ورارود با سلطه روسیۀ تزاری»، با بهره گیری از می پردازد روش «ردیابی فرآیند»، به مطالعه برروی گروهی از اندیشمندان جامعه اسلامی ابتدای قرن بیستم، در قلمرو جغرافیای سیاسی جدیدی که روس ها آن را ترکستان غربی نامیدند، می پردازد. معارف پروران، ترقی پروران، جدیدیان، ضیائیان، نام جریان های نوگرایی است که همگام با دیگر نقاط فرارود، در شرایط کاملاً متف...

این مقاله تلاش دارد تا با گذر از محتوا ، نثر و معرّفی آثار متون کهن، به قواعد و ویژگی های موجود در معرفی شهرها بپردازد . در این راستا ده شهر از عصر سامانی در تمدن اسلامی ایران انتخاب شده، آثار و منابع مورد بررسی با توجه به ساختار و طرح پژوهشی درپنج عنوان طبقه بندی شده است. معرّفی شهرها ، به ترتیب از “ اقلیم و شهر ” شروع شده و به “ شهر و فرهنگ ” خاتمه یافته است . موضوعات مقاله با توجه به بستر مطال...

نوشتار حاضر باعنوان «روند رویارویی جدیدیان مناطق اشغالی ورارود با سلطة روسیۀ تزاری»، با بهره گیری از می پردازد روش «ردیابی فرآیند»، به مطالعه برروی گروهی از اندیشمندان جامعة اسلامی ابتدای قرن بیستم، در قلمرو جغرافیای سیاسی جدیدی که روس ها آن را ترکستان غربی نامیدند، می پردازد. معارف پروران، ترقی پروران، جدیدیان، ضیائیان، نام جریان های نوگرایی است که همگام با دیگر نقاط فرارود، در شرایط کاملاً متف...

چکیده تذکره نگاران دامنه زادگاه بیدل را از بخارا تا اکبرآباد، از لاهور تا بنگاله و پتنه، و از اکبرنگر (راج محل) تا قریه خواجه رواش کابل گسترانیده اند و تبار او را به سه قبیله بَرلاس، اَرلاتو اَرلاس منتسب کرده اند؛همچنین درخصوص چگونگی زندگی و ممدوحان او تا پیش از سال 1096 ق، اتفاق نظر ندارند؛این در حالی است که تذکره مرآت واردات، مطالبی درخصوص زندگانی بیدل ذکر می کند که تطبیق آن با آثار بیدل، تذکره ...

یکی از روشنفکران تاجیک که در تقویت و رواج مطبوعات خلق های آسیای مرکزی به ویژه در تحکیم زیربنای مطبوعات فارسی تاجیکی سهم چشمگیری داشته است، محمودخواجه بهبودی است. وی همچون سیاست مداری سالم اندیش و منصف در نشریه های خود منفعت و نفوذ خلق های تاجیک و ترک (ازبک) را به صورت مساوی درنظر می گرفت و نشریه های خود، یعنی روزنامۀ سمرقند و مجلۀ آیینه را به دو زبان ترکی و فارسی تاجیکی منتشر می کرد. بهبودی با ...

سامانیان در قرن چهارم هجری حکومتی نسبتاً مقتدر در حوالی ماوراء النهر ایجاد کردند.  شرایط مناسب اقلیمی و اقتصاد پویا، امنیت و ثبات سیاسی بستری مناسب برای اهالی منطقه فراهم کرد که در راه علم و فرهنگ و هنر گام های ارزشمندی بردارند. شهر بخارا پایتخت شکوهمند آل سامان بود که در آن دانشمندان و شاعران بزرگ پرورش یافتند. ابو عبد الله رودکی, (پدر شعر فارسی و شاعر دربار سامانیان از تنعم و رفاه اقتصادی و جا...

پیوند حوزۀ ادبی شیراز و تأثیر عظمت اندیشه و تفکر سخنوران این سرزمین بر ادبیات فارسی فرارود از روزگاری نمود پیدا می کند که در این دو منطقه زمینۀ به کمال رسیدن ادبیات فارسی فراهم شده است. نخستین بحث این مقاله، تأثیر سخن سعدی و حافظ در سخنوران هم عهد خود در فرارود است. اطلاعات موجود در منابع مختلف نشان دهندۀ پیوند سعدی با سیف فرغانی، و حافظ با کمال خجندی است. البته، روابط ادبی این دو حوزه بعد از ظ...

پَژوهش یا پِژوهش  من در این نوشته کوشیده ام بنابر استدلال های موجود و شواهد زبانی، کاربرد یا استعمال واژه ی پژوهش را، از کهن ترین زمان تا عصر حاضر، تا آن جا که مقدور بوده است، بررسی و ارزیابی کنم. در این راه آن چه مسلم می نماید، این است که واژه ی پژوهش، در زبان فارسی باستان و فارسی میانه، به هیچ روی پِژوهش(pežohesh) نبوده است؛ اما در روند دگرگونی های آوایی، بنابر نشانی هایی که در برخی از فرهنگ ها،...